29
Сурет 2.2.5.2 –«Клиент-сервер» архитектурасы
4. Таратылған архитектура. Таратылған архитектурада деректер қоры
бірнеше серверлерде сақталады, сондай-ақ олардың әрбіреуінде ДҚБЖ
көшірмелері болады. Яғни, деректер қоры және клиенттік қосымшаларға
ұқсайтын
архитектурада
қосымшалар
серверімен
компоненттер
пайдаланылады. Қосымша серверлер қолданушылардың сұраныстарын
өңдеуге және желідегі компьютерлер арасындағы жүктемені бірдей етіп
бөлуге тыйым салмайды. Компоненттер деп – күрделі есептеулерді бөлінетін
серверлерде орындау мақсатында қолданатын бағдарламаларды айтамыз.
5. Интернет-архитектура. Бұл жерде деректер қоры және ДҚБЖ бір
компьютерде орналасады, ал оларға рұқсаталу браузерлердің көмегімен
желілік хаттама стандарттары бойынша жүзеге асады.
2.2.6
Деректер
қорымен
жұмыс
атқаруға
қолданылатын
компоненттер
Деректер қорын құру кезінде және онымен жұмыс істеу барысында
қажетті PHP ортасының беттеріне тоқтала кетсек.
PHP-де деректер қоры кестелерінің форматтары болмайды, алайда
көптеген ДҚБЖ-мен қатынас жасай алу мүмкіндігі бар, жергілікті –
BaseParadox, өнеркәсіптік – SyBase InterBase ДҚ-мен жұмыс істеуге арналған
PHP құралдарына мыналар жатады:
30
- аспаптық құралдар, оларға арнайы жасалған бағдарламалар мен
пакеттерді жатқызуға болады;
- қосымшаларды құруға арналған компоненттердің деректер қоры
операцияларды жүзеге асырады.
PHP деректер қоры операциясына арнайылап жасалынған құралдарға
келесілерді жатқызуға болады:
- BDE (Borland DataBase Engine) – ДҚ-ның кітапхананылық базасын
құрап тұрған процессоры;
- BDE Administrator– күйге келтіре алатын утилита;
- Data Base Desktop – SQL кестелерін құрастыруға, түзетуге арналған
бағдарлама;
- SQL Explorer– деректер қорының жолбастаушысы әрі сілтеушісі, ДҚ
параметрлерін жөндеуді қамтамасыздандырады;
- Monitor – SQL сұраныстар орындалуын қадағалап, жүзеге асырып
отыратын бағдарлама.
- SQL Links– деректер қорын басқаруды жобалаудың жойылып кеткен
бағдарламаларының драйверлері, мысалы: MS SQL Server Oracle;
- Local Inter Base Server – жергілікті SQL – серверінің Borland InterBase-
дегі версиясының бірі;
- InterBase Server for Windows 95– Borland InterBase -дегі бір мезетте
SQL-серверінің төртеуін қосуғаесептелгенкөпқолданушылық нұсқасы.
ДҚ дұрыс жұмыс атқаруы үшін қолданылатын компоненттер:
DataAccess, DataControls, Midas, Qrepor және Decision Cube беттерінде
болады. Визуалды емес компонент DataAccess бетінде орналасса да,
алайдаоның көмегімен ақпаратқа қатынасуды ұйымдастыруға әбден
мүмкіншілік бар:
- DataSourse – мәліметтердің қайнар көзі;
- Table – дерекқор кестесіне негізделетін мәліметтердің жиынтығы;
- Query – SQL сұраныстарына арналған мәліметтер жинағы;
- Stored Proc– серверде сақталатын процедуралардың негізгі әрі
бастапқы мәліметтер жиыны;
- DataBase – деректер қорымен байланысуы;
- Session – ДҚ-дағы ағымдағы жұмыстардың сеанстары.
DataControls-та төмендегідей визуалды компоненттер орналасады:
- DBGrid – тор;
- DBNavigator – навигацияланған интерфейс;
- DBText –жазу;
- DBEdіt– бір жолдық редактор;
- DBImage– графикалық бейнелеу;
- DBListBox– қарапайым тізім;
- DBComboBox– қиыстырылған тізім;
- DBCheсkBox– тәуелді емес ауыстырып-қосқыш.
Qreport бетінде келесідей визуалды компоненттер орналасқан:
- QuckRep – есептеу компоненті;
31
- QRSub Detail – арасында байланысқа түскен кестелерге арнайы
есепберу жолағы;
- QRBand – қарапайым есеп беру жолағы;
- QRGroup – топтар компоненті;
- QRLabel – жазу компоненті.
ADO беті. ADO бетінің компоненттерінің функциялары BDE бетінің
компонент функцияларына ұқсас болып келеді, айырмашылығы тек бұл бет
ADO технологиясын қолдайды.
InterBase беті. InterBase мәліметтер қорының серверін осындай аттас
беттің компоненттері қолдайды. Мұнда IBExpress технологиясы қолданылады.
Decision Cube беті. Көп өлшемді ақпараттарды саралаудың нәтижесінде
шешім қабылдауға арналған компоненттер жиыны орналастырылады.
Qreport беті. Бұл бетте деректер қорында сақталатын барлық мәліметтер
бойынша есептер құруға мүмкіндігі бар отызға жуық компоненттер
орналасқан.
Интернетпен жұмыс істеуге арналған компоненттер.
Internetбеті. Бұл беттің компоненттері дүниежүзілік компьютерлік
жүйемен жұмыс істеуге мүмкіндік туғызады. Аталған жүйе бір-бірінен
алшақта орналасқан екі компьютердің байланыста болуын қамтамасыз етеді.
Компьютерлердің біреуі, яғни клиент ақпаратты алса, ал екіншісі болса
ақпаратты таратады. Екі компьютер де TCP/IP (Transport Control Protocol/
Internet Protocol) хаттамаларына сүйенулері қажет. World Wide Web (WWW)
ғаламтордың бір бөлігі болып табылады. Ол арқылы HTML-беттердің
көмегімен компьютерлер арасында байланыстың болуын жүзеге асырылады.
FastNet беті. Бұл беттің компоненттері бағдарламашыға хаттамалар
негізінде әрқандай мәліметтермен алмасуды жүзеге асыруды қамтамасыз
етеді. Indy бетінің компоненттерін платформа аралық бағдарламалармен
жұмыс істеген кезде қолданған дұрыс.
WеbSеrvіsе беті. SOAP (Simple Objeсt Acсess Protocol) технологиясын
WebServise бетінің компоненттері қолдайды. Ол технологияны Web қызметі
құрады.Web-қызмет деп–жауап ретіндеклиенттің талаптарын Web– сервер
арқылы іске қосатын бағдарламаны айтады.
WebSnap беті. Web Server технологиясын ары қарай дамытуға арналған
беттердің бірі WebSnap бетінің компоненттері болып табылады.
2.2.7 Деректер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ) және ақпараттарды
кестелік өңдеу
Деректер қоры – ақпараттық жүйелердің өңделетін обьектісі болып және
қоршаған ортаның қандай да бір сала немесе пән аймағының нақты
обьектілері туралы берілетін мәліметтер жиыны болып табылады. Реляциялық
база екі өлшемді кестелерден тұрады. Мұндай кестелер жолдар мен
бағаналардан тұрады.
