Оқытушы пәнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені

45. Ауруханадағы науқастардың есебін жүргізуге арналған ақпараттық 
жүйе құрылымының үзіндісін жасау және Pascal тілінде жүзеге асыру.  
 Сәйкес параматерлердің бар болуын қарастыру керек. 
Жасалатын бағдарлама таңдап алынған мәліметтер құрылымына келесі 
опреацияларды жасауға болатынын қамтамасыз ету керек: 
⎯ инициализацияны; 
⎯ жаңа элементтерді қосу; 
⎯ элементтерді жою; 
⎯ мәліметтердің  құрылымы  бойынша  орын  ауыстыру  (оны 
айналу); 
⎯ берілген  критерийлерге  жауап  беретін  мәліметтер 
құрылымының элементтерін іздеу; 
⎯ мәліметтер  құрылымының  барлық  элементтерін  (немесе 
алдындағы  операцияның  орындалуының  нәтижесінде  табылған) 
монитор экранына және файлға шығару. 
Бағдарламада  тым  болмаса  мәліметтердің  сәйкес  параметрін(лерін) 
және  оларға  қолданылатын  операцияларды  таңдағанда  компьютер  мен 
пайдаланушының  өзара  қарым-қатынасын  қамтамасыз  ететіндей  қарапайым 
мәзір болуы керек. 
46.  Спорттық  (әр  түрдегі  және  әр  түрлі  деңгейдегі)  жарыстардың 
нәтижелеренің  есебін  жүргізуге  арналған  ақпараттық  жүйе  құрылымының 
үзіндісін жасау және Pascal тілінде жүзеге асыру.  
Сәйкес параматерлердің бар болуын қарастыру керек. 
Жасалатын бағдарлама таңдап алынған мәліметтер құрылымына келесі 
опреацияларды жасауға болатынын қамтамасыз ету керек: 
⎯ инициализацияны; 
⎯ жаңа элементтерді қосу; 
⎯ элементтерді жою; 
⎯ мәліметтердің  құрылымы  бойынша  орын  ауыстыру  (оны 
айналу); 
⎯ берілген  критерийлерге  жауап  беретін  мәліметтер 
құрылымының элементтерін іздеу; 
⎯ мәліметтер  құрылымының  барлық  элементтерін  (немесе 
алдындағы  операцияның  орындалуының  нәтижесінде  табылған) 
монитор экранына және файлға шығару. 
Бағдарламада  тым  болмаса  мәліметтердің  сәйкес  параметрін(лерін) 
және  оларға  қолданылатын  операцияларды  таңдағанда  компьютер  мен 
пайдаланушының  өзара  қарым-қатынасын  қамтамасыз  ететіндей  қарапайым 
мәзір болуы керек. 
47.  Кітапхана  қорының  есебін  жүргізуге  арналған  ақпараттық  жүйе 
құрылымының үзіндісін жасау және Pascal тілінде жүзеге асыру.   
Сәйкес параматерлердің бар болуын қарастыру керек. 
Жасалатын бағдарлама таңдап алынған мәліметтер құрылымына келесі 
опреацияларды жасауға болатынын қамтамасыз ету керек: 

⎯ инициализацияны; 
⎯ жаңа элементтерді қосу; 
⎯ элементтерді жою; 
⎯ мәліметтердің  құрылымы  бойынша  орын  ауыстыру  (оны 
айналу); 
⎯ берілген  критерийлерге  жауап  беретін  мәліметтер 
құрылымының элементтерін іздеу; 
⎯ мәліметтер  құрылымының  барлық  элементтерін  (немесе 
алдындағы  операцияның  орындалуының  нәтижесінде  табылған) 
монитор экранына және файлға шығару. 
Бағдарламада  тым  болмаса  мәліметтердің  сәйкес  параметрін(лерін) 
және  оларға  қолданылатын  операцияларды  таңдағанда  компьютер  мен 
пайдаланушының  өзара  қарым-қатынасын  қамтамасыз  ететіндей  қарапайым 
мәзір болуы керек. 
48.  Ұзындығы 2k және  ені  бір  тро  болатындай  жолақ  берілген. 
Жолақты  оң  жақ  жартысы  сол  жақ  жартысының  астында  болатындай 
майыстырады. Майыстыру жоғарғы жағынан бір тордан көп орын қалғанша 
жалғасады.  Майыстыруды  аяқтағаннан  кейін  пайда  болған  бағандағы 
торлардың  нөмірлері  мынадай 1,2,3,4,...,2k ретте  орналасатындай  етіп 
торларды нөмірлеу керек  
49.  Тік  орналасқан  төменгі  шетімен  бекітілген  тіктөртбұрыш  қағаз 
ленточканы келесі түрде бүктей бастады: 
-  бірінші  қадамда  үстіңгі  жартысы  астыңғысына  не  алдымен  (П - 
бүктеу) не артымен (З -
 
бүктеу) жататындай қылып бүктеді, 
-  келесі n-1 қадамдарда  дүктелеген  лентамен  біртұтас  бүтін  ретінде 
алдыңғы қадамдағыдай әрекеттер жасалады.  
Содан  кейін  лентаны  қайтадан  өз  қалпына  келтіріп  жазады.  Онда 
бүктелгеннен  қалған  дөңестер,  қабырғалар  пайда  болады,  сонымен  қатар 
кейбір  дөңестер,  бізге  бағытталған  (К - қабырғалар),  ал  кейбір  дөңестер 
бізден  әрі  (О - қабырғалар).  Қабырғаларды  жоғарыдан  төменге  қарай 1 ден 
2n-1-ге дейін нөмірлеп тастаймыз. 
Мыналарды сұрайтын бағдарлама құру керек: 
а)  Иілу  типін,  қабырға  нөмірін  және  осы  қабырғаның    берілген  иілу 
тізбегінен  кейін  пайда  болған  типін  хабарлайтын  "П"  және  "З"  бас 
әріптерінен тұратын символдар жолын; 
б) i-ші  орындағы  "О"  немесе  "К"  символын  табу  жолақтағы  қабырға 
типі  және  "П"  мен  "З"  бас  әріптерінен  тұратын  жолды  анықтайды,  ол 
қабырғалардың  бастапқы  тізбегі  бар  ленточка  алынған  бүктеу  типін 
анықтайды. Егер ондай жол табылмаса, ол туралы хабар беретін.
 
50.  Квадрат 4k квадратты  торларға  бөлінген.  Квадрат  барлық  тролар 
бір-бірінің  астына  келгенше  кезекпен  тік  (оң  жартысы  сол  жағының  астына 
жатқызылады)  және  көлденең  (төменгі  жартысы  жоғарғы  жағының  астына 
жатқызылады) симметрия осіне қатысты иіледі. Берілген квадратты жоғарғы 
тордан  бастап,  бір-бірінің  астына  жатқызылған  торларға  торлардың 

нөмірлерін қайта келтіру операцияларын қолданудың нәтижесінде 1,2,3,...,4k 
сандық тізбегін құрайтындай етіп нөмірлеу керек. 
 51. Екі шахматты тақта беттерінің белгіленулері берілген (мысалы, a5 
және c2). Шахмат  атының  бір  беттен  екінші  бетке  көшу  үшін  керек 
жүрістердің минималды санын табу керек. 
52.  Қалада N={1,2,....,n} тізбегінен  алынған  сандармен  белгіленген n 
автобус аялдамалары орналасқан. Бір бағытта жүретін автобустың көршілес 
аялдамалардың тізбегімен берілген R автобус маршруттары бар: 
М1={I11,I12,...,I1m1}, 
М2={I21,I22,...,I2m2}, 
..... 
Mr={Ir1,Ir2,...,Irmr}, 
мұндағы Ijk натурал. 
Барлық  маршруттардың  көршілес  аялдамаларда  қозғалу  уақыты 
бәрінде  бірдей  және  маршруттың  өзгеру  уақытынан 3 есе  аз  екенін  ескере 
отырып,  автобустардың маршруттарын қолданып, аялдамалардың берілген I 
және J нөмірлерімен жолаушыларды I аялдамасынан J аялдамасына апаратын 
неғұрлым тез жолды анықтайтын бағдарламаны жазу керек. 
53.  Жалғыз  король  шексіз  шахмат  тақтасында  көп  жүрді.  Оның 
жүрістерінен    пайда  болған N тізбегі  белгілі  (жоғары,  төмен,  солға,  оңға, 
жоғары-солға және т.б.). Берілген N есептеу санында минималды мүмкіндік 
ішінде  король  бір  жерде  екі  рет  болды  ма  екенін  анықтайтын  бағдарлама 
жазу керек. 
54. Шеңбер бойымен N  елтаңбасы жоғары қараған монеталар және М 
елтаңбасы  төмен  қаратылған  монеталар  орналасқан.  Шеңберді  сағат  тілі 
бағытымен  айнала отырып әрбір S-ші монетаны кері айналдырады. Бірінші 
ретте  есепті  елтаңбадан  бастайды.  К  жүрістен  кейін  елтаңбасы  жоғары 
қараған L монеталар  қалатындай  қандай  ретпен  монеталарды  қойып  шығу 
керек?
 
55. N сұр және M ақ тышқандар шеңбер бойымен отыр. Мысық сағат 
тілінің  бағытымен  жүріп,  әрбір S-ші  тышқанды  жейді.  Бірінші  рет  есептеу 
сұр  тышқаннан  басталады.  Егер  біраз  уақыттан  кейін    K  сұр  және L ақ 
тышқан қалса, тышқандар отырған қандай да бір ретті анықтайтын алгоритм 
құру керек.  
56.  М*N  өлшемді  торкөз  қағаздың  бетінен  кейбір  торларды  жойып 
жіберді. Қалған бет неше бөлікке шашылып қалады?  
Мысал.  Егер  шахмат  тақтасынан  бір  түсті  барлық  торды  жойып 
жіберсе, онда қалған бөлігі 32 бөлікке шашылып кетеді. 
Модификация.  Сол  сияқты,  бірақ  торларды  жоймастан  бұрын  бетті N 
биіктікті цилиндрге жабыстырып қойды.  
57. Бір жинаққа жиналған n қара және ақ карточкалар бар. Карточкалар 
үстелге  бір  сызық  бойымен  келесі  түрде  жинақталады:  біріншісі  үстелге 
салынады,  екіншісі  жинақтың  астына,  үшіншісі – үстелге,  төртіншісі – 
жинақтың  астына  және  т.с.с.  барлық  карточкалар  үстелге  салынғанша 
жалғасады. Үстелге салынған карточкалар ақ және қара болып түс бойынша