55
- ЕҰ Директорларының кеңестері мынадай стратегиялық мәселелер
бойынша жауапты болады:
1) корпоративтік орталық (ЕҰ акционері/қатысушысы ретінде) қойған
стратегиялық мақсаттарды алғанда, дамудың стратегиялық бағыттарын
айқындау және нысаналы ҚТК қою;
2) Басқарманың тағайындалуы және оның жұмысын бағалау;
3) бюджетті, инвестициялық жоспарларды және ірі мәмілелерді бекіту.
- ЕҰ басқармалары стратегияның іске асырылуы және күнделікті
мәселелерге жұмылдыру арқылы мынадай нысаналы ҚТК қол жеткізу үшін
жауапты:
1) негізгі операциялық қызмет (осы құжаттың екінші тарауында
белгіленген проблемаларды қоса алғанда);
2) жеке мәмілелер деңгейінде тәуекелдерді басқару;
3) бухгалтерлік есеп;
4) сатып алулар;
5) персоналды әкімшілендіру және өзгелер.
Директорлар кеңестерінің тиімділігін арттыру арқылы
корпоративтік басқару жүйесін күшейту әдістері
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ қызметінің экономикалық және операциялық
тиімділігін арттырудың негізгі жолдарының бірі стратегиялық органдар ретінде
ЕҰ Директорлар кеңестерінің жұмысына белсенді жұмылдыру арқылы
корпоративтік басқару жүйесін жетілдіру болып табылады. Олар арқылы
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ жалғыз акционер ретінде ЕҰ басқаруын жүзеге асырады.
ЕҰ жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін мыналар маңызды
факторлар болып табылады:
Директорлар кеңестерінің құрамы
Әлемдік
тәжірибедегі
мысалдар
Директорлар
кеңестерінде
директорлардың оңтайлы санын қамтамасыз етуге тиіс екенін көрсетті – барлық
қажетті құзыреттіліктерді қамтамасыз ету үшін олар жеткілікті болу тиіс, бірақ,
жұмыстың жоғары икемділігін және тиімділігін қамтамасыз ету үшін тым көп
болмауға тиіс. Орташа есеппен «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ ЕҰ-ның Директорлар
кеңестері 6 мүшеден (төмендегі 37-суретті қараңыз) тұрады.
56
37-сурет. 2016 жылдың соңына дейінгі жай-күй бойынша «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ ЕҰ-ның
Директорлар кеңестерінің құрылымы
Даму институттарының халықаралық тәжірибесінде тәуелсіз директорлар
Директорлар кеңесі мүшелерінің жалпы санынан кем дегенде 30% құрайды.
«Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасының Заңында осындай
талап бекітілген (<50 %). Дегенмен, үздік халықаралық тәжірибелерді ескере
отырып әзірленген Корпоративтік басқару («Бәйтерек» ҰБХ» АҚ
Басқармасының
2014
жылғы
24
желтоқсандағы
№41/14
шешімі)
диагностикасының әдістемесіне сәйкес тәуелсіз директорлардың басым саны
(>50 %) тәуелсіз және шынайы шешім қабылдау мүмкіндігін береді деп
саналады. «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ ЕҰ Директорлар кеңестерінде үздік тәжірибеге
сәйкес тәуелсіз директорлардың үлесін ұлғайту мүмкіндігін қарастырады.
Бұл ретте, директорлардың тәуелсіздігі қызметінің айқындығы мен
ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында Директорлар кеңесінің тиімді
жұмысының маңызды факторы болып табылады. Қазіргі уақытта «Бәйтерек»
ҰБХ» АҚ ЕҰ-ның Директорлар кеңестерінде жалғыз акционермен байланысты,
мемлекеттік құрылымдарда қазіргі немесе байырғы тәжірибесі бар, тәуелсіз
директорлардың көптеген санының болуы байқалуда. Бұл Директорлар
кеңестері мүшелерінің әділ пайымдауын шектеу мүмкін. Тарихи тұрғыда
мемлекет экономикаға қатысудың жоғары үлесіне ие болатынын ескере
отырып, Директорлар кеңестеріне деген көптеген әлеуетті жергілікті
үміткерлер мемлекеттік органдармен байланыста болады, сондықтан (шетелдік)
тәуелсіз директорларды жұмылдыру тәжірибесін кеңейту қажет.
Директорлар кеңестері мүшелерінің құзыреттіліктер жиынының
толықтығы
57
Директорлар кеңестерінің тиімді жұмысы үшін тиісінше ЕҰ үшін барлық
қажетті маңызды құзыреттіліктердің болуын қамтамасыз ету қажет.
Директорлар кеңестерінің мүшелерінде мынадай сындарлы маңызды
салаларда/мәселелерде тәжірибесі мен дағдылары болуға тиіс:
1) Директорлар кеңесінің акционермен және ЕҰ басшыларымен өзара іс-
қимыл жасауын қоса алғанда, корпоративтік басқару;
2) салалық білімдер;
3) саяси және экономикалық пайым;
4) ұйымның операциялық қызметі;
5) дамудың стратегиялық нұсқалары және олармен байланысты
тәуекелдер;
6) ұйымның мықты және әлсіз жақтары.
2016 жылдың соңындағы жай-күй бойынша көптеген жағдайларда ЕҰ
Директорлардың кеңестерінде қажетті құзыреттіліктердің толық жиыны жоқ.
38-сурет. «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның қандай да бір ЕҰ-ға әрекеттегі Директорлар кеңесі
мүшелерінің құзыреттілігінің талдауы үлгісінде құрылған құзыреттілік матрицасының
мысалы
«Бәйтерек» ҰБХ» АҚ барлық ЕҰ үшін қажетті құзыреттіліктерін талдау,
жетіспейтін құзыреттіліктерді айқындау және ЕҰ Директорлар кеңестерінің
жаңартылған құрамдарында олардың болуын қамтамасыз ету мақсатында
қолданыстағы Директорлар кеңестерінің құрамын қарау бойынша жұмыс
жүргізеді (мысал үшін 38-суретті қараңыз).
Директорлар кеңестері отырыстарының форматы мен тұрақтылығы
ЕҰ Директорлар кеңестері отырыстардың оңтайлы санын «Бәйтерек»
ҰБХ» АҚ анықтайды. Еуропалық ұйымдарда Директорлар кеңестерінің
