Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

ста шатыр жиһазы көбінесе төбесімен біріктіріледі. Мұндай дизайн
 
жабық төселген немесе жабық шатыр деп аталады.
 
Аралық қабырға – бұл қабатты жеке бөлмелерге бөлетін ішкі қа- 
бырғалар.
 
Қабырғалар сияқты аралық қабырғалар да жүктелетін жүктің си- 
патына байланысты көтергіш және көтермейтін бола болады.
 
Олар әдетте сыртқы қабырғалардың монтаждауымен бір мезгілде 
салынған.
 
Баспалдақтар едендер арасында байланыс орнатады және, әдетте, 
бөлмеде, қабырғалы баспалдақтарда орналасқан.
 
Терезелер  табиғи  жарықтандыру  және  олардың  желдету  үшін 
арналған.  Егер  бөлмені  жарықтаныруға  және  жетдетуге  терезелер 
(көркем галерея немесе шаңды өндіріспен айналысатын дүкен) жет- 
кіліксіз болса, жабындарда жылтыратылған жылжымалы рамалары 
бар үлкен тесіктер – шамдар орналастырылады.
 
Есіктер  бөлмелерді  (ішкі)  немесе  бөлме  мен  сыртқы  кеңістік 
(ашық)  арасында  байланыс  жасауға  қызмет  етеді.  Өнеркәсіптік, 
қойма және басқа ғимараттарда жабдық пен материалдарды жеткізу 
үшін қақпалар жасалады. Ғимараттың құрылымы басқа да элемент- 
терді қамтуы мүмкін: кіреберістің, балконның және т.б.
 
Инженерлік жабдықтардың жүйелері:
 
■
 
ішкі санитария жүйелері – сумен жабдықтау (су құбыры), суды 
бұру (кәріз), жылыту, ыстық сумен қамтамасыз ету, газбен жаб- 
дықтау;
 
■
 
электр  жүйелері  –  электр,  элеваторлар,  радио,  теледидар,  теле- 
фон, дабыл, желдету және т.б. Әрбір жүйе инженерлік жабдықтан 
тұрады. Ғимараттарда құрылыстан гөрі  көп конструкциялық эле- 
менттер,  сондай–ақ көптеген инженерлік жабдықтар  бар болады. 
Ғимараттарды  белгілеу  бойынша  төрт  негізгі  түрі  бар:  тұрғын, 
қоғамдық, өнеркәсіптік және ауылшаруашылық ғимараттар. Тұрғын
 
және қоғамдық ғимараттар азаматтық деп аталады.
 
Тұрғын үйлер адамдардың уақытша немесе тұрақты мекендеуіне 
арналған (үйлер, жатақханалар және т.б.).
 
Тұрғын  үйдің  көптеген  терезелері,  балкондар,  салыстырмалы 
түрде төмен қабаттар және ғимараттың шағын ені бар. Себебі тұрғын 
үйдің негізгі құрылымдық бөлігі – шағын қонақ бөлме (бөлме). Жа- 
тақханалар мен қонақ үйлер – тұрғын үйдің мамандандырылған түр- 
лері.
 
Қоғамдық  ғимараттар  әртүрлі  функционалдық  процестерді  (та- 
мақтану, оқыту, медициналық көмек, интеллектуалдық жұмыс және
 
7
 
 

т.б.),  сондай–ақ  адамдардың  уақытша  тұруын  жүзеге  асыруға  ар-
 
налған. Функцияларды ескере отырып, қоғамдық ғимараттар келесі 
типтерге бөлінеді: білім беру, әкімшілік, ғылыми мекемелер мен жо- 
балау ұйымдары; сауда, қоғамдық ғимараттар, тамақтану, коммунал- 
дық шаруашылық, медициналық ғимараттар және т.б.
 
Қоғамдық ғимараттарда негізгі құрылымдық элемент бір немесе 
бірнеше үлкен бөлмелер (залдар) болып табылады, сондықтан осын- 
дай  ғимараттардың  пайда  болуы  тұрғын  үйлерден  ерекшеленеді. 
Қоғамдық  ғимараттарда  үлкен  терезелер  бар,  биік  және  көбінесе 
биіктікте бірдей емес, негізгі бөлмені көруге болады.
 
Өнеркәсіптік ғимараттар түрлі салалық бағыттардағы өндірістік 
процестерді жүзеге асыруға арналған. Өнеркәсіптік ғимараттардың 
келесідей түрлерін бөледі: өндірістік, қосалқы және көмекші, энерге- 
тикалық, қоймалық. Бұл ғимараттардың негізгі құрылымдық бөлімі 
өндірістік  зал  болып  табылады.  Әдетте  ол  үлкен  ені,  ұзындығы, 
биіктігі,  сондай–ақ  үлкен  терезелері  бар.  Осындай  ғимараттардың 
пайда болуы әрдайым арнайы техникалық құралдардың (желдеткіш 
құбырлар,  құбырлар  және  т.б.)  болуымен  сипатталады,  сондай–ақ 
сәулет шешімдерінің өте қарапайымдылығымен ерекшеленеді.
 
Ауыл шаруашылық ғимараттары ауыл шаруашылығымен байла- 
нысты  өндірістік  процестерге  қызмет  көрсетеді.  Сыртқы  көріністе 
бұл ғимараттар өнеркәсіпке жақын.
 
Ғимаратта  орналасқан  өндірістік  технологиялық  жабдықтар  не- 
гізгі құралдардың белсенді бөлігі болып табылады. Ол жылжымай- 
тын  мүлікке  қолданылмайды  және  ғимаратты  бағалауға  кірмейді. 
Қоғамның материалдық және мәдени қажеттіліктерін қанағаттанды- 
ру үшін салынған нысандар құрылым деп аталады.
 
Геометриялық  тұрғыдан  алғанда,  құрылымдар  көлемді  (барлық 
типтегі  нысандар  мен  мақсаттағы  ғимараттар),  ауданның  (спорт 
алаңдарын, қойма алаңдарын) және сызықты (жолдар, әуе желілері, 
сыртқы құбырлар) болып бөлінеді. Аумақтың жоспарлы белгісінен 
жоғары  құрылымдар жер  үсті  (өтпе  жолдар,  өтпе жолдар,  мұнара- 
лар), жоспарлаудан төмен – жер асты (жертөлелер, кабель желілері) 
және терең (құдықтар, ұңғылар) деп аталады. Құрылыс нормалары 
және ережелері (ҚНжЕ) ғимараттар мен құрылыстардың едендер са- 
нына байланысты жіктелуін қарастырады: өндірістік ғимараттар бір 
қабатты  және  көп  қабатты  ғимараттарға  бөлінеді;  азаматтық  –  бір 
қабатты, төмен қабатты (2 немесе 3 қабат), көп қабатты (10 қабатқа 
дейін) және биіктікте (10 қабаттан артық).
 
Сыртқы  қабырғалардың  материалы  бойынша  ағаш  және  аралас
 
8
 
 

тас ғимараттар (табиғи немесе жасанды тас) ерекшеленеді.
 
Сыртқы және ішкі қабырғалары, жиектемелері және жиынтықта- 
ры (мысалы, сыртқы қабырғалар мен ішкі рамадан жасалған жәшік 
тәрізді) бар ғимараттар тірек қаңқасының түрі бойынша ерекшеле- 
неді.
 
Отқа  төзімділік  бойынша  барлық  ғимараттар  мен  құрылы- 
стар  пайдаланылатын  материалдардың  жанғыш  тобы  және  негізгі 
құрылыстық құрылымдардың өртке қарсы қарсылық шегі бойынша 
анықталған  бес  дәрежеге  бөлінеді.  Атап  айтқанда,  жанғыш  емес 
құрылымдар бетон және кірпіштен жасалады – отқа төзімді қаптама- 
мен қорғалған жанғыш материалдардан (мысалы, ағаштан жасалған 
сыланған қабырғалар). Жанғыш материалдардан жасалған және өрт- 
тен немесе жоғары температурадан қорғалмаған жанғыш материал- 
дар.
 
Жаңа ғимараттар мен құрылыстарды салу бойынша барлық жұ- 
мыстар кешенін бес кезеңге бөлуге болады:
 
■
 
■
 
дайындық жұмыстары;
 
нөлдік  цикл  –  жер  асты  құрылыстарын  нөлдік  деңгейге,  яғни 
бірінші қабаттың деңгейіне (қазбалау және қоршау, іргетас және 
жер  асты  монтаждау,  құбырларды  төсеу,  су  өткізбеу  және  т.б.) 
монтаждау бойынша барлық жұмыстар;
 
жер үсті бөлігін тұрғызу – құрылыстық–монтаждау, санитарлық– 
техникалық  және  электр  монтаждау  жұмыстары,  жабдықтарды 
монтаждау;
 
техникалық,  электр  қондырғыларын  орнату  және  жабдықтарды 
әрлеу жұмыстары;
 
көгалдандыру  (алаңды  көгалдандыру,  жолдарды  салу,  жаяужол, 
сыртқы жарықтандыру, аумақтың периметрі бойынша қоршаулар 
және т.б.).
 
Кез  келген  жағдайда,  объектінің  қауіпсіздік  жүйелерін  орнату
 
■
 
■
 
■
 
бойынша  жұмыстарды  дайындау  кезінде,  әдетте,  осы  ғимаратта
 
жалпы жинау және жинақтау жұмыстарын аяқтаған ұйым өкілінің 
қатысуымен орнату ұйымының өкілін орнату үшін ғимарат немесе 
құрылымды қабылдау қажет.
 

жүктеу 6,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: