бар жабық мыс түтік. Жылудыц әсерінен сұйық буланады жэне
вакуумды түтіктің жылуын алады. Бұлар баска жоғары қон-
дырғының бөлігіне өтеді, мұнда шықталады (конденсациялана-
ды) және су тұтынудың негізгі айналымынмң (контурының) жылу
тасымалдағышына немесе жылытатын айналымның (контурдын)
қатпайтын сұйыктыгына береді. Шық (конденсат) төмен агады, бэрі
қайтадан қайталанады.
7.8-сурет. Бапталған жылу алмастырғышы бар және суга тікелей жылу
беретін вакуумды коллектор
7.9-сурет. Термотүтікті вакуумды коллектор
Жылу
түтіктері
бар
коллекторлардың
кейбір
маңызды
артықшылығы -35°С-ге дейінгі температурада (жылу түтіктері бар
тұтасымен эйнек коллекторлар) жэне тіптен -50°С (металл жылу
түтікті коллекторлар) температураларда жұмыс істей алу кабілеті
болып табылады.
89
Вакуумды коллекторлы жүйелер
Аталған жүйеде жылу тасы м алдағы ш ты ң енжар (пассив)
айналмалы (циркуляциясы) жүмыс тэртібі қолданылады.
Коллектордың жылу аккумуляциялайты н жылу жүру бағыты
және түтіктері бірегей гидравликалы қ контурын құрайды. Су
коллектор түтіктерінде қызып бакқа көтеріледі, ал суық су бак-
тан түтікке түседі. О сылайш а, жылу аккуммуляциялайтын бак-
та су қызады. Суық су біраз ғана қы сы мны ң әсерінен бактың
төменгі бөлігіне түседі, ал ыстық су бакты ң жоғары бөлігенен
төмен ағады. Ж үйедегі қысым 1-2 атм осф ерадан артпауы керек.
Су, мысалы, кіш ігірім ашық қысымды бактан берілуі мүмкін.
7.10-сурет. Өндірістік вакуумды коллектор жүйесі
Коллектордың ішіне біріктірілген (контактілік) бетгі пла-
стина жэне жылу өткізгіш білік енгізілген. Бұл түтік төменгі
температураға төзімді жэне -50°С-ге дейін температурада жұмыс
істеуге қабілеттілігін жоғалтпайды.
Мұндай коллекторлар тікелей түскен жэне шашыраған күн
90
радиациясымен де жұмыс істейді. Бұл ерекшелік вакуумның
қасиетімен бірге сырттағы жылу шығындарын азайтады жэне бұл
коллекторларды суық, күңғірт қыс жағдайында тиімді болып та-
былады. Екіншіден, вакуумдық түтіктің дөңгелек пішінінің сал-
дарынан күн сәулесі күннің басым бөлігінде жүтқышқа перпен-
дикуляр түседі.
7.3 Күн коллекторларының тиімділігін
артты раты н тәсілдер
Күн жылу коллекторларының тиімділігін арттыратын, мысалы,
жүгатын бет-панельде шағылдыратын бетті, селективті жамылғыны,
ұяшықты құрылғыны, жылу тұзақтарын қолдануға байланысты
әртүрлі тәсілдер бар [25].
7.12-суретте қазіргі уақытта қолданылатын күн коллекторлары-
ның құрылымдары (конструкциялары) көрсетілген.
Шагылдыргыш беттер
— 7.12 б, в, г-сурет күн сәулесінің
шоғырландырғыш (концентрациясын) арттыруды және жылу
шығындарын азайтуға ықпал етеді. Шағылдырғыш беттің пішіні
жазық, гофрирленген, қисық болуы мүмкін.
Вакуумдалған коллекторлар 7.12 д-сурет, эсіресе жоғары темпе-
ратураларда жылу шығындарын азайтуды қамтамасыз етеді, 9 диф-
фузды шағылдырғыш бет 3 түтікке түсетін энергия шамасын арт-
тырады. Вакуумды 2 әйнек түіктің ішкі жағында болады, 3-түтіктер
эйнектен, металдан, полимер материалдардан жасалады. Жекелеген
түтікті құрылымдарды бөлік-секцияларға құрады, 2-түтіктегі ауаның
қысымы 0,001 -0,1 Па қүрайды.
Жылу құбырлары
— 7.12 е-суретте соңғы уақыттарда күн
коллекторларында жылу түтігі қағидасын қолдануға деген
қызығушылық туындауда. Жылу тасымалдағыш ретінде төменгі
қайнайтын сұйықтарды қолдана отырып, жылуды тек күн радиа-
циясы есебінен ғана емес қоршаған орта есебінен алу мүмкін.
Бұл жағдайда жылу шығындарын азайту есебінен пайдалы әсер
коэффициенті артады.
Полимер материалдарды цолдану
- 7.12 ж, з, г-суреттер кол-
лектордың салмағын төмендетуге, әзірлеу технологиясын, жинау-
ды, пайдалану жэне құрастыру жұмыстарын жеңілдетуге мүмкіндік
береді.
91
г)
в)
з)
7.12-сурет. Күн коллекторларының құрылымдары:
1 - қорабы (корпус); 2 - мөлдір жамышғы;
фокуста 3 - жұтқыш түтікті;
4 - окшаулағыш; 5 - оқшаулағыш беттік-пластина;
6 - айналатын білік; 5, 7 - жылу алмастырғыш;
8 - жылу тасымалдағыш; 9 - шағылдырғыш бет;
10 - сильфонды тіректер; 11 - буландырғыш.
7.12
ж-суретте құрастыру, тасымалдауда,
жэне
сактауда
қолайлылықты қамтамасыз ету үшін шығыршық (рулонға) оралуға
қабілетгі серпімді материалдан жасалған түрі көрсетілғен.
Багдарлау жүйесі бар жазық коллекторлар
- күн коллекто-
ры жүтатын беттің бетіне күн сәулелері қалыпты түсуі қажет.
Бүл шарттар тек 12-13 сағат аралықтарында ғана сақталады.
Қалған уақыттарда сәуленің түсу бүрышы 0°-тан 90°-қа дейін
өзгереді. Бұл өндіргіштіктің кемуіне әкеледі. Шоғырландырғыш
(концентрлеуші) жүйелерде күннің қозғалу күйін бақылау үшін
92
әдетте механикалық құрылғылар мен автоматика жабдықтарын
қолданады.
Жылу тұзагы бар коллектор
— коллектордың жылу
шығындарын азайту үшін көп қабатты мөлдір жамылғы,
жылу тұзақтарын қолданады, мұнда спектрдің көрінетін жэне
инфрақызыл облыстарында жеткілікті төменгі өткізғіштік
кабілетпен бірғе неғұрлым ұзын толқынды сәуле диапазонын-
да жоғары өткізғіштікке ие мөлдір қатты дене күн сәулесін
жұтатын денелерді пайдаланады.
Жұтатын
беттеғі
селективті жамылгы
күн
спектрінің
инфрақызыл бөлігіндеғі сәулеленумен шығынды азайтуға мүмкіндік
береді. Бұл шығынның азаюын жұтатын элементтің температу-
расы артуын қамтамасыз етеді. Неғұрлым кең тараған селективті
жамылғылар ретінде: қара никель, қара хром, натрий ғидрооксиді
және т.б. қолданылады /5,6/.
Мөлдір жамылғы мен жұтатын элементтің арасында орналасқан
табиғи конвекцияны элсіретуғе арналған, ұяшықты
оқшаулагыиі
(изоляцияны)
қолдану коллектордың пайдалы әсер коэффициентін
өсіруге мүмкіндік береді.
Мөлдір жамылгылар санын арттыру
жұтатын элементтен ұзын
толқынды инфрақызыл сәулеленуін азайтады. Әдетте, бір немесе екі
қабатты жамылғы қолданады.
Сәуле қабылдайтын бет пен әйнектің арасындағы жэне екі
қатарлы әйнектеудің сыртқы жэне ішкі қабаттарының арасындағы
саңылауды әдетте 15-25 мм шегінде алады.
Абсорбердің төменгі
бетінің жылулық оқшаулағышының
(изоляциясының) қалыңдығы 50-75 мм, ал бүйір беттерінің
калыңдығы 25 мм болып келеді.
Күнді бақылайтын құрылғылы жэне қозғалмалы жұтатын
элементті (7.12 к-сурет) конструкциялар өнімділікті арттыруды
қамтамасыз етеді.
7.13-суретте параболацилиндрлі концентраторлы жэне сұйық
жьшу аккумуляторлы күнмен жылытатын сұйық құрамалы
(комбинациялық) екі айналымды (контурлы) төменгі температуралы
жүйенің схемасы көрсетілген.
Гелиокабылдағыш
айналымында
(контурында)
жылу
тасымалдағыш ретінде антифриз, ал жылыту жүйесінде - су
қолданылады.
93
'
м
I
Достарыңызбен бөлісу: |
