7.13-сурет. Құрамалы (параболацилиндрлі концентратор жэне бу
қазанымен жабдықталған) екі айналмалы (контурлы) төменгі температура-
лы жылу жүйесі: 1 - параболоцилиндрлік концентратор; 2 - сұйық жылу
аккумуляторы; 3 —
қосымша жылу көзі; 4 —
термометр; 5 —
жылыту жүйесі
айналымы (контуры); 6 - реттеуші; 7 - айналдығыш сорғы
7.1-кесте
Күн коллекторларының негізғі түрлерінің сипаттамалары
Күн шллекгоры
Жұмыстық
темпераіура
ПӘК-і,
%
Салыстырмалы
қажетті аудан, %
Күнді
бақылау
ЖазықКК
30-100
30-50
100
Қажет емес
Гелиостаттар өрісі бар
орталық қабылдағыш
дейін 1000
60-75
20-40
Бір осьті
параболо-цилиндрлі
дейін 500
50-70
30-50
Бір ості
Вакуумделген әйнек
түтікті коллекгор
90-300
40-60
50-75
1
--------------------
-
-
-
-
-
-
-
Қажет емес
7.4 Ауаны жылытуға арналған күн коллекторы
Ауа коллекторлары жазық коллекторлар түрінде жэне негізінен
тұрақжайларды жылыту үшін жэне ауылшаруашылық өнімдерін
кептіру үшін қолданылады. Ауалы коллекторларда жылу жұтатын
бетгі-пластина ретінде металл бетті-панельдер, көп кабаты дәнекер
(экрандар), оның ішінде металл емес материалдардан жасалған
бетті-панельдер колданылады [7,19,251.
'
» # у
94
Ауалы күн коллекторыныц жұмыс істеу тәртібі
Әйнектің қысқа толқынды сәулелерді жақсы өткізетін жэне іс
жүзінде ұзын жылу толқындарын өткізбейтіндігі белгілі. Қысқа
толқынды күн сәулесі әйнектен оңай өтеді де, металды қыздырып
одан үзын жылу толқындарын шығаратыны белгілі. Бүл толқындар
әйнектен сыртына өтпейді, нәтижесінде күн қабылдайтын бетті-
панель қоршаған ортаның температурасынан айтарлықгай асатын
температураға дейін қызады. Әйнек пен бетті-панельдің арасында
жылулық (парникті) әсер туындайды, қырлар жасап түрған арналарға
күн қабылдайын бетті-панельдің және оқшаулағыш (изолятордың)
іппсі бетінің арасында табиғи айналым (циркуляңия) немесе
желдеткіш (вентилятордың) есебінен арналардың ыстық беттерімен
жанасып, қызып, ғимараттың ішіне қызған ауа ағыны келеді.
Кейбір күн ауа қыздыратын құрылғыларда жұтатын бетті-
пластинаға ауаның турбуленттілігін арттыратын және жылу берілуді
--------------
'2
'М М А Л М 2
і
-------------------------- -----------
і
-----------------------
—
'I "Л---- 1----1---- 1--- 1--- Г
2
4
4
жақсартатьш желдеткіш (вентиляторлар) жалғанған.
7.14-сурет. Жазык (а), қырлы (б) жэне абсорбермен гофрирленген (в),
жэне эйнек қатарлар (г) жэне қуысы қондырма (д) арқылы ауа қозғалатын
жазық күн коллекторларының сызбанұсқалары: 1 - әйнектеу; 2 - абсорбер;
3 - жылу оқшаулағыш; 4 - ауа ағыны
Қондырғының кемшілігі, егер желдеткіш (вентиляторлар)
пайдаланатын болса, оның жұмысына электр энергия шығыны
жұмсалады.
Ауалы коллекторлардың негізгі артықшылығы - олардың
қарапайымдылығы жэне сенімділігі. Қажет етілгендей күтілсе сапа-
лы коллектор 10-20 жыл жұмыс істей алады.
95
7.5 Жылу бак-аккумуляторлары
Сыйымдылық типті жылу аккумуляторлары
Күн энергиясымен жылу өндіру жүйесін біркалыпты жүмыс істеу
қабілетін қамтамасыз ету жүйесінде жылу аккумуляторларының
алатын орны маңызды. Себебі күн радиациясының ерекшелігі күн,
ай, жыл бойы оның түсуінің периодтылығы жэне объектінің жылу
қабылдауының максимумы мен жылу берілудің максимумының
сәйкес келмеуі болып табылады [25].
Бак-аккумулятордың көлемін таңдау жүйенің басқа сипаттамала-
рымен тікелей байланысты [19, 36]. Жылуға арналған қүрылғылар
ережеге саи, күн коллекторларының аитарлықтаи аудандарына ие
(4-тен 8 м2/адам жэне климаттық жағдайларға байланысты одан да
жоғары). Суретте (7.15-сурет) жылу энергиясын аккумуляцилауға
арналған кеңінен таралған қүрылғылар келтірілген.
Жазғы уақытта бүл қүрылғыларда жылу өндіру нысанның жүкте-
месінен артпаиды, сондықган аккумуляциялаушы қүрылғылар қажет.
Пайдалану жүйелерінде эдетте күн коллекторының 1м2
аккумулятордың 50-ден 120 л-не дейінгі көлемі келеді.
бак-
А
коллектордан
8
коллекторга
4
5
а)
6
7
Ү
б)
7.15-сурет. Сулы (а) жэне майда тасты (б) сыйымдылықты жылу аккуму-
ляторлары: 1 - жылу алмастырғыш; 2 - суык су; 3 - ысық су;
4 - жылу сақтайтын бак; 5 — майда тас қабаты; 6 - тор;
7,8
- ауа кіретін (шығару) орын.
96
Аккумуляторлар жұмыстық заттың жылу сыйымдылығы есебі-
нен және де эртүрлі материалдардың фазалық ауысуларының жылуы
есебінен де жұмыс істеуі мүмкін.
Әйткенмен тэжірибеде қарапайымдылығы, сенімділіғі жэне
бағасының арзандығы жөнінен жұмыстық зат су немесе ауа болатын
бірінші типті аккумуляторлар кеңінен тараған. [1,7]
Сулы аккумуляторлар әдетге жылу оқшаулағыш (изоляциялы)
қабаты бар цилиндр болат резервуар түрінде болады. Көбінесе олар-
ды үйдің астывды бөдігінде орнатады.
Ауалы аккумуляторларда майда тас (грави), гранит немесе басқа
қатты толтырушылардан немесе ұнтақгы құм, т.б. толтырушы
қолданады.
Сұйық күн жүйелеріндегі ең тиімді жылу аккумуляциялайтын ма-
териал - су.
Жылуды маусымдық өндіру үшін жерасты су көздерін, жердің
төменгі қабатындағы жылуды және басқа табиғи түзінділерді
колданған жөн.
Жылу сацтагыш майда тасты аккумулятор
(7.16-сурет). Ау-
алы жылумен қамитын күн жүйелерінде әдетте дөңіелек немесе
төртгбұрыш қималы сыйымдылық түріндегі бөлшектердің тығыз
қабатынан қаптама түріндегі өлшемі 20-50 мм
майда тасты
жылулық аккумуляторлар
қолданылады. Мұндай типті аккумуля-
торлар бірқатар артықшылықтарға ие, бірақ сулы аккумулятормен
салыстырғанда бұл жағдайда үлкен көлем қажет.
1
7.16-сурет.
Майда таспен
толтырылған жылу
сақгағыш аккумулятор:
1 — қақпағы;
2 - корабы;
3 - бетондалған блок;
4 - тор; 5 - майда тас
(галька)
97
V
я
Достарыңызбен бөлісу: |
