1
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті
Инженерлік сызба
Оқу құралы
Орал, 2012
2
УДК 744(073)
Құрастырғандар:
Хамзин Т.Ә., Молдашева Б.А. - көркем
қолданбалы өнер және кәсіби білім
кафедрасының аға оқытушылары
Рецензент:
Өтегенов И.Ө. - техника ғылымдарының
кандидаты, доцент
Хамзин Т.Ә., Молдашева Б.А.
Инженерлік сызба:
Оқу құралы.
- Орал: М.Өтемісов
атындағы БҚМУ Баспа орталығы, 2012. – 50 б.
Жоғары оқу орнының қашықтан және сырттай оқу бөлімінің
студенттеріне арналған.
Хамзин Т.Ә., Молдашева Б.А., 2012
М.Өтемісов атындағы БҚМУ баспа орталығы, 2012
3
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. СЫЗБАЛАРДЫ ОРЫНДАУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ..........5
Пішімдер..........................................................................................5
Масштабтар.....................................................................................6
Сызба сызықтары............................................................................6
2. СЫЗБА ГЕОМЕТРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗІ ЖӘНЕ
ПРОЕКЦИЯЛЫҚ СЫЗБА..............................................................7
Проекциялау әдістері туралы жалпы түсінік...............................7
Кескіндер – көріністер, тіліктер, қималар....................................8
Сызбаларда кездесетін шығарма элементтер.............................14
Кескіндерді орындаудағы шарттылықтар мен ықшамдаулар..15
Аксонометриялық проекциялар..................................................16
3. БҰРАНДАЛАР..............................................................................20
Бұрандалар туралы жалпы түсінік..............................................20
Бұранда элементтері мен негізгі параметрлері..........................21
Бұрандалар кескіні.......................................................................22
Бұрандалардың белгіленуі...........................................................23
Бұранданың қолданылуы.............................................................23
Бұрандалы қосылыстар................................................................24
4. ТЕТІКБӨЛШЕКТІҢ ЭСКИЗІН ОРЫНДАУ..............................24
Жалпы түсінік...............................................................................24
Эскиздеу кезеңдері.......................................................................25
5. ҚҰРАСТЫРУ СЫЗБАСЫ............................................................29
Негізгі терминдер.........................................................................29
Жалпы жағдайлар.........................................................................29
Сипаттізім......................................................................................30
Құрастыру сызбасы......................................................................33
Негізгі жазудың толтырылуы......................................................36
6. ҚҰРАСТЫРУ СЫЗБАЛАРЫН ОҚУ ЖӘНЕ БӨЛШЕКТЕУ....37
7. Әдебиеттер....................................................................................41
8. Қосымшалар..................................................................................42
4
КІРІСПЕ
Ғылым мен техниканың дамыған дәуірінде техникалық
білімді болып саналу үшін адамда ең алдымен графикалық
сауаттылық болуы, яғни сызбаларды оқи және орындай білу
шарт.
Күнделікті өмірде кездесетін бұйымдар, машиналар,
құрылыстар туралы қаншалықты мәлімет жазбаша баяндалса да,
оларды сызбадағыдай дәл және түсінікті етіп елестету қиын. Міне
сондықтан да сызу – техниканың тілі деп аталады. Сызбаларды
орындаудың барлық ережелері мен шарттылықтарын меңгеру
оларды дұрыс оқып, орындауға мүмкіндік береді.
ЖОО – дағы «Инженерлік сызба» курсы – маңызды
техникалық пәндердің бірі болып саналады. Мемлекеттік
стандарттады меңгеріп, сызбаларды сала білу жалпы инженерлік
және арнайы пәндерді оқуды жеңілдетеді.
Стандарттар сызбадағы ережелер мен шарттылықтарды
бекітеді, яғни оларды міндетті түрде осы заңдылықтарға сүйене
отырып орындаймыз.
Бұл оқу - әдістемелік құралда жұмыс бағдарламасы бойынша
оқытылатын «Инженерлік сызба» курсы тарауларының қысқаша
мазмұны баяндалған. Мақсаты – қашықтан оқитын студенттерге
«Инженерлік сызба» курсын меңгеруде және графикалық
бақылау жұмыстарын орындауда көмекші құрал ретінде жасалған
