Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі павлодар мемлекеттік педагогикалық институты

 
147 
№11 Зертханалық жұмыс  
 
14-тапсырма.  Берілген  топографиялық  картадан  дирекциялық 
бұрышты  өлшеп,  географиялық  және  магниттік  азимут  пен  румбты 
анықтау. 
Тапсырманы  орындауға  арналған  ұсыныстар.  У-34-37-В-в 
топографиялық  картасы  бойынша  12-кестеде  берілген  нуктеден 
тұрып,  нұсқаларда  көрсетілген  объектілердің  дирекциялық  бұрышын 
өлшеп,  магниттік  бұрылу  мен  меридиандардың  жақындасуы  арқылы 
географиялық,  магниттік  азимут  және  осы  бағыттардың  румбын 
табыңыз. 
 
12-кесте 
 
 
 
 
 

 
148 
№12 Зертханалық жұмыс  
 
15-тапсырма.  Географиялық  объекті  жауып  жатқан  1:500  000 
масштабтағы карта беттерінің номенклатурасын табу керек(13-кесте). 
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар.  Берілген объектілер 
орналасқан  1:500000  масштабтағы  карта  бетінің  номенклатурасын 
табу үшін алдымен осы объектілер орналасқан 1:1000000 масштабтағы 
номенклатурасын  тауып,  оларды  парақтау  арқылы  карта  бетінің 
номенклатурасын табамыз.  
16-тапсырма.  Берілген  объектінің  1:  50 000  масштабтағы  карта 
бетінің номенклатурасын табу керек (13 кесте). 
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар.  Берілген объектілер 
орналасқан 1:50 000 масштабтағы карта бетінің номенклатурасын табу 
үшін  алдымен  осы  объектілер  орналасқан  1:1000000  масштабтағы 
номенклатурасын  тауып,  оларды  парақтау  арқылы  карта  бетінің 
номенклатурасын табамыз.  
 
13-кесте 
 
Нұсқа 
Географиялық объектті жауып 
жатқан 1:500 000 масштабтағы карта 
беттерінің номенклатурасын табу 
Берілген объектінің 1: 50 000 
масштабтағы карта бетінің 
номенклатурасын табу 
Солтүстік  
ендік 
Шығыс  
бойлық 
1 
Кола түбегі 
56
0
47’ 
61
0
36’ 
2 
Жаңа жердің оңт.аралы 
54
0
14’ 
28
0
43’ 
3 
Байкал көлі 
41
0
23’ 
47
0
47’ 
4 
Солтүстік жер аралы 
56
0
03’ 
91
0
34’ 
5 
Ақ теңіз 
43
0
07’ 
128
0
54’ 
6 
Фин шығанағы 
56
0
08’ 
41
0
22’ 
7 
Сахалин аралы 
54
0
47’ 
33
0
07’ 
8 
Арал теңізі 
56
0
19’ 
43
0
52’ 
9 
Ямал түбегі 
48
0
28’ 
134
0
17’ 
10 
Балхаш көлі 
59
0
23’ 
55
0
47’ 
11 
Жаңа жердің солтүстік аралы 
46
0
49’ 
33
0
19’ 
12 
Обь кірмесі 
53
0
04’ 
59
0
37’ 
13 
Канин түбегі 
63
0
43’ 
45
0
28’ 
14 
Ботни шығанағы 
56
0
04’ 
103
0
57’ 
15 
Азов теңізі 
42
0
39’ 
43
0
34’ 
16 
Анадырь шығанағы 
59
0
37’ 
131
0
07’ 
17 
Анжу аралы 
49
0
53’ 
77
0
18’ 
18 
Зайсан көлі 
43
0
19’ 
44
0
13’ 
19 
Шелихов шығанағы 
50
0
13’ 
126
0
43’ 
20 
Хоккайдо аралы 
61
0
27’ 
36
0
37’ 

 
149 
№13 Зертханалық жұмыс  
 
17-тапсырма.  Берілген  картаның  номенклатурасы  бойынша 
рамканың ендігі мен бойлығын анықта (14-кесте). 
 
14-кесте 
 
Нұсқа 
Картаның номенклатурасы 
Нұсқа 
Картаның номенклатурасы 
1 
P-45-18-A-6 
11 
Р-47-84-А 
2 
O-38-91-Б 
12 
К-42-126-А 
3 
К-42-13-В-Г 
13 
Р-56-70-В 
4 
М-44-41-Б-6 
14 
М-38-05-А-6 
5 
К-43-33-А 
15 
О-35-57-В-в 
6 
О-47-18-Г 
16 
К-37-11-Б 
7 
L-39-05-A-a 
17 
L-36-21-А 
8 
О-49-21-Б-в 
18 
М-46-16-В 
9 
V-46-41-В-г 
19 
Р-59-66-Б-Г 
10 
О-50-112-Г 
20 
К-38-127-А 
 

 
150 
№14 Зертханалық жұмыс  
 
18-тапсырма. Топографиялық картадан берілген екі нүктенің (15-кесте): 
1) абсолюттік биіктігін 
2) салыстырмалы биіктігін 
3) еңісін 
4) пішінін анықтау. 
Тапсырманы  орындауға  арналған  ұсыныстар.  Егер  А  нүктесі 
горизонталь  үстінде  жатса,  онда  оның  абсолюттік  биіктігі  сол 
горизонтальдың биіктігіне тең. Ал егер А нүктесі екі горизонталь арасында 
жататын болса, онда оның абсоюттік биіктігін табу үшін қорші жатқан екі 
горизонталь  биіктіктерін  интерполяциялау  арқылы  табады.  Ол  үшін 
ізделініп жатқан нүкте арқылы d түзуін жүргізеді (12 сурет).  
15-кесте 
Нұсқа  У-34-37-В-в-4 (Снов) картасы бойынша 
1 
Тастар жиынтығы (6812) – омарта (6712) 
2 
Құдық (6614) – су қыспақты мұнара (6614) 
3 
Орманшы үйі (6412) – шіркеу (6413) 
4 
Жанармай қоймасы (6514) – су қыспақты мұнара (6414) 
5 
Жол торабы (6812) – «Северный» орманының шығыс бұрышы (6813) 
6 
Бұлақ (6713) – жол (6614) 
7 
Орманшы үйі (6611) – омарта (6512) 
8 
Малдарға арналған қаша (6511) – Орманшы үйінің жанындағы қиылыс (6412) 
9 
Тастар жиынтығы (6414) – ескерткіш (6413) 
10 
Жанармай қоймасы (6413) – орман жолдарының қиылысы (6412) 
11 
Телемачта (6413) – бақшаның оңтүстік бұрышы (6414) 
12 
Кірпіш зауыты (6613) – жеке тұрған қылқанды ағаш (6513) 
13 
Ұн тартатын зауыт (6511) – оба (6611) 
14 
Зираттың солтүстік бұрышы (6413) – жеке жатқан тас (6513) 
15 
149,7 белгісі бар көпір (6612) – жеке бұта (6613) 
16 
Темір жолдың тұйықталған жері (6714) – Зираттың солтүстік бұрышы (6714) 
17 
Электрберіліс жүйесінің далалық жолмен қиылысы (6712) – зираттың батыс 
бұрышы (6811) 
18 
Вороново  елді-мекенінің  солтүстік-батысындағы  жол  торабы  (6612)  –  жеке 
жатқан тас (6612) 
19 
Көмір шахтасы (6714) – орманшы үйінің жанындағы құрылыс (6713) 
20 
Новый  елді-мекеніндегі  көшелер  қиылысы  (6412)  –  орман  жолдарының 
қиылысы (6412) 
 
Содан кейін берілген нүкте мен төменгі горизонталь арасындағы 
арақашықтық d
1
 өлшенеді. А нүктесінің биіктігі осыған тең: 
Н
А
 = Н
төм
 + Δh, 
мұндағы Δh = төменгі горизонталь мен А нүктесі арасындағы биіктік. 
Пропорция құра, Δh табамыз:
 
 мұндағы h – жер бедерінің биіктік қимасы.