Сарсенова әсел берікқызы

ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ 

 

 

 

 

 

 

 

 

САРСЕНОВА ӘСЕЛ БЕРІКҚЫЗЫ 

 

ӘЛЕУМЕТТАНУ (КЕСТЕ ТҮРІНДЕ) 

ОҚУҚҰРАЛЫ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы, 2013 

 

     

 

 

Пікір жазғандар:   Филос.ғ.к, доцент К.Толысбай 

                               Саяси ғ.к. В.А.Изтаева 

 

 

 

 

 

             Ұсынылып  отырған  «Әлеуметтану  (кесте  түрінде)»  атты  оқу 

құралында  әлеуметтану  ғылымының  қалыптасу  тарихы,  теориялары, 

қағидалары мен әдістемелері, оның даму үрдістері мен негізгі түсініктерінің 

мазмұны көрсетіледі. Ыңғайлы пайдалану және жақсы меңгеру үшiн кітаптің 

мәтiнi  сызбалар  түрінде  берілген.  Әлеуметтану  бойынша  басқа  оқу 

құралдарынан  ерекшелігі  аталмыш  жұмыста  дидактикалық-көркемделген 

материалдар  түрінде  беріліп,  студенттердің  матералды  есте  сақтауын  және 

дайындалуын  жеңілдетеді.

 

Кітап    жоғары  оқу  орындарының  студенттеріне, 

магистранттарына және оқытушыларға арналған.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алғы сөз 

 

Қазіргі  кезеңде  өмірдің  өзі,  әлеуметтік  даму  логикасы  әлеуметтану 

ғылымының  қоғамда  алатын  орнын  ақиқат  көрсетіп  отыр.  Әлеуметтанулық 

білімнің басты мақсаты – әлеуметтік ойлауды, әлеуметтік мәселелердің шығу 

негіздерін және оларды шешу жолдарын іздестіруді қалыптастыру. 

Әлеуметтану саласы елімізде әлі жас, енді буыны қатайып келе жатқан 

ғылымның  маңызды  бір  саласы  болып  табылады.  Әлеуметтану  ғылымы 

қазіргі  өмір  дамуында  философия,  экономика,  саясаттану,  құқық  және  т.б. 

ғылымдармен қатар басты орынға ие.  

        Берілген  кітапта  әлеуметтану  тарихы,  оның  әлемге  белгілі  өкілдері  – 

О.Конт,  Э.Дюргкейм,  М.Вебер,  Г.Спенсер,  П.Сорокин,  Т.Парсонс  және  т.б. 

тұлғалардың  әлеуметтану  ғылымына  қосқан  үлестері,  көзқарастары, 

концепциялары,  теориялары  қысқа  әрі  нақты  түрде  берілген.  Оқулықтың 

тағы  бір  жетістігі  –  қазақ  ойшылдарының  соның  ішінде,  Абайдың, 

Шәкәрімнің, Алтынсариннің әлеуметтік көзқарастары көрсетілген. 

      Оқу  құралда  әлеуметтанудағы  орта  деңгей  теорияларына,  соның  ішінде 

«Неке  және  отбасы  әлеуметтануы»,  «Мәдениет  әлеуметтануы»,  «Жанжал 

әлеуметтануы», «Этнос әлеуметтануы» т.б. арнайы салалары қарастырылған.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

МАЗМҰНЫ 

1 БӨЛІМ. ӘЛЕУМЕТТАНУДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТАРИХЫ 

1.1 Ерте кездегі әлеуметтану 

1.2 Ежелгі Грекиядағы әлеуметтанулық ілімдер 

1.3 Орта ғасырдағы әлеуметтік идеялар 

1.4 Қайта өрлеу дәуіріндегі әлеуметтік-құқықтық ойлар 

 

2 БӨЛІМ. ӘЛЕУМЕТТАНУ ДАМУЫНДАҒЫ КЛАССИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ 

2.1 О.Конттың позитивизмі 

2.2 Г.Спенсердің органикалық теориясы 

2.2.1  Әлеуметтік эволюцияның теориясы 

2.3 Әлеуметтанудағы Э.Дюркгеймнің ілімі 

2.3.1 Қоғамдағы норма және патология туралы Э.Дюркгеймнің ілімдері 

2.4 М.Вебердің әлеуметтанулық көзқарастары 

2.5 К. Маркстың әлеуметтанулық теориялары 

2.5.1 Өндірістің қоғам өміріндегі ролі 

 

3 БӨЛІМ. ҚАЗАҚ ОЙШЫЛДАРЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТАНУЛЫҚ КӨЗҚАРАСТАРЫ 

3.1 А. Құнанбаевтың әлеуметтанулық көзқарастары 

3.2 Ы.Алтынсаринның әлеуметтанулық тұжырымдамалары 

3.3 Ш.Уәлихановтың әлеуметтанулық ой-тұжырымдамалары 

3.4 А.Байтұрсыновтың әлеуметтану жөнінде көзқарастары 

3.5 А.Бөкейхановтың әлеуметтанулық ой-тпікірлер 

 

4 БӨЛІМ. ӘЛЕУМЕТТАНУ ПӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 

4.1 Әлеуметтанудың міндеті, зерттейтін мәселесі 

4.2 Әлеуметтанудың категориялары мен заңдары 

4.3 Әлеуметтанудың құрылымы 

4.4 Әлеумеььанудың қызметтері 

4.5 Әлеуметтанудың басқа қоғамдық-гуманитарлық ғылымдармен байланысы 

 

5  БӨЛІМ.  ХХ  ҒАСЫРДАҒЫ  ІРІ  СОЦИОЛОГТАРДЫҢ  ӘЛЕУМЕТТАНУЛЫҚ  ОЙДЫҢ 

ДАМУЫНА ҚОСҚАН ҮЛЕСТЕРІ 

5.1 П.Сорокиннің әлеуметтанулық көзқарастары 

5.2 Әлеуметтік стратификация және мобильділік теориясы 

5.3 Р.Мертонның әлеуметтану ғылымына қосқан үлесі 

5.4 Т.Парсонстың әлеуметтанулық көзқарастары 

 

6 БӨЛІМ. ҚОҒАМДЫ БІРТҰТАС ӘЛЕУМЕТТІК ЖҮЙЕ РЕТІНДЕ СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ 

ТАЛДАУЫ 

6.1 Қоғам түсінігінің мәні 

6.2 Қоғамның типологиясы 

6.3 Қоғамның дамуы 

 

7 БӨЛІМ. ҚОҒАМНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ҚҰРЫЛЫМЫ 

7.1 Қоғамның әлеуметтік құрылым туралы түсінік 

7.2 Әлеуметтік мобильділік және оның түрлері 

7.3 Әлеуметтік құрылымның типтері 

7.4 Әлеуметтік институт және оның белгілері