Бағдарламасын іске асыратын білім беру мекемелерінің оқыту үрдісінде оқу құралы ретінде қолдануға ұсынылады

256 
 
бүкіл бетті тұтастай таңдаңыз. Сканерленетін мәтіннің бағытын көрсетіңіз 
–  кітаптық  немесе  альбомдық.  Бетті  сканерлеу  үрдісі  бірнеше  минутты 
алуы мүмкін. Үрдіс аяқталғаннан кейін, сол жұмыс өрісінде сканерленген 
бетті көрсететін белгіше пайда болады. 
Сол сияқты қалған беттердің сканерлеуін орындаңыз.  
2-ші  кезең  –  тану.  Сол  жақ  өрісте  жұмыс  жасайтын  бетті  таңдаңыз, 
оған  қоса  оң  жақтан  оның  сканерленген  бейнесі  көрсетіледі.  Танылатын 
мәтіннің  тілін  таңдаңыз:  орыс,  орысша-ағылшынша,  ағылшын.  Содан 
кейін  мәтінді  блоктарға  бөліп  тастау  керек.  Бөлу  автоматты  түрде, 
кірістірілген процедурамен немесе қолмен орындалуы мүмкін. Егер беттегі 
мәтін  құрылымы  өте  күрделі  –  мәтінге  кестелер,  диаграммалар,  суреттер 
салынған  болса,  қолмен  бөлу  қажет  болуы  мүмкін.  Мәтінді  бөлгеннен 
кейін шынында  тануға  кірісуге  болады.  Тану блоктар бойынша  жасалады 
және  компьютердің  қуатына  байланысты  бірнеше  секундтан  бірнеше 
минутқа  дейін  алады.  Жұмыс  өрісінде  қазірдің  өзінде  танылған  беттер 
екінші парақтың белгішесінің болуымен ерекшеленеді. 
Барлық  беттерді  тануды  аяқтағаннан  кейін  орфографияны  тексеруді 
орындау  қажет.  Бұл  кейбір  мүмкін  болатын  тану  қателерін  түзетуге 
мүмкіндік береді. Соңғы түзетуді қолмен жасаған жөн.  
3-ші  кезең  –  қорытынды.  Алынған  құжатты  баспы  шығаруға,  мәтіндік 
файл  түрінде  сақтауға  немесе  тікелей  Word  мәтіндік  редакторына 
экспорттауға болады.  
Бақылау сұрақтары 
1. 
Компьютерлік 
графиканың 
түрлерін, 
бейнені 
пішімдеу 
ерекшеліктерін атаңыз. 
2. 
Графикалық файлдардың қандай пішімдерін білесіз? 
3. 
Бейненің физикалық параметрі және құрылғының ажыратымдылығы 
деген не? 
4. 
Негізгі  түстік  параметрлерді,  олардың  сипаттамалары  мен  қолдану 
саласын атаңыз.  
5. 
Растрлық  және  векторлық  бейнелермен  жұмыс  істеу  үшін  қандай 
шрафикалық редакторлар пайдаланылады?  
6. 
Басқарушы  бояғыштардың  мақсаттары  қандай?  Қабаттар  қандай 
қызмет атқарады?  
7. 
Бейненің  фрагменттерін  белгілеу  тәсілдерін  атаңыз  және 
сипаттаңыз.  
8. 
Бейненің  белгіленген  саласымен  қандай  операциялар  жасауға 
болады? 
9. 
Векторлық редактордың құралдар панелін атаңыз. 
10. 
Интерактивті толтыру құралының мақсатын көрсетіңіз. 

11. 
Үстел басып шығару жүйесінің мәтіндік редактордан 
айырмашылығы қандай?  
12. 
Анағұрлым атақты үстел басып шығару жүйелерін сипаттаңыз. 
13. 
QuarkXPress және PageMake жүйелерінің негізгі ерекеліктері мен 
айырмашылықтарын атаңыз. 
14. 
Бейнені графикалық сканерлеу мәтінді сканерлеуден немен 
ерекшеленеді? 
15. 
Мәтінді сканерлеудің негізгі кезеңдерін сипаттаңыз. 

258 
 
5 - Т А Р А У  
ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ НЕГІЗДЕРІ 
Желі  —  бұл  өзара  байланыс  арнасы  арқылы  қосылған  компьютерлер 
тобы.  Байланыс  арнасы  желі  ішіндегі  деректермен  алмасуды,  яғни  осы 
топтағы  компьютерлер  арасындағы  деректермен  алмасуды  қамтамасыз 
етеді.  Желі  екі-үш  компьютерден  тұруы  мүмкін  және  бірнеше  мыңдаған 
компьютерлерді біріктіре алады.  
Деректерді  арнайы  кабель,  телефон  желісі,  талшықты-оптикалық 
кабель  немесе  радио  арқылы  компьютерлер  арасында  айырбастауға 
болады.  
Желідегі  компьютерлер  тікелей  бір-біріне  (екі  нүктелік  байланыс) 
немесе аралық байланыс түйіндері арқылы қосуға болады. 
Желіге қосылған компьютерлер екі функцияны орындай алады: жұмыс 
станциялары немесе серверлер.  
Желінің  әкімшісі  –  желіні  орнату  және  пайдаланумен  байланысты, 
сондай-ақ  желі  пайдаланушылардың  құқықтары  мен  мүмкіндіктеріне 
қатысты  барлық  мәселелерді  шешуге  байланысты  барлық  мәселелер 
бойынша жауапты тұлға.  
Жергілікті және ғаламдық желілерді ажыратуға болады. Шындығында, 
олардың  арасындағы  негізгі  айырмашылықтары  атаулары  бойынша  
белгілі, бірақ кейбір маңызды технологиялық айырмашылықтар бар. 
Жергілікті желілер  (ағылшын тілінен  local  –  жергілікті)  –  бұл жақын 
орналасқан компьютерлерден тұратын, көбінесе бір бөлмеде, бір ғимаратта 
немесе  жақын  орналасқан  ғимараттарда  орналасқан  жергілікті  желілер. 
Мысалы,  кеңседегі  бірнеше  компьютерлер  жергілікті  желіге  біріктірілуі 
мүмкін. Белгілі бір кәсіпорынды немесе фирманы қамтитын және бірыңғай 
ортада  әртүрлі  есептеу  ресурстарын  біріктіретін  жергілікті  компьютерлік 
желілерді  корпоративтік  (ағылшын  тілінен  corporate  —  корпоративтік, 
жалпы) деп атайды. Мысал банк желісі бола алады.  
Жергілікті  желілердің  маңызды  сипаттамасы  –  деректерді  беру 
жылдамдығы  болып  табылады,  сондықтан  компьютерлер  деректерді  беру 
жылдамдығы  секундына  кемінде  10  Мбит/с  жоғары  жылдамдықты 
адаптерлер 
арқылы 
қосылады. 
Жергілікті 
желілерде 
жоғары 
жылдамдықтағы цифрлық байланыс желілері пайдаланылады.  

259 
 
 
Сонымен қатар, жергілікті желілер оңай бейімделуі және икемді болуы 
керек:  пайдаланушыларда  желіге  қосылған  компьютерлерді  қою 
мүмкіндігі,  компьютерлер  немесе  басқа  құрылғыларды  қосуға  немесе 
жылжытуға,  сондай-ақ  қажетттілігі  бойынша  желіге  кедергі  келтірмей 
ажырату. 
Жаһандық 
желілер 
(ағылшын 
тілінен 
global 
— 
«әлем», 
«дүниежүзілік»)  бір-бірінен  әртүрлі  қалаларда,  елдерде,  әртүрлі 
континенттерде  өте  алыс  орналасқан  компьютерлерді  немесе  жергілікті 
желілерді  біріктіреді.  Ғаламдық  желідегі  байланыс  үшін  модемдер  мен 
қалааралық  байланыс  желілері  пайдаланылады.  Спутниктік  және 
талшықты-оптикалық  байланыс  желілерімен  қатар,  телефон  желілерінің 
негізінде жылдамдығы төмен аналогтық байланыс қолданылады.  
5.1. 
ЖЕРГІЛІКТІ  КОМПЬЮТЕРЛІК  ЖЕЛІЛЕР  
Компьютерлерді  бірыңғай  желіге  біріктіру  желі  пайдаланушылары 
үшін  жеке  компьютерлердің  мүмкіндіктерімен  теңдестірілмейтін  жаңа 
мүмкіндіктерді 
ұсынады. 
Желі 
– 
бұл 
қосымша 
емес, 
жеке 
компьютерлердің  мүмкіндіктерін  көбейту.  Жергілікті  желі  файлдарды  бір 
компьютерден екіншісіне басқаларына көшіруге, есептеу және аппараттық 
ресурстарды  бірге  пайдалануға,  ақпаратты  орталықтандырылған  сақтауға 
болатын  бірнеше  компьютерде  деректерді  таратылған  өңдеуді  және  тағы 
басқаларды біріктіруге мүмкіндік береді (5.1-сурет). 
 
 5.1-сурет. Жергілікті желінің сұлбасы