24
білуі тиіс:
•
Бағалау жəне олардың түрлері жайлы;
•
Білім беру үдерісіндегі бағалаудың орны мен рөлін;
•
Критериалды бағалаудың мəнін, мақсаты мен ұстанымдарын;
•
Жиынтық жəне қалыптастырушы бағалауды жүзеге асыру жолдарын.
білігі болуы тиіс:
•
Критериалды бағалау бойынша білімді кəсіби іс-əрекетте қолдана алу;
•
Кіші мектеп жасындағы оқушыларға оқу пəндерін оқыту бойынша
жиынтық жəне қалыптастырушы бағалауды жүзеге асыру білімді кəсіби іс-
əрекетте қолдана алу;
•
Бастауыш сынып оқушыларының өзін-өзі бағалау мен өзара бағалау
жайлы білімді қолдана алу;
•
Критериалды бағалауға байланысты портфолио жəне таныстырылымдар
дайындай алу.
Пререквизиттері: «Педагогика», «Психология», «Қазіргі қазақ тілі
негіздері», «Зерттеу əдістері» пəндері.
Постреквизиттері: «Қазақ тілін оқыту əдістемесі», «Математиканы
оқыту əдістемес», «Қазіргі заманғы педагогикалық технологиялар», «Шағын
жинақты бастауыш мектептегі педагогикалық үдеріс теориясы мен
технологиясы», «Жаратылыстану ғылымын оқыту», педагогикалық практика.
Пəннің тақырыптық жоспары
1. «Бағалаудың өлшемдік технологиялары
» ЖОО-дағы оқу пəні ретінде.
2. Бағалаудың өлшемдік технологияларының ғылыми-педагогикалық
негіздері.
3. Бағалау түрлері жəне оқушылардың оқу нəтижелерін бағалауды
жоспарлау технологиясы.
Пəннің мазмұны
Кіріспе
Пəннің нысаны – бастауыш сыныптар мұғалімін болашақ кəсіби іс-
əрекетке дайындау барысы.
«Бағалаудың өлшемдік технологиялары
» пəнінің мақсаты –
студенттердің
бастауыш
сынып
оқушыларының
оқу
жетістіктерін
критериалды бағалау жүйесін тиімді меңгеруіне жəне оны Қазақстан
Республикасы білім беру ұйымдарына ендіруіне себепші болу.
Пəннің негізгі міндеттері:
-болашақ мамандардыбағалау жəне оның түрлері жайлы біліммен
қаруландыру;
- критериалды бағалаудың моделі, жиынтық жəне қалыптастырушы
бағалаудың
мəн-мағынасымен
таныстырып,
критериалды
бағалауды
əдістемелік қамтамасыздандыруды дайындай алу білігін қалыптастыру;
25
- критерийлік бағалауды жоспарлау, оны жүзеге асыру, басқару жəне
рефлексиядағы
білім,
білік
жəне
дағдыларды
біріктіретін
пəндік
құзыреттіліктерді қалыптастыру;
- оқыту нəтижелерін рефлексиялауға, шығармашылық ізденісті
ұйымдастыруға, тəжірибені оқып үйрену жəне жалпылауға, бастауыш сынып
тəжірибесінде критерийлік бағалау жүйесін тиімді жүзеге асыруға негіз
болатын біліммен қаруландыру болып табылады.
Пəнді оқытып-үйрету əдістері – əр түрлі түпнұсқалардан, оның ішінде
сабақтарға қатысу, СОӨЖ бен СӨЖ-ді орындау барысында ақпарат алу;
ғылыми-педагогикалық жəне арнайы əдебиеттермен жұмыс істеу; бақылау мен
педагогикалық
экспериментті
ұйымдастыру
жəне
жүргізу;
озық
педагогикалық тəжірибені оқып-үйрену жəне жалпылау; əңгіме, сауалнама
жүргізу; тестілеу жəне т.б.
1960-жылдардың аяғы – 1970-жылдардың басында америкалық
мамандар білім беру облысында білім берудегі бағалаудың нəтижесінде
алынған ақпаратты қолданудағы маңызды бағыттарды айқындауға кірісті.
Бенджамин Блум өзінің дайындаған шеберлікке оқыту моделі (Guskey,
2003)арқылы
танымдық
нəтижелерді
жақсарту
мақсатында
бағалау
нəтижелерін қолданудың маңыздылығын көрсеттті. Блум моделіне сəйкес
мұғалімдер оқушылардың таным үдерістерін тұрақты түрде бағалай алды.
Осындай
бағалаудың
нəтижесінде
алынған
ақпараттың
танымдық
нəтижелердің жеткілікті деңгейін көрсетпеген кезде мұғалім сол материалға
қайта оралып, оқытудың басқа стратегияларын қолдану арқылы жаңалап
беруге мүмкіндігі бар.
Дəл сол кезеңде Майкл Скривен (Скривен, 1967) бағалаудың екі түрін
ұсынды: жиынтық бағалау жəне қалыптастырушы бағалау. Қалыптастырушы
бағалау оқушылардың қоршаған ортаны тану үдерісінің ілгерілеуін өлшеу
үшін аналитикалық аспаптар мен тəсілдерді қолдануды көздейді.
П.Блэк пен Д.Уильям(Блэк жəне Уильям, 1998) бойыншабағалау
мұғалімнің, сондай-ақ оқушының өз əрекетін бағалауда қолданатын оқыту мен
оқуды түзету үшін кері байланыс ретінде қолданылатын барлық əрекеттерін
білдіреді. Өздерінің талдау нəтижелерінде Блэк пен Уильям « ...
қалыптастырушы бағалау тəжірибесінің берік болуына себепші болатын
инновациялар оқыту үдерісіндегі байқалатын жəне көпшілік жағдайда жоғары
нəтижелерге жетуге көмектеседі. Бұл зерттеулер 5 жастағы балалардан бастап,
университеттердің студенттеріне дейінгі жастар топтарында, қандай да бір
пəндер бойынша жəне белгілі бір елдерде жүргізілетіні» жайлы қорытынды
жасаған. Бұған қоса, оқытудың басқа стратегияларын (Стефанек, 2002)
қолданудан алынған нəтижелерге қарағанда қалыптастырушы бағалауды
қолдану барысындағы танымдық нəтижелер əлдеқайда маңыздырақ болған.
Блэк пен Уильям (1998) «зерттеулердің көпшілігі тағы бір маңызды
қорытынды жасауға мүмкіндік береді: жетілдірілген қалыптастырушы бағалау
өзгелерге қарағанда əсіресе танымдық нəтижелері төменірек оқушыларға
көмектеседі, соның негізінде жалпы жетістік деңгейлерін көтеруде
