11
ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
Инклюзивті білім беру саласын дамытуға арналған бағыттар
Қоғамның, жалпы білім беретін мектепке дейінгі ұйымдардың мүмкіндігі
шектеулі балаларды қабылдауына дайын болуы.
Инклюзивті білім беру идеясын таратуда, шектеулі мүмкіндіктері бар
балаларға толерантты, дұрыс қарым-қатынастың қалыптасуына бұқаралық
ақпарат құралдарының қатысуын қамтамасыз ету.
Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін мамандар арасында
тәжірибе алмасушылықты қамтамасыз ету, дұрыс тәжірибелерді баспалар,
бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тарату.
Аймақтарда инклюзивті білім беру мәселесі бойынша Үйлестіру кеңесін
құру.
Ата-аналар қоғамдастығының мүмкіндігі шектеулі балалардың білім
алуға құқығын және мүдделерін іске асыруға және оны қорғауға қатысуы,
оқыту үрдісінің өзіне және түзету көмегін іске асыруға қатысуы.
Инклюзивті білім берудің көп аспектілік мәселесіне ғылыми зерттеулер
өткізу.
Инклюзивті мектепке дейінгі ұйымда жұмыс істеу мақсатында педагогика
қызметкерлерін даярлау;
Педагогикалық ЖОО және медициналық колледждерде кіші жастағы
балалармен жұмыс істеу мақсатында мамандарды даярлау жүйесін жасау.
Арнайы (түзету) мекемелері мен жалпы білім беру мекемелері өзара
сабақтастықта жұмыс жасау.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте кезден бастап түзетуді қолға алу
жүйесінің басымдылығын қолдау.
Кіші жастағы балаларды дамыту қызметі жүйесінің жұмысының
нормативті-құқықтық және ғылыми-практикалық негізін жасау.
Мектепке дейінгі мекемелерде мүмкіндігі шектеулі балаларды дамыту
үрдісінің мониторингін жасау.
Жүйке және дене дамуы бұзылған тәрбиеленушілерге, жанұясына
кеңестік көмек көрсету, баласының оқу және тәрбие үрдісіне ата-анасын
қатыстыру, өйткені, оларда даму ерекшелігіне деген оң қарым-қатынас
қалыптастыру.
Қазіргі уақытта инклюзивті білім беруді дамытудағы нақты
факторлар: объективті және субъективті қиындықтар болып бөлінеді.
Субъективті
қиындықтар: стандарттық
процедуралардың
әзірленбегендігі
мүмкіндігі
шектеулі
балалардың
оқу
дәрежесін
үнемі
қадағалау
мақсатында
білімді
мониторинг
жүргізу
үшін
индикаторлардың жоқтығы және қазақ тілінде оқу әдістемелік құралдардың
аздығы. Оқу тәрбие процесін ұйымдастыруда тәрбиеші педагогтардың арнайы
білімдерінің болмауы және мамандар тарапынан тұрақты кеңестің аздығы.
Сонымен қатар, мектепке дейінгі ұйымға келетін мүмкіндігі шектеулі балаларға
12
арнайы көліктің болмауы. Мүмкіндігі шектеулі балалардың жеке
проблемаларының болуы, яғни олардың ауырып қалуы, мектепке дейінгі
ұйымға тұрақты қатыспауы.
Объективті қиындықтар: материалдық техникалық базаның төмен
болуы. Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту процесінде жеке дара тіл
табудың қиындығы. Мамандарға арналған кабинеттердің жетіспеушілігі.
Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін тәрбиешілерге
біліктілігін арттыру курстарының ұдайы жүргізілмеуі. Қазақ тілінде оқытатын
педагог-дефектологтардың жетіспеушілігі, ауылдық аймақтарда арнайы
мекемелер үшін тифлопедагогтар мен сурдопедагогтар, логопедтер санының
жетіспеушілігі күрделі мәселе болып қалады.
Инклюзивтік білім беруді шешу жолдары:
мүгедектік мәселені қоғамда түсіну;
қатарластарымен қарым- қатынас;
толыққанды білім беру;
қоғамға кіріктіру және бейімделу;
мүгедек емес балаларды түсінуге, пікірлесуге тәрбиелеу.
даму
мүмкіндігі
шектеулі
балаларды
ерте
тексеру
және
түзету- педагогикалық қолдау көрсету мекемелерінің көптеп ашылуы;
балаға міндетті психологтық- педагогикалық жетелеу жүргізіп, жалпы
білім беру үрдісімен кіріктіру;
әр бала үшін кіріктірудің мүмкін және қажетті түрін анықтау.
даму мүмкіндігі шектеулі жандарды ерте анықтап, кешенді көмек
көрсету.
даму мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке даярлау;
ерекше сұранысқа ие балаларды қанағаттандыру мақсатында жалпы типте
білім беру мекемелерін техникалық құрал-жабдықтармен толықтыру;
инклюзивті білім беруді дамыту үрдісінде қоғамдық мекемелерде
ата- аналарды қатыстыру.
Мектепке дейінгі ұйымдардың білім беру ортасы баланың білім
беру үрдісіне қосылуын және әр тәрбиеленушінің мүмкіндігіне қарай пайдалы
таңдауына мүмкіндік жасайды.
Мүмкіндігі шектеулі балалар инклюзивтік білім алуда логопед,
дефектолог,
дене
шынықтыру
нұсқаушысы,
психологтан
жылдық
жоспарларына сәйкес күннің ІІ жартысында өзімен жасты балалармен
қатынасады (сурет салу, жапсыру т.б.) және мамандардан оқу-тәрбие және
танымдық-педагогикалық көмек алады.
Даму мүмкіндігі шектеулі балалар жалпы топта тәрбиешілердің
ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттеріне қатынасып «Алғашқы қадам», «Зерек
бала», «Біз мектепке барамыз» бағдарламалары бойынша білім алады.
Даму мүмкіндігі шектеулі балалар бөбекжайдың өміріне белсене
қатысады: іс-шаралар мен ойын-сауықтарға өзге балалармен бірігіп қатысуы,
ертегілер мен концерттерді ұжыммен көруі олар үшін шынайы мереке.
