60
бостандығынан айыру немесе ӛлім жазасы түріндегі жазалау қатерімен тыйым
салынған айыпты жасалған, қоғамға қауіпті іс-әрекет (әрекет немесе
әрекетсіздік)
қылмыс
деп
танылады.
3. Қылмыстық теріс қылық деп қоғамға зор қауіп тӛндірмейтін, болмашы
зиян келтірген не адамның жеке басына, ұйымға, қоғамға немесе мемлекетке
зиян келтіру қатерін туғызған, оны жасағаны үшін айыппұл салу, түзеу
жұмыстары, қоғамдық жұмыстарға тарту, қамаққа алу түріндегі жаза кӛзделген,
айыпты жасалған іс-әрекет (әрекет не әрекетсіздік) танылады.
15-бап. Қылмыстық жауаптылыққа жататын адамдар
1. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған уақытта он алты жасқа толған есi
дұрыс
жеке
тұлға
қылмыстық
жауаптылыққа
жатады.
2. Қылмыс жасаған уақытта он тӛрт жасқа толған адамдардың адам ӛлтiргенi
(99-бап), денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтiргенi (106-бап), ауырлататын
мән-жайлар кезiнде денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа зиян келтiргенi
(107-баптың екiншi бӛлiгі), зорлағаны (120-бап), сексуалдық сипаттағы зорлық-
зомбылық әрекеттерi (121-бап), адам ұрлағаны (125-бап), халықаралық қорғауды
пайдаланатын тұлғаларға немесе ұйымдарға шабуыл жасағаны (173-бап),
әлеуметтiк, ұлттық, рулық, нәсiлдiк, тектік-топтық немесе дiни алауыздықты
қоздырғаны (174-бап), Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің –
Елбасының ӛміріне қолсұғушылық (177-бап), Қазақстан Республикасы
Президентінің ӛміріне қолсұғушылық (178-бап), диверсия (184-бап), ұрлық (188-
баптың екінші, үшінші және тӛртінші бӛліктері), тонау (191-баптың екінші,
үшінші және тӛртінші бӛліктері), қарақшылық (192-бап), қорқытып алушылық
(194-баптың екінші, үшінші және тӛртінші бӛліктері), ауырлататын мән-жайлар
кезiнде автомобильдi немесе ӛзге де кӛлiк құралын жымқыру мақсатынсыз
заңсыз иеленіп алғаны (200-баптың екiншi, үшiншi және тӛртiншi бӛлiктерi),
ауырлататын мән-жайлар кезiнде бӛтеннің мүлкін қасақана жойғаны немесе
бүлдiргенi (202-баптың екiншi және үшiншi бӛлiктерi), терроризм актісі (255-
бап), терроризмді насихаттағаны немесе терроризм актісін жасауға жария түрде
шақырғаны (256-бап), террористік топ құрғаны, оған басшылық еткені және
оның әрекетіне қатысқаны (257-баптың бірінші және екінші бӛліктері),
террористік немесе экстремистік әрекетті қаржыландырғаны және терроризмге
не экстремизмге ӛзге де дем берушілік (258-бап), адамды кепiлге алғаны (261-
бап), ғимараттарға, құрылыстарға, қатынас және байланыс құралдарына шабуыл
жасағаны немесе оларды басып алғаны (269-бап), терроризм актiсi туралы
кӛрiнеу жалған хабарлағаны (273-бап), қаруды, оқ-дәрiлердi, жарылғыш заттар
мен жарылыс құрылғыларын жымқырғаны не қорқытып алғаны (291-бап),
ауырлататын мән-жайлар кезінде бұзақылық жасағаны (293-баптың екінші және
үшiншi бӛлiктері), тағылық (294-бап), есiрткi, психотроптық заттарды, сол
тектестерді жымқырғаны не қорқытып алғаны (298-бап), ауырлататын мән-
жайлар кезiнде ӛлгендердiң мәйiттерiн және олар жерленген жерлердi қорлағаны
(314-баптың екiншi бӛлiгi) және кӛлiк құралдарын немесе қатынас жолдарын
қасақана жарамсыздыққа келтіргені (350-бап) үшiн қылмыстық жауаптылыққа
жатады.
61
6-бӛлім. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы
80-бап. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы
1. Осы бӛлімнің күшi қолданылатын кәмелетке толмағандар деп қылмыстық
құқық бұзушылық жасаған уақытқа қарай жасы он тӛртке толған, бiрақ он сегiзге
толмаған
.
адамдар
.
танылады.
2. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кәмелетке толмағандарға жаза
тағайындалуы мүмкiн не оларға тәрбиелiк ықпалы бар мәжбүрлеу шаралары
қолданылуы мүмкiн.
81-бап.
.
Кәмелетке
толмағандарға
тағайындалатын
жаза
тҥрлерi
1.
.
Кәмелетке
толмағандарға
тағайындалатын
жаза
түрлерi:
1)
.
белгiлi
.
бiр
.
қызметпен
.
айналысу
.
құқығынанайыру;
2)
.
айыппұл;
3)
.
түзеу
.
жұмыстары;
4)
.
қоғамдық
.
жұмыстарға
.
тарту;
5)
.
бас
.
бостандығын
.
шектеу;
6)
.
бас
.
бостандығынан
.
айыру
.
болып
.
табылады.
2. Кәмелетке толмағандарға белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан
айыру
бiр
жылдан
екi
жылға
дейiнгi
мерзiмге
тағайындалады.
3. Айыппұл кәмелетке толмаған сотталған адамның дербес табысы немесе
ӛндiрiп алуға жарайтын мүлкi болған жағдайда ғана тағайындалады. Айыппұл
айлық есептiк кӛрсеткiштің оннан екі жүз елуге дейiнгi мӛлшерінде
тағайындалады.
4. Түзеу жұмыстары дербес табысы немесе ӛзге тұрақты кірісі бар кәмелетке
толмағандарға айлық есептік кӛрсеткіштің оннан екі жүз елуге дейінгі
мӛлшерінде
тағайындалады.
5. Қоғамдық жұмыстарға тарту қырық сағаттан бір жүз елу сағатқа дейiнгi
мерзiмге тағайындалады, ол кәмелетке толмаған адамның қолынан келетiн
жұмыстарды орындауы болып табылады және ол оны оқудан немесе негiзгi
жұмысынан бос уақытында орындайды. Он алты жасқа дейінгі адамдардың бұл
жаза түрiн орындау ұзақтығы – күнiне екi сағаттан, ал он алтыдан он сегiз жасқа
дейiнгi
адамдар
үшiн
күнiне
үш
сағаттан
аспауы
керек.
6. Кәмелетке толмағандарға бас бостандығын шектеу – екi жылға дейiнгi
мерзiмге, ал бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның ӛтелмеген бӛлігін бас
бостандығын шектеуге ауыстыру жағдайында жазаның қалған ӛтелмеген
бӛлігінің
бүкіл
мерзіміне
тағайындалады.
7. Кәмелетке толмағандарға бас бостандығынан айыру – он жылдан аспайтын,
ал ауырлататын мән-жайлар кезінде адам ӛлтiргенi немесе терроризм актісі үшiн
не қылмыстық құқық бұзушылықтардың бiреуi ауырлататын мән-жайлар кезінде
адам ӛлтiру немесе терроризм болып табылатын олардың жиынтығы бойынша
он екi жылдан аспайтын мерзiмге тағайындалуы мүмкiн. Онша ауыр емес
қылмыс немесе қазаға ұшыратумен байланысты емес ауырлығы орташа қылмыс
жасаған кәмелетке толмағандарға бас бостандығынан айыру тағайындалмайды.
8. Кәмелетке толмаған сотталған адамдар бас бостандығынан айыруды:
1) бас бостандығынан айыруға алғаш рет сотталған еркек жынысты кәмелетке
