ҚР ҚН 5.01-06-2013
3
3.8 Негіздеме топырағының есептік кедергісі R (allowable bearing pressure):
ЕЖ
22.13330 талаптарына сай және іргетастың ӛлшемдері мен тереңдетудің есебімен
анықталатын мән.
3.9 Жҧмыс сипаттамаларына қойылатын талаптар: Тұтынушылар үшін қолайлы
техникалық сипаттамаларды тапсыратын уәкілетті органмен құпталған және олардың
тәжірибе жүзінде жүзеге асыру кезінде мӛлшерленген объектінің сәйкестілік анықтығын
қамтамасыз ететін нормативтік талаптар.
3.10 Функционалдық
талап:
Нормативтік
талаппен
белгіленген
мақсатты
орындауды қамтамасыз ету үшін объект қалай функцияланатындығын сапалы деңгейде
анықтау.
3.11 Нормативтік талаптардың мақсаты: Нормативтік талапты орындау арқылы
қол жеткізуді тұжырымдау.
4 МАҚСАТТАР ЖӘНЕ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ТАЛАПТАР
4.1 Нормативтік талаптардың мақсаттары
Динамикалық іргетастары бар машиналардың іргетастарының конструктивтік
шешімдерін беріктілік бойынша қауіпсіздікті, үнемділік пен ғұмырлық аспектілерінің есебі
арқылы пайдалануға беруге жарамдылықты, ӛртке қарсы, санитарлық-гигиеналық
талаптарды, адамдардың денсаулықтары мен ӛмірлеріне, жануарларға және қоршаған ортаға
зиян келтірудің қолайсыз қауіптері пайда болуына жол бермей, шудан және дірілден қорғауға
қойылатын талаптарды сақтауды қамтамасыз ететіндей етіп жобалау керек.
4.2 Функционалдық талаптар
Динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастарының конструктивтік
шешімдерін динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастары тӛмендегі
талаптарды қанағаттандыратындай етіп жобалау керек:
– іргетастардың дұрыс пайдалануға беруге беріктілігі мен жарамдылығын, сонымен
қатар шамадан артық жүктеменің ықтимал коэффициенттерінің есебімен іргетастардың
жобалық динамикалық жүктемелерге сенімділігі мен тұрақтылығын және әртүрлі әсер ету
кезінде қауіп тӛнудің алдын-алуды қамтамасыз ету;
– динамикалық жүктемелері бар машиналарды пайдалануға беру процесінде
қауіпсіздікті қамтамасыз ету, іргетастардың тербелістерінің артуына жол бермейтін еңбек
қауіпсіздігінің талаптары мен дірілдің рұқсатты деңгейлерін сақтау;
– адамдардың ӛмірі мен денсаулығын ортаның жағымсыз әсерінен қорғау, қоршаған
ортаны қорғау және еңбек қызметіне қажетті жағдай жасау;
– энергияны үнемдеу және табиғи ресурстарды оңтайлы пайдалану.
ҚР ҚН 5.01-06-2013
4
5 ЖҦМЫС СИПАТТАМАЛАРЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
5.1 Динамикалық жҥктемелері бар машиналардың іргетастарының сенімділігін
қамтамасыз ету бойынша қойылатын талаптар
5.1.1 Сенімділікті қамтамасыз етуге қойылатын талаптарды қамтамасыз ету
мақсатында, динамикалық іргетастары бар машиналардың іргетастары жобалау
тапсырмасында белгіленуі мүмкін қызметтің болжамдық мерзімінің ішінде осы
нормалардың талаптарына сәйкес ӛздерінің қасиеттерін сақтаулары керек.
5.1.2 Динамикалық іргетастары бар машиналардың іргетастарының типтерін машина
түріне, берілген технологиялық әсер етуге байланысты және арнайы ӛндірістік
талаптардың есебімен белгілеу керек.
5.1.3 Машина іргетастарын табиғи негіздемелерде жобалау кезінде ауыртпалық
орталығының бір вертикальінде іргетас табаны алаңы мен машина, іргетас және іргетас
кесіктері мен шықпаларындағы топырақ салмағынан болатын, бірдей әрекет ететін
статикалық жүктемелердің әрекетінің сызықтарын, ал қадалық іргетастар үшін – қада
жоспарының ауыртпалық орталығы мен машина және ростверктің салмағынан болатын,
бірдей әрекет ететін статикалық жүктемелердің әрекетінің сызықтарын біріктіруге тырысу
керек.
5.1.4 Рамалық іргетастарды жобалау кезінде:
- іргетастың симметриясын жалпы геометриялық сызба және элементтің формасы
бойынша сақтауға;
- кӛлденең рамалардың ригельдерін тіректердің осьтеріне қатысты симметриялық
етіп орналастыруға;
- жүктеменің ригельдер мен эксцентриситеттері бар арқалықтарға берілуіне жол
бермеуге;
- іргетастардың тӛбесін биіктік бойынша шықпаларсыз жобалауға;
- барлық консольдердің шықпаларын минималдық ықтимал ӛлшемдерде белгілеуге
кепілдеме беріледі.
5.1.5 Басқыншылықты ортаның ықпалына ұшырайтын іргетастар немесе олардың
жеке телімдері үшін Қазақстан Республикасы нормаларының талаптарына сәйкес оларды
қорғау бойынша шаралар қарастырылуы керек.
5.2 Жобалық және пайдалануға беру сипаттамаларына қойылатын талаптар
5.2.1 Динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастарын жобалауға
арналған шығыс деректеріне қойылатын талаптар:
- машинаның техникалық сипаттамасы (атауы, типі, бір минуттағы айналымның
саны, қуаттылығы, жалпы массасы мен қозғалатын бӛліктерінің массасы, қозғалатын
массалардың орамы бар жабдықтың кинематикалық сызбасы, соғылатын бӛлшектердердің
жылдамдығы ж.с.с.);
- статикалық және динамикалық жүктемелердің қосымшалау және бағыттау
схемалары (амплитудалар, жиіліктер, дұрыс пайдалануға беру тәртібіндегі, сонымен қатар
