Бүркіт ағА-80 жаста орта мектепте окылатын 20-дан аса пәннің ішіндегі ең ма



жүктеу 0,85 Mb.
Pdf просмотр
бет27/33
Дата14.05.2018
өлшемі0,85 Mb.
#13490
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   33
<4>

Радиоактивті  ыдырау  заңы
А.СЕЙІЛОВА,
№ 45  «Ақ  Орда»  мектеп-гимназияның мүғалімі
Елімізлін  жаркын  болашағы,  мектеп  кабыр- 
ғасындағы,  бүгінгі  жас  үрпактың  терең  білім, 
үлгілі  тәрбие  алуына  байланысты.  Олай  болса 
эр   саб ак   -  м ұ ғал ім н ін   ізд е н іс ін ің   ж ем ісі. 
Күнделікті  сабактағы  бір  ізділік  окушылардын 
сабакка  ынтасын,  кызығушылығын  жоғалта- 
ды.  Сондыктан  сабакты  түрлендіріп,  оқыту- 
дың  озык  тәсілдерін  колданып  өткізсе,  сабак­
тын  мазмұны  ашыла  түседі.
Окушыларды  ғылымилыкка,  коршаған  ор- 
таны  корғауға  дағдыларын  калыптастыру  ба­
рысында  10-  сыныпта  қолданбалы  курс  бой­
ынша  "Радиактивті  ыдырау  заны  "  такырыбы- 
на  арналған  сабактың  өту  жоспарын  үсынып 
отырмын.
Сабақтың  тақырыбькРадиактивті 
ыдырау 
заңы.
Сабақтың  мақсаты:
БілімділікЮкушыларта  радиактивті  ыдырау 
заны  жайлы  теориялык  білім  беріп  білімдерін 
есеп  шығарту  барысында  жетілдіру.
Дамытушылық:Өз 
бетімен  ойлау  кабілет- 
терін  арттырыу,  өз  білімін  тексеріп,  бағалауға 
дағдыландыру,  өз  ойын  накты  жеткізе  білуге 
үйрету.
ТәрбиелікЮ кушылардың  пәнге  деген  кызы- 
ғушылығын  арттыру,  жүйелі  түрде  ойлауға,  өз 
ойын  накты  айтуға  тәрбиедеу.
Сабактың 
міндеті:Радиактивті  ьщырау  заны- 
мен  таныстыру,  өз  бетінше  білімдерін  нығай- 
туға  жетелеу.
Сабақтьщ  ә д іс і
:Түсіндірмелі,  сұрак-жауагі, 
ойын  түрінде.
Сабақтың  типі: 
Ж ана  білімді  игерту.
Сабақтың  түрі: 
Аралас.
Пәнаралық  баланыс:Химия, 
матем атика, 
казак  тілі,  тарих.
Көрнекілігі: 
Компьютер,  физикалық  күрал- 
дар,  физик  ғалымдардың  суреттері.
Сабақтың  барысы:
I.Үйымдастыру  кезеңі:
Окушылармен  амандасып,  сабакка  кажетті
кұралдарын  тексеріи,  дұрыс  отыруына  назар 
аудару.
II.Үйге  берілген  тапсырманы  сұрау.
Жасанды  радиактивтік  такырыбына  (  рефе­
рат  корғау)  өлең  шығару.
Электрондык  окулықтан  тірі  ағзаларға  ра- 
диациянын  әсері  мен  радиактивті  заттардың 
медицинада  колданылуын  кәрсету.
III.  Өткен  сабакты  бекіту.
"Сіз  білесіз  бе?  Бүл  кім?"  ойынын  ойнату.
Бүл  ойыннын  шарты  мынадай.  Оқушылар- 
ға  ғалымдардын  суреті  көрсетіледі,  ал  окушы­
лар  суреттегі  ғалымнын  аты-жөнін,  кай  елдін 
ғалымы  екенін,  ғылымдағы  енбектерін  айта­
ды.
IV .Ж аңа  білімді  игерту.
Я дроларды ң  альф а,  бета  ж эн е  баска  да 
белшектер  мен  сәулелерді  шығаруларын  олар­
дын  радиактивті  ыдырауы  деп  аталады.  Ауыр 
элементтер ядроларынын  ыдырау  жылдамдык- 
тарын  сипаттау  үшін  жартылай  ьщырау  пери­
оды  (  Т  )  деген  шама  енгізіледі.
Радиактивті  изотоп  ядроларынын  тек  жар- 
тысы  ыдырайтын  уакыт  изотоптын  жартылай 
ыдырау  периоды  деп  аталады.
И зо то п ты ң   аты
Ж а р т ы л а й   ы ды рау  пер и о ды   ,Т
Висмут-209
2 *1 0 18 жыл
Висмут-210
5 тэулік
Көміртегі-14
5600 жыл
Криптон-85
10,6 жыл
Лонтан-140
40,2 сагат
Барий-140 
1  12,8 тәулік
Жартылай  ьщырау  периодының  анықтама- 
сына  сэйкес  изотоптын  алгашкы  N 0  ядрола- 
рынан  t =   1*Т  уакыт откенде  N0/2  ядро,  /=2*Т 
уакыт  өткенде  N ()/2 2  ядро, 
t=  10*Т,  яғни  он 
жарты  периодка  тен  уакыт  откенде  N(/ 2 10  ядро 
калады.
К оры та  келгенде  п  ж арты   периодка  тен 
r=n*Т,  (1)  n=t/ Т  (  2  ),  уакыт  откенде  ыдырамай 
калган  ядролардын  санын  жогарыдағы  занды- 
лыктарға  сүйене  отырып,  жалпы  түрде  былай 
ж азамыз.
N = № *1/2« (3);  N = N 0* l/2  t /Т  (4)
N0-  алгашкы  ядролардын  саны;
N-  ыдырамаган  ядролар  саны;
/-  ьщырау  уакыты;
Т-жартьыай  ыдырау  периоды; 
п-  жартылай  ыдырау  периодынын  t  уакыт 
ішіндегі  саны;
1902  жьшы  Э.  Резерфорд  пен  Ф.  Содди  аш- 
кан  бүл  ернек  радиактивті  ыдырау  заны  деп 
аталады.
Есептер  шыгарту.
№ 1 .Ж ар ты л ай   ыды рау  п ериоды   10  мин 
радиактивті  изотоптын  106  атомы  бар.  20  мин 
іш інде  осы  атом дарды ң  ш амамен  қанш асы  
ьщырауга  үшырайды?
Бер:  N n=   106 
t =   20  мин 
Т  =   10  мин 
т /к   д N  -?
T / Y  
a N = N 0 -  N = N 0 -  N 0*  2 _t/T (1)
54


=  7.5  * 105
№ 2.  (1170.  А .П.  Рымкевич.)  Радиактивті 
элементтің  активтілігі  8  тәулікте  4  есе  кеміген. 
Жартылай  ьщырау  периодын  табындар.
Бер:  N=Nt =  8 тәулік
т /к   Т-?
8
N = N   * l / 2 î/T (1); 
N
q
/4  =  N 0* 1/2S/T(2);
1
{ I V
f i V
' 0
— -  
= — 
немесе

4
U J
U J
v  

J
(3);
2
г=  28/т 
бұдан 
2  =   8/T;  2T  =   8;  T  =  
-   (4)
8
Шешуі:  T 
=   — — 4  тәулік.
Жауабы: 
4 тәулік.
Сергіту  сәті:
Енді  логикалық  есеп  шығару  арқьшы  ойлау 
қабілетімізді  арттырайық.
Мына  таякшалардан  құрастырылған  жоға- 
ры  қарап  тұрған  шаянды  3  таяқшаны  козғау 
аркылы  төмен  каратындар.
V I-Үйге тапсырма.  Радиактивті  ьщырау  зан- 
ын  окып,  түсінік  айту.
УП.Окушыларды  бағалау.
Қызылорда  оолысы, 
Шиелі  аудакы.
Оқушылардьщ  шығармашылық 
қабілетін  дамыту
Г.НҮРБЕКОВА,
№175 «Жаңа ғасыр»  мектеп-гимназиясының мугалімі
Физика  оку  процесінде  окушылардын  шы- 
ғармашылык  кабілетін  дамыту  үшін  ен  колай- 
лы  шарттарды  беретін  оку  пәні  болып  табы­
лады.  К азіргі  ғы лы м и-техниканы ң  ж оғары  
дәрежеге жетуі  физика ғылымының жетістікте- 
рінің  нәтижесін  көрсетеді.  Білім  беру  сала- 
сын  дамытуда  төмендегідей  мүмкіншіліктерді, 
яғни  оку  процесін  даралауға  окушыны  жеке 
тұдға  ретінде  дамытуға  бағыттау,  окушынын 
өзіндік  танымдык  іс-әрекетін  қалыптастыруға 
бағыттау  және  пәндердің  бір-бірімен  байла- 
нысын  зерттейді.
О к у ш ы л а р д ы н   б іл ім   с а п а с ы н ы н   м о л а я  
түсуіне  сыныптан  тыс  өткізілген  ш аралардың
тигізер  пайдасы  зор  болатыны  даусыз.Бұл  ой- 
ынға  сы ны пты ң  барлығын  камтуға  болады. 
Төменде  7-сыньіпта  өткен  «Физика  -  табиғат 
жайлы  ғылым»  атты  ойын  сабағымның  жоспа- 
рын  ұсьінып  отырмын.
Сабактын,  тақырыбы: 
"Физика-табиғат  жай­
лы  кызыкты  ғылым"
Сабактың  максаты: 
О кушыларға  ф изика 
пәнін  окытудың  мағьшасын  аша  білуге  үйре- 
ту.
1.Білімділік:
  Окушылардын  "физика  және 
астраномия-табиғат  туралы  ғылымдар",  "Зат- 
тың күрылысы",  "Қозғалыс"  тақырыптары бой­
ы нш а  б іл ім д ер ін   п ы сы ктап,  п р ак т и к а л ы к  
шеберліктері  мен  датдыларын  қалыптастыру
2.Тәрбиелік:
  Окушыларды  достықка,  ынты- 
мактастыкка,  татулыкка  тәрбиелей  отырып  та- 
пқырлыққа  баулу
3.ДамытушылықЮкушылардың  ойлау  кабі- 
летін  дамыту,  олардың  пәнге  деген  ынтасын 
арттыру.
4.Жаңа  технология
:Дамыта  отырып  окыту, 
оздыра  отырып  окыту,  іс-әрекеттерін  бағалап 
отыру,  шоғырландырып  каркынды  окыту,  сын 
тұрғысынан  ойлау.
Ү.Ж аңа  сабақты  бекіту. 
ТірІк  сызба
55


жүктеу 0,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   33




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау