Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

 
БMP  (БitMap).  Бұл  Microsoft  шығарған,  Windows  операциялық 
жүйесінде  қолдануға  бағытталған  және  бағдарлама  ресурстарындағы 
растрлық кескіндерді бейнелеу үшін пайдаланылатын растрлық формат. Тек 
24  биттік  түс  тереңдігі  бар  RGB  үлгісіндегі  кескіндерге  ғана  қолдау 
көрсетіледі.  Қосымша  түс  және  альфа  арналары,  түс  басқармасы 
қолданылмайды.  Негізінде,  формат,  ақпаратты  жоғалтпай,  қарапайым  қысу 
алгоритмін  (Run  Length  Encoding  —  RLE)  пайдалануды  көздейді,  бірақ  бұл 
параметр,  әлеуетті  сыйыспаушылық  жағдайлар  үшін,  сире  пайдаланылады. 
БMP  форматы  екі  нұсқасында  бар:  Microsoft  Windows  және  IBM  OS  /  2. 
Мақсатты операциялық жүйе File Format қосқышы арқылы орнатылады. 
TIFF.  TIFF  форматының  атауы  ағылшын  Tagged  Image  File  Format 
тіркесінен  шығады.  Бастапқыда,  бұл  формат,  PostScript  тілімен  пайдалану 
үшін  Aldus  компаниясы  Microsoft-пен  бірлесіп  әзірледі.  TIFF  түс  тереңдігі 
үлкен  суреттерді  сақтайтын  танымал  форматқа  айналды,  ол  басып  шығару 
өнеркәсібінде, мәтіндерді тану, факс жіберу, сканерлеу үшін пайдаланылады. 
Windows  ортасында  жұмыс  істейтін  графикалық  редакторлардың 
көпшілігімен  ғана  емес,  Mac  OS  X-де  де  жұмыс  істейді.  Aldus  кейінірек, 
форматты пайдалану құқығына ие, Adobe компаниясымен біріктірілген. TIFF 
әртүрлі түс кеңістіктеріндегі суреттерді сақтауға мүмкіндік береді: қара және 
ақ (екі бит), қара және ақ түсті сұр реңктерде, индекстелген палитрада, RGB, 
CMYK,  YCбCr,  CIE  LAB  (түс  режимдерін  сипаттау  үшін  8.1  бөлімін 
қараңыз).  Бұл  формат  суретті  айтарлықтай  жоғалтпай  сақтауға  мүмкіндік 
береді: арнайы файлды белгілейтін арнайы тіл сурет туралы барлық мүмкін 
ақпаратты  (суреттің  өлшемінен  бастап,  оның  ішінде  қолданылатын  түстер 
санына  дейін)  жазып  алуға  мүмкіндік  береді.  Дегенмен,  сапалы  суреттерді 
сақтау үшін, файлдардың көлемімен төлеуге тура келеді: TIFF форматындағы 
фотосуреттер, кейде аналогты JPEG-тегі суреттерден үш есе көп орын алады. 
JPEG.  Бұл  Joint  Photographic  Expert  Group  атауының  қысқаша  атауы 
(Фотография бойынша бірлескен сарапшылар тобы). Дәл осы топ  суреттерді 
қысу  схемасын  құрастырған,  бұл  файл  өлшемін  20  есеге  дейін  азайтуға 
мүмкіндік береді, сондықтан бұл қысу схемасын қолданатын файл форматы 
JPEG деп аталады. Әдетте формат фотосуреттерді қысу үшін пайдаланылады. 
JPEG  файлын  сақтағанда,  әдетте  1-ден  100-ге  дейінгі  шартты  бірліктерде 
(кейде  1-ден  12-ге  дейін)  берілген  қысу  дәрежесін  таңдауға  болады.  Бұл 
жағдайда  үлкенірек  сан  жақсы  сапаға  сәйкес  келеді,  бірақ  файл  өлшемі 
артады.  90-нан  100-ге  дейінгі  сапасындағы  айырмашылық  онша 
байқалмайды,  ал  мөлшері  біршама  өзгереді,  сондықтан  бағдарламалардың 
көпшілігінде  75-тен  90-ға  дейінгі  (немесе  Adobe  PhotoShop-ты  пайдаланған 
кезде  8-ден  10-ға  дейін)  баптау  өте  ыңғайлы  болады.  Өкінішке  орай,  JPEG 
қысу алгоритмі сапаның жоғалу алгоритмі болып табылады. Файлды бірнеше 
рет  ашқанда  /  жапқанда,  түс  шуы  пайда  болады.  Бұл  мониторда  онша 
байқалмайды (мониторлардың ажыратымдылығы өте төмен), бірақ ол басып 
шығарғанда  өте  байқалады.  Сондықтан,  JPEG  форматында  фотосурет 
түсірілсе,  басып  шығару  кезінде  пайдаланылмайды,  ол  бірден  TIFF-да 
сақталуы керек. 
 
 
93 

GIF  (Graphic  Interchange  Format).  Бұл  формат  көбінесе  «кескінделген» 
бейнелерді:  сызбаларды,  графиктерді  және  т.б.  сақтауға  арналған.  Ол 
индекстелген  түстер  палитрасын  пайдаланады.  Ондағы  түстердің  ең  көп  саны  - 
256. Сондықтан GIF форматында, мысалы, көп түсті фотосуреттерді сақтамаңыз, 
файл  өлшемі  өте  үлкен  болып  қалады  және  түстер  санын  азайту  арқылы  сурет 
сапасы  айтарлықтай  нашарлайды.  Бірақ  жақын  орналасқан  көп  бір  түсті 
нүктелерден  тұратын  файлдар  GIF  форматын  пайдаланып,  кішкентай 
өлшемдерге  дейін  қысылады.  Баспа  өнеркәсібінде  GIF  пайдаланылмайды, 
кескінделген суреттер көбінесе векторлық түрде сақталады. 
GIF  әдетте  веб-графикада  пайдаланылады,  онда  оның  артықшылықтары 
анық.  Біріншіден,  GIF-суреті  «мөлдір» болуы мүмкін (2 биттік мөлдірлік), яғни 
бір түс GIF палитрасынан алынып, оны мөлдір етіп анықтайды. Содан кейін, осы 
түске  боялған  нүктелер  арқылы  көрсетілсе,  веб-беттегі  фон  суретте  көрінетін 
болады.  Бұл  фигуралы  пішіндерді  жасау  кезінде  өте  пайдалы.  Мысалы,  бұл 
әдісті,  бұрыштарды  қалаған  түрінде  «кесу»  арқылы  веб-бетке  дөңгелек  суретті 
орналастыру үшін пайдаланылуы мүмкін. 
Екіншіден,  GIF-суреттер  оларды  жол  аралық  әдісін  қолданып  жүктеуге 
мүмкіндік  береді.  Егер  графикалық  файл  өлшемі  үлкен  болса  және  ұзақ  уақыт 
бойы  интернеттен  жүктелетін  болса,  пайдаланушы  алдымен  болашақ  суреттің 
бұлдыр сұлбасын көреді, және жүктелген сайын сурет «пайда» болады, оған өте 
қарапайым  әдіспен  қол  жеткізіледі  -  сурет  жолдарының  жүктелу  тәртібін 
өзгертуімен.  Соңында,  GIF-файлдар  тағы  бір  артықшылығы  -  олар  статикалық 
бейнелерді  ғана  емес,  сонымен  қатар  анимациялық  бөліктерді  қамтуы  мүмкін. 
Шын  мәнінде,  бұл  фрагменттер  бірнеше  статикалық  кадрлардың  бірінен  кейін 
бірі  орналасуынан,  сондай-ақ  әрбір  кадрдың  экранда  қанша  уақытқа  созылуы 
туралы  ақпараттан  тұрады.  Мұндай  анимацияларды  жасау  үшін  Adobe  Image 
Ready сияқты арнайы бағдарламалар бар. Бұл бағдарламаға бірнеше графикалық 
файлдарды бірінен кейін бірін жүктеп алуға болады, сондай-ақ кейбір ендірілген 
әсерлерді қолдануға болады. 
PNG (Portaбle Network Graphics). Бұл формат ескірген және қарапайым GIF 
форматын,  сондай-ақ  белгілі  бір  дәрежеде  TIFF1  әлдеқайда  күрделі  форматын 
алмастыруға арналған. 
PNG форматы GIF-ге қарағанда келесі негізгі артықшылықтарға ие: суретдегі 
түстердің шексіз саны (GIF үшін 256 шектеледі), альфа арнасы (жартылай мөлдір 
суреттер), гамма түзету (суреттің жарықтығын платформа аралық бақылауы), екі 
өлшемді  жол  аралық  прогрессивті  жайма.  Сонымен  қатар,  GIF  форматы  үшін 
патент  CompuServe  компаниясына  тиесілі,  ол  оны  еркін  бағдарламалық 
қамтамасыз етуде пайдалану мүмкіндігін шектейді. 
PNG  мультипликацияны  қолдамайды,  бұл  тек  бір  сурет  үшін  ғана  арналған. 
Көптеген  бейнелерді  беру  үшін,  1999  жылдың  ортасында  жарияланған  және 
әртүрлі  қолданбаларда  қолдау  көрсетілген  кеңейтілген  MNG  пішімі 
қолданылады. 
Қысу  мүлдем  жоғалтылуларсыз  өтеді,  формат  16  биттің  түс  арнасының 
тереңдігін қолдайды, сондықтан, мысалы, стандартты JPEG (тіпті жоғары сапалы 
деңгейде  болса  да)  қарағанда,  сапаны  жоғалтпастан,  суретті  сақтауға,  қалпына 
келтіруге және қайта сақтауға мүмкіндік береді.
. 
     94