Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Ӛрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ақФ

198 
 

 
«logos»  -  ғылым,  ілім  дегенді  білдіреді  және  «ӛнер  туралы  ілім»  немесе 
«шеберлік туралы ілім».  
В.П.  Беспалько  педагогикалық  технологияны  практикада  жүзеге  асатын 
педагогикалық жүйенің жобасы ретінде қарастырылады. Ғалым педагогикалық 
технологияның тӛмендегідей сапаларын атап кӛрсетеді: 

 
Технология  нақты  күтілетін  нәтижеге  кепілдік  беретін  педагогикалық 
бағдар мен құндылыққа негізделеді. 

 
Технология  оқушыға  мемлекеттік  білім  беру  стандартын  толық 
меңгеруге  мүмкіндік  беретін  педагогикалық  іс-әрекеттің  реттелген  жүйесін 
қамтитын технологиялық бӛліктерді (операцияларды) қамтиды. 

 
Технология  жеке  тұлғаның  дара,  дербес  ерекшеліктерін  (қабілеттерін) 
ескеретін  мұғалім  мен  оқушы  арасындағы  ӛзара  байланысқан  іс-әрекеттер 
қызметін кӛздейді. 

 
Педагогикалық  технологияның  белгілі  бір  ретпен,  кезеңмен  жүргізілуі 
педагогтың  қолтаңбасын  қалдыра  отыра,  басқа  педагогтың  ӛз  іс-тәжірибесінде 
оңай  пайдалана  алады.  Педагогикалық  технологияның  білім  берудегі  бағасын 
жалпы  мойындағанмен  де,  оқыту  технологиясының  мәртебесі  әлі  де 
айқындалмаған  күйде  қалуда.  Педагогикалық  әдебиеттерге  талдау  жасап 
үңілсек, қазіргі кезде «оқытудың педагогикалық технологиясы» ұғымы ғылыми 
білім берудің теориясы мен практикасына мықтап енгенін кӛреміз. 
Педагогикалық  технология  ұғымының  қалыптасуы  мен  дамуының 
тарихында педагогикалық технология ұғымының мәні түрліше қарастырылады, 
яғни  оқыту  технологиясын  техникалық  құралдардың  кӛмегімен  оқыту  деп 
ұғынудан бастап педагогикалық технологияны ғылыми тұрғыдан ұғынуға дейін 
түрліше пікірлер бар.  
Сонымен,  оқыту  технологиясы  оқу  ақпараттарының  пайда  болып  кӛріну, 
ӛзгеру,  ӛңделу  әдістері  мен  құралдарының  жиынтығы  болса,  екіншіден  оқыту 
барысындағы  мұғалімнің  оқушыға  қажетті  техникалық  және  ақпараттық 
құралдарды қолдана отырып, әсер ету жолдары туралы ілім болып табылады. 
Келер  ұрпаққа  қоғам  талабына  сай  тәрбие  мен  білім  беруде  мұғалімдердің 
инновациялық  педагогикалық  технологияларды  меңгеруі  маңызды  рӛл 
атқарады. Инновациялық үдерісті зерттеу барысында жүйенің бір жағдайдан 
екінші  жаңа  жағдайға  кӛшуі  және  жаңалықты  енгізу  үдерісіне  басшылық 
жасау  мәселелерінің  зерттеу  маңыздылығы  М.В.Кларин,  П.И.Пидкасистый, 
Н.Р.Юсуфбекова  және  т.б.  зерттеулерінде  қарастырған.  Инновациялық  іс-
әрекет  -  педагогикалық  еңбектің  ӛнімділігін  сапалы  ӛзгертетін  оқыту  мен 
тәрбиелеудің  жаңа  үлгілері  мен  әдістерін  құру  үдерісі.  Педагогтің 
инновациялық іс-әрекетінің  қалыптасуы:  ӛзінің жеке  қасиеттерін есепке ала 

199 
 
отырып,  басқалардың  инновациялық  тәжірибесін  ӛзгерту,  жетілдіру, 
қабылдау  қабілетімен;  жаңа  ғылыми  идеялар  мен  басқалардың 
тәжірибесімен  хабардар  бола  отырып,  ӛз  жұмысының  нәтижесін  ұғыну 
қажеттілігімен; жаңа ғылыми зерттеулер, олардың әдістемелік жүзеге асуын 
үздіксіз  тәжірибеге  енгізумен;  педагогикалық  инновацияның  жаңа  әдістері 
мен тәсілдерін ӛз бетінше жасаумен; педагогикалық кертартпалықпен, артта 
қалушылықпен 
белсенді 
күресуімен 
сипатталады. 
Айтылғандарды 
ескергенде,  педагогтің  ӛнімді  инновациялық  іс-әрекетінің  кӛрсеткіштері 
ретінде тӛмендегілерді атауымызға болады: 
-  педагогикалық  еңбектің  тиімділігі.  Нәтижеге  жетуде  педагогтың 
уақыты мен еңбек күшінің айтарлықтай аз (2-3 есе) жұмсауы, оқушылардың 
ӛз белсенділіктерін айтарлықтай жоғары дәрежеде арттыру, мектеп  пен ата-
аналар, жұртшылық пен мектептің ынтымақтастығын қамтамасыз ету; 
-  оқу-тәрбие  үдерісіне  қатысушылардың  бәрінің  педагогикалық 
талаптары  мен  бағыттарының  бірлігі.  Талаптың  қарама-қайшылықтығы 
үлкендердің  беделінің  түсуіне,  олардың  пікіріне  деген  жек  кӛрушілік, 
анархиялық  бағыттың  үстемдік  етуіне  әкеледі.  Педагогикалық  талап  пен 
бағыттың бірлігі балалар ӛздерінен ересектер талап ететін нәрсенің бәрін тез 
меңгеретін,  тұрақты  педагогикалық  бақылау  үшін  алғы  шарттар  жасалады, 
онда  пайдалы  әдістер,  шеберлік  пен  дағды,  пайдалы  ӛмір  бейнесі  нәтижелі 
қалыптасады; 
- тұлғаның шығармашылық қасиеттерінің қалыптасқандығы; 
- балалардың  жұмыс  қабілетінің  шабыт,  тұрақты  ықылас,  құмарлық, 
жаңаны іздеуге деген сүйіспеншілік, ӛзінің мүмкіндіктері мен қабілетіне жол 
ашу есебінен тиімді дамуы; 
- мұғалім беделінің ӛсуі, оқушылар тарапынан оған деген қызығушылық 
пен сүйіспеншіліктің кӛрінуі, достастыққа деген дайындық; 
- 
оқушылардың  істі  талдау  тәсіліне,  диалектикалық  ойлауға 
үйренгендігі, яғни бәрінен де бұрын шығармашылық ойлауының дамуы; 
- оқыту  мен  тәрбиелеудегі  зерттеу  тәсілінің  педагогикалық  қызмет 
үлгісіндегі жаңалық ашулары. 
Педагогика  ғылымының  жетістіктерін  тәжірибеге  енгізу  мұғалімнің 
кәсіби деңгейінің негізгі ӛсу жолдарынан кӛрініс табады. 
Инновациялардың саралануы тӛмендегідей бағытта ӛтеді: 
 білім беру мазмұнына қарай; 
 оқыту технологиясына сай; 
 білім беру жүйесінің тәрбие саласында; 

200 
 
 педагогикалық  үдеріске  қатысушылардың  ӛзара 
іс-әрекеттестік 
құрылымына қарай; 
 педагогикалық құралдар жүйесіне қарай және т.б. 
Ғалым  Б.Т.Лихачевтің  педагогикалық  технологияларды  жүйелеуінің 
астарында 
педагогикалық 
технологияны 
педагогикалық 
үдерістің 
ұйымдастыру-әдістемелік 
құрылғысын 
анықтайтын 
әдіс-тәсіл, 
құрал, 
формаларының  жиынтығының  психологиялық-педагогикалық  құрылымы 
ретінде  қарастыру  жатады.  Б.Т.  Лихачевтің  осы  ұсынған  классификациясы 
педагогикалық технологиялардың мән-мағынасын толықтай ашуға кӛмектеседі. 
Оқыту  үдерісі  мен  оның  нәтижесіне  оқушының  ақыл-ойының  даму  деңгейі 
тікелей  әсер  етеді.  Ақыл-ойдың  даму  деңгейін  анықтау  критерийлеріне  оқу 
жетістігі, білімді қабылдау жылдамдығы мен сабақтағы оперативті түрде лезде, 
адекватты  жауап  берулері  және  т.б.  жатады.  Ақыл-ойдың  даму  деңгейі  білім, 
білік,  дағдыларды  қабылдаудан  басқа  баланың  дамуына  еңбексүйгіштік,  ӛз 
бетінше  жеке  жұмыс  жасау,  инициатива  таныту  және  т.б.  жеке  тұлғалық 
сапалық  ерекшеліктері  тікелей  әсер  етеді.  Сол  себепті  оқу  технологиясының 
негізіне  оқушылардың  танымдық  қызығушылық  аспектілері  алынады. 
Педагогикадағы  инновациялар  оның  дамуына  қажетті  алғы  шарттар  болып 
табылады:  бір  жағынан,  кӛп  жылдардағы  барлық  құндылықтарды  сақтай 
отырып,  екінші  жағынан,  олар  барлық  ескі  нәрседен  арылып,  әлеуметтік 
түрленулерге  негіз  қалайды.  ХХІ  ғасырдағы  қоғамдағы  болып  жатқан 
әлеуметтік,  экономикалық  ӛзгерістер  білім  беру  парадигмасының  ӛзгерісіне 
әкеліп  отыр,  яғни  білім  беру  саласындағы  педагогикалық  инновацияның 
қажеттілігі туды. 
Педагогикалық инновациялық іс-әрекеттің негізгі мақсаты: 

 
мұғалім-оқушы  одағындағы  шығармашылық  қарым-қатынас  субъектісін 
анықтау; 

 
педагогикалық 
үдеріс 
кезеңіндегі 
оқушының 
жеке 
басының 
шығармашылық дамуын қамтамасыз ету. 
Инновациялық 
іс-әрекет 
нәтижесінде 
мұғалім 
инновациялық 
педагогикалық 
үдерісті 
ұйымдастырушы 
ортаның 
әсерін 
бағалап, 
инновациялық үдеріске әсер еткен ішкі  және сыртқы факторларды анықтайды. 
ХХІ  ғасырдағы  қоғамдағы  болып  жатқан  әлеуметтік,  экономикалық ӛзгерістер 
білім  беру  парадигмасының  ӛзгерісіне  әкеліп  отыр,  яғни  білім  беру 
саласындағы педагогикалық инновацияның қажеттілігі туды. 
Педагогикалық инновациялық іс-әрекеттің негізгі мақсаты: 

 
мұғалім - оқушы одағындағы шығармашылық қарым-қатынас субъектісін 
анықтау;