Желілік жабдықты шектеулі қол жетімді немесе жалпы аумақтарда, бірақ
желілік жабдықтарға арналған арнайы шкафтарда орналастыру қажет. Жабдықтарды
техникалық қызмет көрсету персоналына қол жеткізу кедергі келтірілмейтін етіп
орналастыру керек. Желілік кабельдер әдетте жалған төбесі астам ашатын немесе
көтерді еденге (бар болса) немесе қабырғасында жайларды жөндеу қаланды кәбілдік
кәрізді немесе арнайы жәшіктерге, сондай қабырғалары орнатылған.
Жұмыс станцияларын қосу үшін пайдаланушының жұмыс станцияларында
желілік розеткалар орнатылған болуы керек, ал қосылған құрылғылар санының өсуі
үшін розеткалар саны белгілі бір маржамен жасалуы керек.
Белсенді желілік жабдықтар үздіксіз қуат көздері арқылы қуат беру желісіне
қосылуы керек. Белсенді желілік жабдықтар орналасқан үй-жайлар ауаны немесе
желдету жүйелерімен, сондай-ақ өрт дабылы мен өрт сөндіру жүйелерімен
жабдықталуы тиіс.
ресурстармен бөліседі.
Бір дәрежелік желілердің артықшылығы олардың ұйымдастырылуының
қарапайымдылығы: сервердің конфигурациясында қымбат және күрделі орнатудың
қажеті жоқ. Сонымен қатар жергілікті желінің жалпы ресурстарын жоюға болатын сервер
болмауы жұмыс жылдамдығына жаман әсер етеді – жұмыс станцияларының ресурстарын
белсенді бөлісуімен олардың жұмыс жылдамдығы айтарлықтай азаяды. Сондықтан,
желідегі компьютерлердің аз саны (30-дан көп емес) тең дәрежелі желілер
пайдаланылады. Көптеген компьютерлермен желіні басқару мәселесі де туындайды және
орталықтандырылған басқарудың болмауы елеулі кемшілікке айналады, сондықтан
жылдамдық пен басқарушылық артықшылық тұрғысынан бөлінген сервер бар желілер
бар.
Желілерді логикалық ұйымдастыру
Клиент-серверлік архитектура. Клиент– белгілі бір әрекеттерді орындауға
немесе басқа компьютерге немесе сервер деп аталатын бағдарламаға кейбір деректерді
алуға сұрауды жүзеге асыратын компьютер немесе бағдарлама. Сервер клиенттің
сұрауын өңдеп, жауап береді. Клиенттің сервермен өзара әрекеттесуі нақты хаттамамен -
алдын ала анықталған ережелер жиынтығының көмегімен жүзеге асырылады. Егер
компьютер тек серверлік функцияларды орындайтын болса, оны арнайы сервер деп
атайды. Егер компьютер клиент ретінде әрекет етсе, онда ол жұмыс станциясы деп
аталады.
Компьютерлерге жүктелген функциялардың бөлінуіне қарай, жергілікті желілер
бір дәрежелік желілерге және арнайы серверге бөлінген желілерге бөлінеді.
Бір дәрежелік желілер. Жергілікті желілерде, бір дәрежелік жергілікті желілерде,
барлық компьютерлер бастапқыда олардың функцияларында баламалы: барлығы жұмыс
станциялары және орталықтандырылған басқару жоқ. Әрбір пайдаланушы өзінің
компьютерінің «жалпы», яғни оның қандай да ресурстарын бөлек шешеді. Жергілікті
желідегі басқа компьютерлердің пайдаланушыларына қол жетімді. Мұндай жағдайда
жұмыс станциясы клиент пен сервердің рөлін орындайды. Егер жұмыс станциясы
желідегі басқа компьютерлерге өз ресурстарын бермесе, онда бұл тек клиент. Әдетте,
компьютердің немесе қосылған принтердің дискілік кеңістігінің бөлігін ортақ
17
Желілерді логикалық ұйымдастыру
1.6
Бір дәрежелік желілерді бағдарламалық жасақтама. Жергілікті желідегі сервер
мен жұмыс станцияларын бағдарламалық қамтамасыз етудің негізгі компоненті –
операциялық жүйе. Жергілікті желі жұмыс станциялары үшін Windows XP операциялық
жүйесі жиі пайдаланылады. Операциялық жүйенің негізгі функциялары:
■ қосымшаларды іске қосу, сақтау және тоқтату;
■ енгізуді (шығуды) қамтамасыз ету;
■ перифериялық құрылғылардың жұмысын қамтамасыз ету;
файлды сақтауды қамтамасыз ету.
Жергілікті желідегі маңызды бағдарлама жергілікті желіде жұмыс жасайтын желі
хаттамасы (немесе желілік қабат хаттамасы) болып табылады. Жергілікті желіге
қосылған барлық жұмыс станцияларының операциялық жүйелері сол желі хаттамасына
қолдау көрсетуі керек. Барлық жұмыс станцияларындағы осы желі хаттамасының
параметрлері параметрлерді әр түрлі желілік хаттамалар үшін әртүрлі болатын арнайы
ережелерге сәйкес келуі керек. Ең көп тараған желі хаттамасы – TCP / IP хаттамасы.
Жұмыс станциялары үшін TCP / IP параметрінің негізгі параметрлері:
■ Жұмыс станциясының IP-мекен-жайы
–
нүкте бойынша жазылған төрт нөмірдің
жиынтығы. Мысалы: 192.168.34.77. Жергілікті желідегі әрбір жұмыс станциясы бірегей
IP мекен-жайыне ие. Бұл мекен-жайды желі әкімшісі тағайындай алады, одан кейін
жұмыс станциясының амалдық жүйесінің желілік параметрлерінде қолмен бір рет
енгізіледі. Бұл жағдайда жұмыс станциясы тұрақты түрде тағайындалады және жұмыс
кезінде өзгермейді. Мұндай IP-мекен-жайы статикалық деп аталады, ал жергілікті желі -
статикалық адрестеуі бар желі. Иә болмаса, IP-мекен-жай арнайы IP-мекен-жай
тағайындау
сервері
арқылы
тағайындалуы
мүмкін,
егер
мұндай
сервер
конфигурацияланса және жергілікті желіге қосылса. Бұл жағдайда жұмыс станциясының
IP-мекен-жайы тұрақсыз болып табылады және жұмыс станциясы қосылып, операциялық
жүйе жүктелетін сайын бөлінеді. Мұндай IP мекен-жайы динамикалық деп аталады;
■ IP-мекен-жайға ұқсас желі маскасы– нүкте арқылы жазылған төрт нөмірдің
жиынтығы. Бір сегменті ішінде, керісінше, IP-мекен-жайлары, желі пердесі, барлық желі
компьютерлер. IP-мекен-жайға ұқсас, статикалық адрестеу жағдайында желі маскасын
желі әкімшісі тағайындайды және жұмыс станциясының операциялық жүйесінің желілік
параметрлерінің параметрлеріне енгізіледі;
■ Шлюздің IP мекен-жайы жергілікті желі сегменттелген болса пайдаланылады. Басқа
18
тарау
1
Ғаламдық компьютерлік желілер
Жергілікті желі бойынша ақпарат алмасуды қамтамасыз ету үшін операциялық жүйе
желілік қолдауды қамтуы керек, атап айтқанда: желілік адаптерлер үшін
бағдарламалық жасақтама драйверлерінің болуы (байланыс деңгейі), желілік
протоколдың (желінің және көлік деңгейінің) бағдарламасын іске асыру және
бағдарламалық қамтамасыз етуді енгізу клиент (қосымшалар қабаты). Барлық қазіргі
заманғы операциялық жүйелер, соның ішінде Windows XP, желіге қолдау көрсетеді.
