125
мүмкіндік береді. Іс жүзінде, барлық компьютерлердің дискеттерге
арналған ең болмаса бір дискжетегі болады. Алайда, ақпаратты
тасымалдаушы ретінде, дискеттер сирек қолданыла бастады, себебі,
олар
жеткілікті
сенімді
емес
жəне
басқа
ақпарат
тасымалдауыштармен салыстырғанда, оларда берілгендер аз
мөлшерде сақталады
Ең кең таралған өлшемі 3,5 дюймдік дискеттер, оларды жиі
үшдюймдік деп атайды. Өлшемі 5,25 дюймдік дискеттерді
бесдюймділік деп атайды (іс жүзінде, қазір олар қолданылмайды).
Үшдюймдік дискеталар ақпаратты біршама сенімді сақтауды
қамтамасыз етеді, себебі, қатты пластикалық корпусы жəне
дискетаның бетін зақым келуден қорғау үшін металл қақпағы бар.
Дискеталардың бір - бірінен айырмашылығы – сиымдылығында,
яғни оларға жазуға болатын ақпарат санында. Үшдюймдік
дискеталар 1,44 Мбайт сиымдылығына ие.
Иілгіш жəне қатқыл магниттік дискілерге жазу принципі
материалдардың магниттік қасиеттеріне негізделген. Ақпарат
секторларға бөлінетін концентрлі жолдар бойымен (тректермен)
жазылады. Сектор дискіге жазылуы мүмкін немесе оқылатын
ақпараттың ең аз бөлігін сақтайды. Сектор сиымдылығы тұрақты
жəне 512 байт құрайды. 3,5 дюйм диаметрлі дискета үшін
жолдардың саны 80, жолдардағы сектордың саны – 18.
Дискета иілгіш магниттік дискідегі жинақтауышқа (FDD —
floppy-disk drive), орнатылады, онда автоматты түрде белгіленеді,
содан кейін, жинақтауыштың механизмі 360 мин
-1
айналу жиілігіне
дейін айнала бастайды. Диск жинақтауышта айналады (дискетаға
бағытталған кезде), ал магниттік ұштар қозғалыссыз қалады.
Дискеталарды жазудан қорғау үшін 3,5 дюймді дискеталарда
дискеталарға жазуға рұқсат беретін немесе тыйым салатын арнайы
қосқыш бар. Егер қосқыш жабық болса, дискетаға жазуға болады, ал
егер ол ашық болса, жазуға тыйым салынады.
Дискіде ақпаратты сақтау мүмкін болу үшін, диск форматталған
болу керек, яғни, дискінің физикалық жəне логикалық құрылымы
жасалған болу керек.
CD-ROM және DVD-ROM оптикалық жинақтауыштары.
Қазіргі кезде CD-ROM, CD-R, CD-RW, DVD-ROM лазерлік
дискілердегі жинақтауыштар көп танымалдыққа ие болады.
CD-ROM (Compact Disk ReadOnly Memory — тек оқуға болатын
компакт-диск) ақпарат тасымалдаушы болып табылады.
CD-ROM дискілері құрастырудың физикалық форматына жəне
650 Мбайт сиымдылығына ие. Дискінің диаметрі 120 мм, қалыңдығы
1,2 мм жəне орталық саңылаудың диаметрі 15мм. Саңылаудың
айналасындағы 6 мм-лік орталық аймағы бекіту аймағы деп аталады.
Одан кейін бірден дискінің атауын құрайтын (table of content) атауы
жазылған бөлік (lead in area). Әрі қарай, ені 33 мм – ді құрайтын
126
берілгендерді сақтауға арналған жəне физикалық тұрғыдан алғанда
жалғыз тректі білдіретін аймағы орналасқан.
Дискінің бір жағына зақымданудан мөлдір лактың қабатымен
қорғалған, жарықты шағылыстыратын аллюминийлік
қабат
бүркілген. Бүрку қабаты бірнеше он мыңдаған миллиметр үлесін
құрайды.
CD — DVD- атқарушыларының жұмыс принципі иілгіш
дискілерге арналған қарапайым дискжетектердің жұмыс принципін
еске түсіреді. Оптикалық дискінің беті салыстырмалы түрде,
лазерлік
ұштың
тұрақты
сызықты жылдамдықпен
орнын
ауыстырады, ал бұрыштық жылдамдық ұштың радиалдық қалпына
байланысты өзгереді.
Лазер
сəулесі
катушка
көмегімен
фокусталып,
жолға
бағытталады. Сəуле пластиктің қорғауыш қабатының арасынан өтеді
жəне дискінің бетіндегі шағылдыратын аллюминий қабатына түседі.
Кейін, сəуле детекторда шағылады жəне жарық сезінетін диодқа
ауытқытатын призма арқылы өтеді. Егер, сəуле шұңқырға түссе, ол
таралады, жарықтың аз бөлігі ғана қайтадан шағылады да, жарық
сезгіш диотқа жетеді. Диодта жарық импульстары электрлікке
түрленеді; жарық сəуле нөлдерге, ал көмескі сəуле бірліктерге
түрленеді.
Компакт – дискілердің магниттік дискілерден айырмашылығы
көптеген сақиналық жолдардан емес, бір спираль тəрізді жолдан
тұрады. Дискінің бұрыштық айналу жылдамдығы тұрақты емес, ол
диск шетіне қарай оқылатын лазерлік ұштың жылжу үрдісінде
сызықты түрде азаяды. CD-ROM – мен жұмыс жасау үшін,
компьютерге CD-ROM жинақтауышты қосу керек.
Жинақтауыштардың көпшілігі сыртқы жəне ішкі (орнатылған)
болып бөлінеді. Компакт – дискілердің атқарушылары (привод) да
ішіне
орнатылған.
Қазіргі
кезде,
ұсынылатын
CD-ROM
жинақтауыштарының көбі ішке орнатылған болып табылады.
Сыртқы жинақтауыш біршама қымбат тұрады, себебі, оның өзінің
жеке корпусы жəне қуат көзі бар.
Ақпаратты сақтау жəне тасымалдаудың ыңғайлы жəне арзан
құралы - жазылатын жəне қайта жазылатын оптикалық дискілер
болады. Алайда, олар жазатын оптикалық дискжетектің жəне сəйкес,
бағдарламалық қамтамасыз етудің болуын талап етеді. CD-R
(Compact Disk Recordable) жазатын жинақтауышы қарапайым
компакт – дискілерді оқумен қатар, сиымдылығы 650 Мбайттан 800
Мбайтқа дейінгі арнайы оптикалық дискілерге ақпарат жаза алады.
Бірақ, ақпаратты жазып болғаннан кейін CD-R іс жүзінде қарапайым
компакт – дискіге айналады.
Ақпаратты көп рет жазу үшін, CD-RW (Compact Disk
Rewriter/Writer) жинақтауыштары қолданылады.
Ақпаратты CD-ROM – да сақтау технологиясын DVD сандық
Достарыңызбен бөлісу: |
