Бағдарламасының ( Syllabus) титулдық парағы Нысан пму ұс н 18. 3/37

білген әлеуметтік көмектің бүкіл идеологиясы жеңілділік

пен   жеңілдікті   пайдалану   концепциясына   сүйенеді.

Жеңілдікті   пайдалануға   адамдардың   барлығы   құқылы

емес, тек бір қатарларына ғана артықшылық беріледі. 

XVIII-XX  ғасырлардан бастап туғаннан соң ешкімде

артықшылық   жоқ,   барлық   адам   өмірге   келгенде,   тең

құқылы деген гуманитарлық, демократиялық көзқарастар

болған. Бұл түсінік тек қана өмірге байланысты емес, адам

құрбандықтарына,   құқықсыздыққа   қарсы   күресте

пайдаланыла   бастады.   Нәтижесінде   бұл   күрес   тек   адам

құқығын белгілеп қоймай, белгілі халықаралық құқықтар

құжаттарының негізіне айналды. Бұл жалпы адам құқығы

деклорациясында   (1448ж),   адамның   азаматтық   және

саяси   құқығы   туралы   халықаралық   фактісінде   және

адамнң   экономикалық,   әлеуметтік,   мәдени   құқылары

туралы   халықаралық   фактісінде   көрсетілген.   Бұл

құқықтар   еңбекке,   әлеуметтік   қамсыздандыруға,   әрбір

отбасында   көмек   пен   күзетке   дене   және   психологиялық

денсаулық   құқығына,   білімге   бағытталған.   Күзет   пен

көмек шаралары, әсіресе, балалар мен жасөспірімдер үшін

өте   қажет.   Осы   құқықтар   индивидтің   қоғамда   дұрыс

қалыпты   өмір   сүру   үшін   қолданылады.   Алайда,   осы

құқықтарды   әрбір   индивид   пайдалана   бермейді.   Яғни

жақсы   заңдандырылған   база   керек   (мысалы,   білім   беру

саласында),   бірақ   тәжірибе   жүзінде   көптеген   балалар

мектепке   бармайды.   Ассоциялды   тәртібі   -   әлеуметтік

жұмыс   осындай   мәселелердің   шығу   жолдарын   іздейді.

Әлеуметтік   қызметкер   өмірлік   қиын   жағдайды   анықтап,

адамдарға,   отбасыларға   әр   түрлі   көмек   келіп   түсетін

әлеуметтік ресурстарға (мысалы, әлеуметтік көмек және

еңбек   бөлімі)   арқылы   көмек   көрсетеді.   Әлеуметтік

жұмыстың   мәні   индивидтерге,   отбасыларға,   топтарға

олардың   құқықтарын   іске   асыруда,   физикалық,

психикалық,   әлеуметтік   және   өзге   де   әлеуметтік

қалыптасуына   кедергі   келтіретін   кемшіліктерді   өтеуде

көмек   көрсетеді.   Бұл   қызмет   кәсіптік,   еріктілік   және

қоғамдық   болуы   мүмкін.   Алайда   мекеме   ерекшелігі,

әлеуметтік жұмыс институттарының дамуына байланысты

кәсіби қызмет кеңейе түседі. 

Әлеуметтік   жұмыс   жартылай   қызмет   сипатында

болғандықтан, әлеуметтік қызметкердің қызметі әр алуан:

диагностикалық,   профилактикалық,   құқық   қорғаушылық,

әлеуметтік

 

медициналық,

 

әлеуметтік-терапевтік,

психологиялық,

 

әлеуметтік

 

тұрмыстық

 

болып

ерекшеленеді.   Әлеуметтік   қызметкер   түсінігі   әлеуметтік

жұмыс   аясындағы   маман   боып   негізделеді.   Әлеуметтік

жұмыстың обьектісі өзіндегі қиындықты шешуге дәрмені

жоқ,   басқалардың   көмегіне   зәру   адам,   ол   әлеуметтік

қызметкерлердің қызметі, оның көмегіне зәру адамдарға

көмек көрсету болып табылады. 

Әлеуметтік   қызметкер   көмек   көрсетуде   міндетті

түрде   клиенттің   еркіне   сүйенеді.   Сонымен   қатар   олар

ұсынылған көмекті қабылдамауға да құқықтары бар. Олар

ұсынған   көмектің   нұсқаларынан   өзіне   керегін   таңдап

алады.   Индивидтің   жеке   өміріне   араласу   (отбасындағы

баланың   қиын   көру   қорғаушылығынан   басқа)   оның

келісімімен   ғана   жүзеге   асырылуы   тиіс   және   де   клиент

бұл көмектен бас тартты деп қалдырып кетуге болмайды. 

Әлеуметтік жұмыстың практикасының тиімділігі ең

алдымен   мамандықтың   қиындылығына   байланысты.

Әлеуметтік қызметкердің қызметі көп қырлы: ол әр түрлі

әлеуметтік   деңгейдегі   және   қоғамдағы   өмір   сүру

аясындағы жоспарлы мәселелерді шешеді. Бұл мамандар

отбасылармен   индивидтермен,   екіншілері   кішігірім

топтармен,   келесісі   тұтас   қауым   және   ұжымдармен

қажырлы   жұмыс   жасайды.   Біреулері   жеңілдік   ретінде

балармен жұмыс жасаса, біреулері қартайған адамдармен

айналысады.   Ал   екіншілері   кеңес   беруші   немесе

психотерпевт   реінде   медициналық   мекемелерде   жүрсе,

екіншісі әлеуметтік жоспарлау аясында, үшіншісі әкімшілік

жұмыспен,   төртіншісі   әлеуметтік   бағдарлама   мен

жобаларды   жүзеге   асыру   үшін   қаржы   ресурстарын

іздеумен айналысады. Осыда маманға ең басты талап, ол

қызметін   өзінің   бағытына   сай   игеріп,   оның   тәжірибеде

салдарларының тиімді болуы.

Әлеуметтік   жұмыстың   көп   қырлылығы   қазіргі

қоғамдағы   әлеуметтік   мәселелерді   шешуде   көрініс

табуда.   Сондықтан   мамандар   тек   нақты   клиентке   ғана

емес,   қоғамға   толығымен   қажет.   Әлеуметтік   жұмыс

жиырмасыншы   жүзжылдықтың   көптеген   дүниеге   келген

қиыншылықтарын шешуде. Седен (Seden 1999) айтуынша

әлеуметтік   қызметкердің   қызметі   алты   негізгі   талапқа

негізделеді:   қызметте   жақсы   қатынас   орнату,   қолдау

және   белсеңділік   таныту,   зерттеу,   жоспарлау,   қызмет

көрсету   және   әсер   ету,   ұжымдарда   жұмыс   істеу,

кәсіптілікті жоғарлату. 

Әлеуметтік   көмекке   зәру   адамдарға   көмек

көрсетуді алдына мақсат етіп қойған адам өзінің кәсібіне

үлкен   жауапкершілікпен   қарау   керек.   Клиентпен   жұмыс

істей   алмайтын,   кәсіптік   әдепті   бұзатын   әлеуметтік

қызметкерлер заңға келтірілуі мүмкін.

Мемлекеттік   қызметтегі   әлеуметтік   қызметкер

клиентпен   жұмыс   істеу   барысында   әрдайым     бақылау

қызметін атқару керек. Әлеуметтік қызметкер мен клиент

арасындағы байланыста біреуі екіншісіне ерікті болмайды.

Осындай жұмыс келісім шартпен әлеуметтік қызметкердің

кәсібіне   негізделген   ережелерге   сәйкес   келмейді.

Көптеген   шетел   мамандарының   пайымдауынша   бұл

кәсіптің   барабарлығын   жоққа   шығаруға   әкеледі.

әлеуметтік   қызметкердің   жаңа   ұрпағының   маңызды

мәселесі болып қала береді. 

Әлеуметтік

 

қызметкердің

 

жұмысы

бағдарламасында   әлеуметтік   саясатқа   негізделген

идеология   үлкен   ықпал   етеді.   Мысалы,   дүне   жүзінің

көптеген елдерінде әлеуметтік бағдарламаның қалдықты

принципі бойынша қалыптасады.  Осы идеология аясында

жеке   әлеуметтік   проблемалардың   профилактикалық

жоғарлату   ескерілмейді,   көптеген   елдерде   әсіресе

Скандинавияда   әлеуметтік   идеология   яғни   біліммен,

кәсіппен,   медициналық     қамсыздандырумен   байланысты

әлеуметтік   бағдарлама   қоғамда   бірінші   орында   тұруы

тиіс.   Осы   идеолгия   аясында   адам   қолдау   алу   үшін   өз

жағдайын   айтып,   ел   алдында   дәлелдемей   ие   болады.

Ережеге   сәйкес   клиент   пен   әлеуметтік   қызметкер

уақытша   қатынаста   әлеуметтік   қызмет   аясында   болады.

Әлеуметтік қызмет-халыққа әлеуметтік көмек пен қызмет,

жеке адамға, әлеуметтік топқа, өмірдің қиын жағдайында

көмек   көрсететін   мемелекеттік   және   мемлекеттік   емес

мекемелердің жиынтығы. Әлеуметтік қызмет - әлеуметтік

жұмыстың ұйымдастырылған бір түрі. Әлеуметтік қызмет

жүйесіне   әлеуметтік   баспаналар,   жасөспірімдер   мен

балаларға арналған дағдарысты орталық, психологиялық,

педагогикалық   көмек   орталығы,   отбасы   мен   балаларға

әлеуметтік   көмек   көрсететін   аймақтық   орталықтар,

мектептердегі әлеуметтік көмек және т.б. кіреді.

Қызметтің   осы   құрылған   жүйесінде   отбасына

қызмет,   әлеуметтік   қамсыздандыру   қызмет   көрсету,

әлеуметтік   құқықтық   қызмет,   әлеуметтік   педагогикалық

қызмет,   балаларға,   жасөспірімдерге,   әйелдерге

мамандандырылған   қызмет   көмегі   сияқты   әлеуметтік

қамсыздандырудың әр түрлі бағыты дамып жетіліп келеді.

Әлеуметтік   қызмет   көрсетумен   айналысатын   (арнайы