86
облысында (1229 отбасы) және Шығыс Қазақстан облысында (1319 отбасы)
тіркелген.
Әрбір осындай отбасында, ең алдымен балалар жапа шегеді: статистикалық
мәліметтердің негізінде мынадай жағымсыз фактіні атауға болады – 19 530 бала
қҧқық қорғау органдарында есепте тҧрған отбасыларда тәрбиеленеді, пайыздық
қатынаста барлық балалардың (0-18 жас) 0,4% қҧрайды. Бҧл балалар ондай
отбасыларда қандай тәрбие алатынын болжап айтуға ғана болады, және қазіргі
кездегі қолдау кӛрсетудің жетіспеген жағдайында, бірнеше жылдан кейін біз ӛз
ӛмірлерін қалыптастыратын 19 530 ересек адам аламыз. Бірақ ол адамдар
балалық кезінен бастап ӛзіне негіз қылып қандай ӛмір қҧндылықтарын алған?
Әр тҥрлі ӛмірлік жағдайларға байланысты ӛздерінің басты ата-аналық
борышын – баланың дамуы ҥшін қажетті жақсы ӛмір сҥру жағдайын
қамтамасыз етуді орындай алмаған, осының салдарынан ата-аналық
қҧқықтарынан айырылған ата-аналар бойынша статистика одан да теріс
кӛрсеткіштер береді. Осындай жаза тҥрін қолдану – отбасыға қатысты
қолданылатын ең соңғы шара болып табылады, ол тек ескертулер, ата-аналарға
салынатын айыппҧлдар ӛз мақсатына жетпеген жағдайда, немесе ата-аналар
балаға қатысты кҥш жҧмсаған, зиян келтірген жағдайларда ғана қолданылады.
2010 жылы 860 ата-ана ӛз балаларына қҧқығынан айырылды, 2011 жылға қарай
бҧл кӛрсеткіш 75 ата-анаға артты, бҧл отбасымен жҥргізілетін алдын алу
шараларының деңгейі жеткіліксіз екендігін, оларды әлеуметтік-психологиялық
қолдаудың жеткіліксіздігін, отбасы мен барлық мемлекеттік және қоғамдық
институттардың
мақсатты
тҥрде
қарым-қатынас
жасау
кешенді
бағдарламасының жоқтығын айқындайды.
Ӛңірлік қимада 2011 жылы балаларын тәрбиелеу қҧқығынан айырылған ата-
аналардың ең кӛп саны ШҚО (177 ата-ана), Ақмола (159) және Павлодар (140)
облыстарында байқалған.
Барлық жағдайда да ең алдымен балаларға қиындық туады, және олар тҧрмысы
қолайсыз отбасында тҧратын болса да, олардың ата-анасын балаларына деген
қҧқығынан айырса да балаларға қиын болады. 2011 жылы 1220 бала ана-
анасын балаларға деген қҧқығынан айырудың салдарынан әлеуметтік жетім
болып қалды.
87
2-кесте. Тұрмысы қолайсыз отбасылар мен ата-аналар құқығынан айырылған
отбасылар туралы мәліметтер
КІБ есебінде тҧрған тҧрмысы қолайсыз
отбасылар
Ата-аналар қҧқығынан айырылған ата-аналар
Отбасы саны
Оның ішіндегі
балалар
Ата-аналар
(барлығы)
Олардың балалары
(барлығы)
2010
2011
2010
2011
2010
2011
2010
2011
Ақмола
1093
1161
1023
1782
148
159
115
191
Ақтӛбе
595
598
964
914
39
25
73
36
Алматы
1000
1006
1435
1977
43
43
49
49
Атырау
348
297
611
596
8
2
18
7
ШҚО
1319
1097
2288
1747
184
177
192
178
Жамбыл
820
875
1107
1243
61
57
98
84
БҚО
472
480
702
720
22
39
35
51
Қарағанды
2180
2547
3310
3823
112
119
269
168
Қостанай
1229
848
2070
1299
116
93
146
150
Қызылорда
336
356
591
566
7
6
14
9
Маңғыстау
254
260
454
470
10
2
13
4
Павлодар
629
603
843
888
47
140
64
175
СҚО
835
766
1413
1164
25
39
33
67
ОҚО
508
512
402
408
4
8
16
14
Алматы қ.
1017
1027
1238
1260
18
21
25
31
Астана қ.
403
433
629
673
16
5
22
6
Қазақстан
13038
12866
19080
19530
860
935
1182
1220
Дерек кӛзі: ҚР БҒМ Балалар қҧқықтарын қорғау комитеті
88
1-карта. КІБ есепте тұрған тұрмысы қолайсыз отбасылардағы балалардың саны
Балаларын тәрбиелеу қҧқығынан айырылған ата-аналардың саны КІБ есепте
тҧрған тҧрмысы қолайсыз отбасылардың саны елеулі мӛлшерде қысқармағанға
дейін азаймайтынын атап ӛту керек. Ата-аналарды қҧқығынан айыра отырып,
біз баланы аз уақытқа болса да, ата-анасынан айырамыз. Мҥмкін сол бір белгілі
жағдайда бҧл жалғыз дҧрыс жол болып табылатын шығар, бірақ бала ол
шешімді әрдайым дҧрыс тҥсінеді және қабылдайды ма? Бҧл шешім қабылдауға
жалғыз ғана бір себеп бар, ол ересектердің баланы ата-анасының тарапынан
болатын жағымсыз әсерінен алшақтату болып табылады.
4.3. Отбасы тұрмысының қолайсыздық себептері мен отбасы
тұрмысының қолайлығына әсер ететін факторлар
Ӛмірлік жағдайларды талдау кӛрсетіп отырғандай, әрбір отбасының ӛзіндік
қолайсыз тҧрмысының сценариі бар. Және де әрбір сценарийдегі басты
рольдердегілер ата-аналар болып табылады, ал балалар ӛмірлік драмалардың
еріксіз куәлары мен қатысушылары болады. Отбасы проблемаларының мәнін
тҥсіну ҥшін отбасының бҥкіл ӛмірінің айналымын талдап ӛту қажет: ерлі-
зайыптылардың некеге дейінгі қарым-қатынастары, некедегі ӛмірі (дағдарысқа
Достарыңызбен бөлісу: |
