Жинау барысындағы бҧйымдар технологиялығы
Жинау – бұйымды жалпы кешенді ӛндіру барысындағы күрделі және жауапты үрдіс.
Машина жасауда қолданылатын байланыстыру және жинау түрлерінің құрастырмалы-технологиялық топтастырылуы және негізгі белгілері МЕСТ 14.320 — 81 бекітілген. Байланыстыру түрлері келесідей белгілері бойынша топтастырылады: байланыстыру тұтастығы, құраушы бӛліктерінің жылжымалығы, бет пішіні, байланыстыру әдісі (сурет 6.11). Байланыстыру тұтастығы оның шашыраған кейпіндегі оның құраушы бӛліктерінің жылжымалығы-бұйымдағы құраушы бӛліктердің онадағы жылжу мүмкіндіктері; бет пішіні — бұйымның құраушы бӛліктерінің беттерінің байланысуының негізгі геометриялық пішіні, ал байланысты жасау әдісі - бұйымның құраушы бӛліктерінің жиналуы барысындағы байланыс түзулерінің құрастрымалы технологиялық ерекшеліктерінің жағдайын сипаттайды.
Сурет 6.11. Байланыстыру түрлерінің топтастырылуы
Жинау түрлерін келесідей негізгі белгілері бойынша топтастырады: жинау нысаны, жинау сатысы, ӛндірісті ұйымдастыру, жинау реттілігі, жинау нысанының жылжымалығы, жинаудың механикаландырылуы және автоматтандырылуы, жинау дәлдігі (сурет 6.12).
Жинау дәлдігі және сапасын ерекше сәйкестендірілген жинаудың технологиялық үрдісін құрумен қамтамасыз етеді. Алайда, жинау сапасы мен дәлдігін талап ететін бұған қолжеткізу әдістері, белгілі бір деңгейде, ӛлшемдерін тиімді құрумен анықталатын бұйым құрастырылымы мен жиналатын бірліктерге, олардың жиналуына және ӛзара алмастырғыштықтарына байланысты болады.
Ӛлшемдік байланыстарын (ӛзара байланыстылықтарын) жақсарту үшін пайдалану сапасын сақтау, бұйым дайындауда еңбек сыйымдылығын тӛмендету үшін бұйым, жиналатын бірліктер және дайындамалар құрастырылымын ӛзгертеді. Ӛлшемдер байланысын бұйымның тәжірибе үзіндегі үлгісін жасаудағы орындалатын сызбаларда ӛлшемдерін қою және жарамдылығын тағайындау есептеулерін жасаған жӛн.
Егер бұйым құрастырылуы барысында ӛлшем байланыстарына есеп жүргізілмеген болса, онда жинау барысында мынадай кемшіліктерге қол жеткізеді: жиналатын бірліктер (бұйымдар) кӛзделген жерге кірмейді және олардың сәйкестендірулері талап етіледі; жиналатын бірліктер (бұйымдар) белгілі бір құрастырылым элементтері арасымен үлкен саңылаулар арқылы ӛтеді; жиналатын бірліктер жұмыс шарты бойынша бір-бірінен біршама ауытқулары тиіс бұйымдар ӛзегінің бір-біріне сәйкес келмейтін етіп жиналғандығы.
Ӛзара байланысты бірдей ӛлшемдегі бірдей құрастыру шешімдері жиналатын бірліктер құрастырылымының ішінара ӛзгеруімен бұйымның дәл жасалмауын арттыруға мүмкіндік береді.
Ӛндірісі түріне байланыссыза (жекелеген, топтық, жаппай) бұйым құрастырылымы нақты бӛлек шектелген жиналатын бірліктер немесе агрегаттардан құралуы тиіс, жекелеген жиналатаны бұйымдардың жинау тәуелсіздігін және қосарлығын, сонымен қатар, келесідей жағдайларда соңғыларының арасындағы байланыстың қарапайымдылығын қамтамасыз етуі қажет.
Жиналатын бұйымның дайындамаларының саны (жиналатын бірліктер) минималды болуы қажет. Бұған дұрыс құрастыру, дайындаудың арнайы технологиясын қолдану арқылы қол жеткізуге болады, мысалы құйманы арматурлау қолдану және т.б. Алайда дайындамалар санын сәйкес техникалық-экономикалық есептеулер жасалғанннан кейін азайтқан жӛн.
Сурет 6.12. Жинау түрлерін топтастырылыу
Кӛптеген бұйым санынан құралған күрделі бұйымдарды құрастыруды бӛліктер (агрегаттық) қағида арқыла жүзеге асырған дұрыс. Ең жақсысы деп 4-12 бұйымдар ішіндегі агрегаттар мен бұйымдар саналады.
Бекіткіш бұйымдар санының азаюына да ұмтылу қажет. Бұрандалы бекіткіш орнына пісіру, жапыру, айналдыру, иіп бекіту және т.б. қолданған жӛн.
Орындалуы қиынға соғатын байланыстыру түрлерін болдырмау қажет, мысалы, сыммен орау, кілтектеу, серіппемен байланыстыру және т.б.
Бір жалпы жетектен түрлі механизмдерге берілетін кӛп бӛлімді тісті берілістерді жеке жетектермен ауыстырған дұрысырақ болады.
Энергия тасымалдау және оны ӛзгертудің ыңғайлы жолдарының бірі — гидравликалық жол. Бірқатар ӛнеркәсіп салаларында гидротрансформаторлар механикалық редукторларды ығыстыруда. Үлкен ауқымда жылдамдықты сатылы және сатысыз реттеу қажет болған жағдайда, гидравлика артықшылықтарға ие болады. Бірқатар жағдайларда гидро тӛлкелерді машиналарда қолдану жинауды жеңілдетіп, сонымен қатар, бірнеше механизм жұмысын қатар орындауды, ең бастысы жылдамдықты реттеу, динамикалық жүктелім азаюын қамтамасыз етет отырып машина сапасын жақсартады.
Кешен бұйымдарындарын базалық бұйымға қарапайым қозғалыста қондырылуы қамтамасыз етілетін бұйым құрамасына ұмтылу қажет.
Ірі кӛлемдегі және ауыр бұйымдар арнайы элементтерге ие болып және олардың тасымалданып және машинаға қондырылуларына арналған құрылғыларға ие болуы қажет (ойық, құймалар, жүкке жүк кӛтергіш шет мойындар, ілмек- бұран).
Жиналатын бірліктер құрамына кіретін бұйымдар қарапайым пішінді болуы қажет (цилиндр, призма және т.б.). Басқаша жағдайда, тиейтін және тасымалдайтын қондырғылардың сенімді бағдарлануы үшін анық білінетін базалық беткейлері (ең жақсысы цилиндрлік және беткейлік) және анық байқалатын орындары (кілттер) болуы тиіс.
Бұйымның бірігетін беткейлерінің кедір-бұдырлығы негізді болуы қажет, себебі беткейдің айтарлық кедірлігі жиналатын бұйымның қысылып қалуына және тиеуші қондырғылар жұмысының жеткіліксіз сенімділігіне соқтыруы мүмкін.
Беткей ернеуі бойынша остік бағытта бірігетін бұйымдар ӛздігінен қондырылу және ӛздігінен орталықтандырылуды жеңілдететін құрастырылым элементтеріне ие болуы тиіс (егелуді бағыттайтын қыр және с.с.). жинауды жеңілдету үшін әдетте қырын шығаруды ойықта немесе білікте орындау қажет (сурет 6.13, а)
а б в г
Сурет 6.13. Жинау барысындағы кіретін қырлар түрлері( а - г)
Сурет 6.14. Түрлі орналастыру беттеріндегі бұйымдарды қондыру
мысалдары (а, б )
Сурет 6.15. Тартпалы орнату бойынша бұйымдарды орнату
жолдары( а - в)
Дұрыс емес Дұрыс
Сурет 6.16. Конустық байланыстыру
(сурет 6.13, б). біліктегі қырларға басымдылық беріледі, себебі оларды ӛңдеу жеңіл. Тартпалы орнату барысында ойықта кіретін бӛлікті қарастыру қажет (сурет 6.13, в). Кескіштегі қырлар (сурет 6.13, г) жинауға да, сонымен бірге бұранда кескіш құрал жұмысын жақсартуға да қажет. Түрлі орналастыру беткейлеріне бұйымдарды орнату біруақытта жүргізілмеуі керек (сурет 6.14, а), белгілі бір реттілікте жүзеге асырылғаны дұрыс (сурет 6.14, б). Диаметрінің бағытын қамтамасыз ету үшін кіші баспалдақтың А ӛлшемі жеткілікті болуы қажет.
Ұзын байланыстарды болдырмау қажет, әсіресе, тартпалы орнату кезінде болдырмаған жӛн (сурет 6.15, а). 6.15. суретте келтірілген үш жолдың ең дұрысы б жолы, себебі ол келесідей артықшылықтарға ие: білік пен сәйкестендірілген мойынтіректің екі бірдей ӛңделген аумақтарының диаметрлерінің бірдейлігі.
Барлық конустық байланыстарда пайдалану барысында немесе жӛндеу кезінде байланыстарды тарту үшін тартудың жеткілікті қоры қарастырылыуы қажет. Бірігетін бұйымдардың бірнеше беттері бойынша байланыстыру ұсынылмайды, тек бір бетімен шектелу қажет (сурет 6.16).
Достарыңызбен бөлісу: |
