27
БІР ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРҒА
АРНАЛҒАН ОЙЫНШЫҚТАР
3
БАЛА ҚОЛДАРЫН, ҚИМЫЛ ҮЙЛЕСТІГІН
ҚАЛАЙ ДАМЫТУ КЕРЕК?
Үш айлық балаға ілініп тұрған ойыншықтарға қолын
соза алайтындай мүмкіндік жасау қажет. Алдымен ол
олармен кездейсоқ соқтығысып қалатын болады, ал
кейін оларды қармап алуды үйренеді. 5 ай толғанда
бала ілініп тұрған ойыншыққа қолы жетіп, оны қармап,
ұстап тұра алады. Мұндай әрекеттер қимыл үйлесімділі-
гін, қол икемділігін, көз мөлшерін жақсы дамытады.
Баланы ойыншықтарды сіздің қолыңыздан алуға итер-
мелеңіз, алып жатқанда дұрыс қармағанына мән беріңіз.
Сәбиіңіз жылдам өседі. Етпенінен немесе қырымен
жатқанда ол қолын ойыншыққа апарды, оны алады,
анықтап қарайды.
ЗАТТАРДЫ БЕЛСЕНДІ БАСҚАРУ
Бала ойыншық ұстап үйренген сәттен бастап, олармен
әрекет жасауға талпынысы пайда болады. Балаға ойын-
шықпен бұлғауды, бір қолдан екіншісіне ауыстырып са-
луды, ойыншықпен тарсылдатуды, оны лақтыруды және
т.б. үйретіңіз және ынталандырыңыз. Балада назарын
аударған затты алу, соған жету қажеттілігі пайда болады.
7-8 айлық бала қалағанын алуға тырысып, мақсатына
жетуде табандылық танытуды үйрене бастайды. Бұл
ретте ересектерге келесі ережені ұғып алған жөн: бала
өзі жасай алатын әрекеттерді оның орнына жасауға
асықпаңыз!
Мысалы, балаға сары түсті сақина ұнап қалып, ол бар
күшін салып соған қолын созып жатыр. Бәлкім, оны қолы
жететін де еді, бірақ, анасы сол бір қалаулы сақинаны
алып беруге даяр тұр. Дегенмен, біз балаларымызды
тайсалмайтын, алдына қойған мақсатына жетуде алдына
жан салмайтын тұлға ретінде көргіміз келеді. Онда сол
қасиеттерді иелену үшін оларға кедергі жасамайық. Бір
жаста баланың қолы икемдірек бола түседі, ол қандай
да болмасын затты дұрыс қармауға бейімделеді. Допты
ол саусақтарын жайып тастап алады, жіпті бас бар-
мақпен, ортаңғы және сұқ саусақпен ұстайды; текшені
ұстау үшін оның саусақтары текше қырларын қармайды.
28
БІР ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРҒА
АРНАЛҒАН ОЙЫНШЫҚТАР
3
6-12 АЙЛЫҚ БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН
ОЙЫНШЫҚТАР
1.
Бұрамалы мехникалық ойыншықтар.
2.
Шүберектен жасалған (иілгіш) қуыршақ.
3.
Парақтары қалың, ең дұрысы, жууға болатын суреттері бар
кітаптар.
4.
Сумен ойнауға арналған жинақтар.
5.
Жан-жануарлардың мүсіндері (орта көлемді).
6.
Шайнауға, тістеуге арналған ойыншықтар.
7.
Ірі сақиналары және қалы өзегі бар пирамида (дұрысы –
бір түсті).
8.
Жұмсақ ойыншық (мұндай ойыншықтар әуенді болуы да
мүмкін).
9.
Орта көлемді жібі бар ойыншық көлік.
10. Металлофон.
11. Ойыншық телефон.
12. Дене мүшелері қозғалмалы қуыршақ: кішкене және
орташа.
13. Қолға киілетін қуыршақ (дұрысы – аузы үлкен, ашылатын).
14. Себет, сөмке.
15. Пластмасса ыдыс жинағы.
16. Қақпағы бар кішкене қорапшалар.
17. Орындығы бар үстел.
18. Үстіне отыруға болатын ойыншық (ат және т.с.с.).
19. Әткеншек.
20. Итарба (бұлшық ет тонусы жоғары
балаларға болмайды).
21. Секіргіштер (бұлшық ет тонусы жоғары
балаларға болмайды).
Енді бөбегіңіз заттармен белсенді әрекет жасауды
үйренгеннен кейін, оған әрекет алаңын дайындау қа-
жет. Үлкен қораптар дайындаңыз, бала олардың ішінен
ойыншықтарды, шүберектерді, қағазды және басқа да
қауіпсіз заттарды шығаруды, ал кейін қайтадан салуды
үйренеді. Қақпағы бар қазандар, әртүрлі қораптар және
т.б. жарайды. Әлденені алу үшін есігін ашып-жабуға
болатын бұйымдар болуы тиіс. Текшелер, пирамидалар,
жібінен тартуға болатын ойыншықтар, қуыршақтар, жұм-
сақ ойыншықтар қажет болады.
Ойын барысында бала тіл түсінуді, сөздерді өз бетін-
ше айтуды үйренеді. Тіл дамытудағы ойыншықтардың
маңызы зор.
Бала өседі, әлемді тани түседі. Бұл керемет. Ол дені сау,
жан-жақты дамыған, мейірімді болып өсуі үшін оны
үйрету, тәрбиелеу, ойнату қажет. Міне, осы тұста ойын-
шықтар біздің таптырмас көмекшімізге айналады.
ОЙЫН КӨПТІК
ЕТПЕЙДІ
4
ОЙЫН
КӨПТІК
ЕТПЕЙДІ
4
29
29
ОЙЫН КӨПТІК
ЕТПЕЙДІ
4
30
Балалар ойнағанды жаны сүйеді. Балаңызбен ойнаған-
да сіз оған әлемді тануға көмектесесіз. Ол үшін сансыз
қымбат ойыншық қажет емес. Балаңызға айнала-
сындағын зерттеуге мүмкіндік тудыруға және сізбен
қосылып күнделікті жұмыстарды тындыруға рұқсат етуге
болады. Балаңыз үшін ойнау – қолмен ұстау және лақты-
ру, тарсылдатып ұру және дәмін тіске басып көру, тыңдау
және қарау.
Бала ойнауды неғұрлым ертерек бастаса, соғұрлым
тезірек жетіледі. Тіпті туылғанына бірнеше апта болған
бала зерігіп кетсе, қыңқылдай бастайды – оған бос
қабырғаға тесіліп қарағаннан да түрлі-түсті
бауларды, әуе шарларына, қозғалып тұрған
заттарға қарап жату қызықтырақ болар
еді. Жүре бастаған балақайға құм-
салғышта ойнаған немесе сәнді киімдер
киген, құрастырғышпен немесе
қуыршақпен ойнаған қызықты
болған сайын, сіз де оның аяқ
астына оратылып жүргеніне
сирек ашуланатын боласыз.
Б
ір сәтке ойланып көріңізші, дүниеге келгеннен кейінгі
алғашқы үш жаста балаларыңыздың үйренетіні қандай
көп!
Тек қана өз бетінше жүру, сөйлеу және тамақтану емес,
сонымен қатар, дөңгелек пен төртбұрышты, ауыр мен
жеңілді, жұмсақ пен қаттыны, құрғақ пен дымқылды,
суық пен ыстықты ажырата білу, ненің ауыртатынын,
ненің дәмі жағымды екенін, ненің қозғалып, ненің
қозғалмайтынын, заттарды
қалай қолдану керек екенін
білу.
Бұл тек бастамасы ғана. Ба-
лалар не істеуге болатынын,
басқа адамдар не сезетінін,
заттарды қалай пайдалануды,
мұқият тыңдауды, басқалар-
мен қалай ойнауды білуі
қажет. Бұл тізімді жалғасты-
ра берсе, соңы көрінбейді.
Бақытымызға орай, балалар
білімқұмар болып туылады,
олар үйренгісі келіп тұрады,
ал оларға үйренуге көмектесу
сондай қызықты!
Достарыңызбен бөлісу: | 
