21
www
.kazmektep.kz
– өз іс-әрекетін талдау дағдылары (аралық нәтижелер барысында).
Қарым-қатынастық дағдылар:
– оқу әрекеттестікте диалог құру, сұрақтар қою, т.б. бастамашылық жа-
сау;
– пікірталас жүргізу дағдылары;
– өзінің пікірін қорғау дағдылары;
– мәмілеге келу дағдылары;
– ауызша сұрақ қою, сұхбат жүргізу дағдылары.
Таныстырылымдық іскерліктер мен дағдылар:
– монолог сөйлеу дағдылары;
– сөз сөйлегенде өзін-өзі ұстау іскерлігі;
Рефлексиялық дағдылар:
– білімнің жеткіліксіздігінен міндетті шешу үшін оны түсіне білу
іскерлігі;
–сұраққа жауап бере алу: қойылған міндетті шешу үшін нені үйрену ке-
рек?
Іздену (зерттеушілік) дағдылары:
– әртүрлі саладан өзінің білімін қолдана отырып өз бетінше әрекет құру
іскерлігі;
– ақпараттық алаңда жетпей тұрған ақпаратты өз бетінше таба білу
іскерлігі;
– эксперттен (мұғалімнен, кеңесшіден, маманнан) қажет ақпаратты
сұрастыру іскерлігі;
– мәселені шешу үшін бірнеше нұсқаны табу іскерлігі;
– болжамды қою іскерлігі;
– себеп-салдарлық байланысты орнату іскерлігі.
Мұғалімдердің зерттеушілік мәдениетінің аксиологиялық құрамдас
бөлігінің өлшемі – уәждік-құндылықты өлшем болып табылады, ол мына-
дай көрсеткіштерді қамтиды: тұлғаның рухани бағыт-бағдары мен құнды
мұраттардың қалыптасу деңгейі, мамандықты меңгеруге уәждік дайындық,
ғылыми-зерттеу және болашақ кәсіби іс-әрекетке оң қарым-қатынас;
эмпатияның дамуы, толеранттылық, көмектесуге ынтасының болуы,
тілектестік және құрмет негізінде әріптесіне оның мәселелерін шешуге көмек
көрсету; танымдық-ақпараттық құрамдас бөлігі бойынша – зерттеушілік
іс-әрекеттің әдістерін және әдіснамалық білім деңгейін, ол өзара келесі
көрсеткіштерді қамтиды – зерттеушілік іс-әрекетті іске асыруға қажет білім
жүйесінің болуы, нақты жағдайлардағы зерттеу әдістерінің жүйесі немесе
таңдалған әдістерге бейімделу қабілеттілігі мен зерттеушілік рефлексия жа-
сай алуға бейімділігін көрсетеді.
Креативті іс-әрекеттілік – педагогикалық салада зерттеушілік іс-әрекеттің
технологияларын иеленуі, ол мынадай көрсеткіштермен сипатталады: кәсіби
мәселелерді шешу үшін шығармашылық дербестік, инновациялық жобалауға
дайын болу, кәсіби білікті және зерттеушілік іс-әрекетке ұмтылу, мұғалімнің
ұйымдастырушылық және коммуникативтік икемділігінің даму деңгейі,
ғылыми-зерттеушілік және оқу-зерттеушілік іс-әрекеттерде мұғалімнің
танымдық белсенділігін арттыра алады.
Педагогикалық зерттеуде қолданылатын зерттеу әдістері: педагогикалық
бақылау; зерттеушілік сұхбат; оқушылардың іс-әрекет нәтижелерін және
мектеп құжаттарын зерттеу; педагогикалық эксперимент; сабақты зерттеу;
озық тәжірибені жинақтау және зерттеу.
Зерттеушілік мәдениеттің даму деңгейлері: бейімделу (кәсіби іс-әрекетке
бейімделу үшін жеткілікті және зерттеушілік білімі, іскерлігі мен дағдылары
жалпы сипатта болады); репродуктивті (зерттеушілік білімі, іскерлігі мен
22
www
.kazmektep.kz
азақстан Республикасында орта білім мазмұнын жаңарту аясында қазақ
тілінде оқытатын мектептердің тарих пәні мұғалімдерінің біліктілігін
МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ САНАСЫНДА
ТАРИХИ БІЛІМДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Қайрат ЖАНЫСБЕКОВ,
С.Ерубаев атындағы №24 мектеп-лицей
директорының тәрбие жұмысы жөніндегі орынбасары
“Біз бойымыздағы озығымыздан үйреніп, тозығымыздан жи-
рене білсек қана өркениетті мемлекет, еңселі ел боламыз”.
Н.Ә. Назарбаев
Қ
арттыру бағдарламасы, жалпы оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін енгізу арқылы
ұлттық білім беру жүйесіне арналған орта білім мазмұнын жаңарту болып
табылады.
Бүкіләлемде келешек ұрпаққа білім беру жүйесі бойынша көптеген
мәселелер қайта қаралуда. Осы мәселе аясында «Балалар ХХІ ғасырда та-
бысты болу үшін нені үйрету керек?» және «Оқытудың тиімді әдістері
қандай?» деген сияқты негізгі сауалдар туындайды. Бұл сауалдар білім беру
бағдарламасымен және сол бағдарламаны жүзеге асыруда пайдаланатын
педагогикалық тәсілдермен тығыз байланысты.
Соңғы уақытта табысты болу үшін мектеп оқушыларына білім қандай
қажет болса, дағды да сондай қажет деген ойлар жиі айтылып жатыр. Бұл
мектеп оқушыларының ақпаратты есте сақтап, алған білімдерін ұғынуын,
түсінуін, әртүрлі салада қолдана білуін талап етеді. Мектепте оқушылар
үшін маңыздысы – дағдыны қалыптастыру. ХХІ ғасыр дағдылары дегеніміз –
оқылым, айтылым, жазылым, тыңдалым. Бұларды осы оқу бағдарламасының
қоғамдық гуманитарлық пәндерден көруге болады.
Тарихи түсінік бұл – ғылыми білім жүйесінің өзегі. Оқыту бары-
сында тарихи елестету мен тарихи түсінікті қалыптастыру бір мерзімде
жүреді, түсінік елестету негізінде жасалады. Алайда, бұлардың өзара
айырмашылығы да бар. Тарихи елес әр балада әртүрлі болып келеді, оның
қалыптасуы балалардың мінезі мен психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес.
Өйткені, баланың санасындағы бейнелердің қалыптасуына тек мектептегі
сабақ қана емес, сондай-ақ, теледидар, кино, көркем әдебиет, көпшіліктік-
дағдылары үлгі бойынша әрекеттері); шығармашылық (зерттеушілік білімін,
іскерлігі мен дағдыларын кәсіби қызметінде шығармашыл қолдану қабілеті,
зерттеу міндеттерін шешуде балама тәсілдер мен амалдарды іздеу).
Зерттеушілік іс-әрекетке қатысу барысында зерттеушілік мәдениет
бірқалыпты және қарқынды қалыптасады. Бұл ғылыми-зерттеу іс-әрекет
барысында жүйелі түрде алынған білім мен дағдылардың, жаңа ақпараттық
ресурстарды тартудың қамтамасыз етілуі барысында жетіле түседі.
Әдебиет
1. https://kk.wikipedia.org/wiki
2. Дьюи Д. Психология и педагогика мышления. – М.: Совершенство, 1997. – с. 208.
3. Бизяева А.А. Психология думающего учителя: педагогическая рефлексия. – Псков, 2004.
– с. 216.
4. Алимов А.К. Интербелсенді әдістерді мектептерде қолдану. – Алматы, 2015.
5. Дж.Хэтти. ҚР мұғалімдердің біліктілігін арттыру бағдарламасы//2015.
6. Төлепбаева А. Қазақстан Республикасы//Назарбаев Зияткерлік мектептері ДББҰ
Педагогикалық шеберлік орталығы. – Астана, 2013. – 70-бет.
Алматы қаласы.
Достарыңызбен бөлісу: |
