Оқулық ретінде бекіткен Ал ма ты «Қа зақ уни вер си те ті» 016 Әож 94

І бөлім. Еуразия аумағындағы XIII-XVIII ғасырлардағы ұлыстар мен ордалар
92
күрес жүргізеді. Бірақ Шыңғыс ұрпақтарынан тым болмағанда біреуі тірі 
тұрғанда ешкімнің қарашаның билігін мойындағысы келмейді». Бұл тура-
лы Мұхаммед Хайдар Дулати: «Әмір Қамар ад-Дин Моғолстанның билігін 
игеруге кірісті. Алайда әмірлердің оған қарсылық көрсетуі және Әмір Темір 
әскерлерінің Моғолстанға келуі оның аяғын нық басып емін-еркін билік 
жүргізуіне кесірін тигізді», – деп нақты атап көрсетеді. Моғолстан халқын 
құраған өзге де ру-тайпа әмірлерінің Қамар ад-Диннің билігіне қарсы 
шығарын былайша түсіндіруге болады. Олар шын мәнінде Тоғылық Темір 
ұрпағының «заңды» биліктерін қайтарып алуын қалағаннан емес, керісінше 
өздері сияқты бір тайпа көсемдерінің хан дәрежесіндегі шексіз билікке қол 
жеткізуін қаламағандықтан еді. Сондықтан осы кезеңде көптеген ру-тайпа 
әмірлері дулаттардың үстемдігін мойындаудан бас тартып, сол үшін күресті.
Дегенмен Қамар ад-Дин бастаған дулаттар аз уақытта болса да Мәуе-
реннахрдың біраз бөлігіне өз билігін орнатуға қол жеткізеді. Бірақ Моғолстан 
мемлекеті әлі де болса өзара жауласқан феодалдық топтардың жеке-же-
ке иеліктерінен тұратын саяси бытыраңқы ел болып қала берді. Моғолстан 
мемлекетінде Қамар ад-Дин дулаттың иелігі ең ірі әрі күшті иеліктердің бірі 
болды. Сондай-ақ жоғарыда аталған өзге де ру-тайпа әмірлерінің де ірілі-ұсақты 
иеліктері сақталып қалды. Бұл ру-тайпалық бірлестіктер бір-бірімен өзара 
шұрайлы жайылымдық жер, жоғарғы билікке ықпал ету үшін күресіп жатты. 
Осындай жағдайды Моғолстанға жаңа қауіп – Әмір Темірдің шапқыншылығы 
төніп келе жатты. Әмір Темірдің Моғолстанға жасаған жорықтарының бар-
лығы Қамар ад-Дин дулат тарапынан тойтарысқа ұшырайды. Деректердің 
барлығында Әмір Темірдің Моғолстанға жорықтарын «Қамар ад-Динге қарсы 
күресі» ретінде атап көрсетеді. Ендігі жерде әмір Қамар ад-Дин бастаған 
дулаттардың Әмір Темірге қарсы күресін баяндауға көшсек.

жүктеу 24,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: