Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

■
 
Формулада тік тігісті орындау кезінде, 0.9 түзету коэффициентін
 
енгізу қажет. Нәтижесінде, формула I = 0.9Kd нысаны болады;
 
■
 
Төбенің төсемі кезінде түзету  коэффициентінің  мәні  0,8  дей- 
ін азайтылуы керек. Нәтижесінде, формула I = 0.8Kd нысанына 
ие болады. Бұл балқытылған металды аз мөлшерде және тезірек 
кристалдануды береді.
 
Ауыспалы тоқпен дәнекерлеу кезінде дәнекерлеу ток шамасы 10 ... 
15 А–ға көбейтілуі керек. Ағынның оңтайлы мәні нақты жағдайларға 
байланысты жұмыс кезінде таңдалуы керек.  Егер дәнекерлеу транс- 
форматоры  немесе  түзеткіш қуат  көзі  ретінде  пайдаланылса,  электр 
қуатының кернеуі өзгерген кезде құрылғыдағы нақты ток ток айыр- 
машылығы болуы мүмкін. Егер төмен болса (кешке, мысалы), нақты 
дәнекерлеу  токі  ауыстырып  қосқышты  ауыстырып  қосқышпен  көр- 
сетілген мәннен төмен болады. Жоғарыдан төменге тік тігуді дайын- 
дағанда тоқ төменде жоғарыдан дәнекерлеуге қарағанда 5…10 дейін 
жоғары. Дәнекерленген қосындылардың қажетті ағымына және түрі- 
не әсер етеді. Тұтас дәнекерлеу дәнекерлеуге қарағанда дәнекерлеудің 
аз болуын талап етеді. Дәнекерлеу кезінде қызуды қажет ететін Т–түй- 
іспелер  пісірілген  дәнекерлеуге  қарағанда  ағымдағы  күштің  10,15% 
ұлғаюын талап етеді. Дәнекерленген болаттан жасалған жылу өткіз- 
гіштігі  де  қажетті  токке  әсер  етеді.  Ол  қаншалықты  көбірек  болса, 
соғұрлым арка доғаның аймағында салқындатылған сайын, соғұрлым 
жақсы енуді қамтамасыз ету үшін ток соғуы керек. Сондықтан, хром– 
молибден  және  хромансилді  болаттарды  дәнекерлеу  кезінде  көмір- 
текті болат жоғары жылу  өткізгіштікке  ие болғандықтан,  ток төмен 
көміртекті болаттан гөрі тиісінше тиісінше 10% және 20% кем болуы 
тиіс.
 
Әртүрлі  қалыңдықтағы  металл  өнімдерін  дәнекерлеу  кезінде  ток 
төменгі шегіне сәйкес келуі керек.
 
Кішкене және үлкен тоқпен жұмыс істейтін дәнекерлеу машинасы. 
Егер ток күші төмен болса, базалық метал жеткілікті қызбайды, ванна 
статикалық болып келеді, таралмағысы келмейді, теңіз шекарасында 
бұрылыстар жасайды, доғалы құдықты, электродты таяқтарды құяды. 
Егер ағымды ұлғайту мүмкін болмаса, электродты бүйір жағынан бел- 
сенді түрде жылжыту қажет, бұл кезде шлакты доға құюға жол бермеу 
керек. Егер тоқ үлкен болса, негізгі метал қатты қызады, шлак тым 
сұйық болады, ванна тым мобильді болады, мұндай ваннаны басқа- 
ру қиын. Металл шағылыстыруға себеп болатын, тігістің шеттерінен 
шашырап кетуі мүмкін. Электрод сондай–ақ тым тез еріп, қосымша 
қолайсыздықтар тудырады. Бұл жағдайда электр тоғы қозғалысының
 
98
 
 

ағымдық күшін азайтуға немесе жылдамдығын арттыруға, осылайша
 
негізгі металдың температурасын төмендетуге тура келеді. Ваннаны 
қалыптыдан  гөрі  күшті  тоқ  күшімен  бақылау  қиынырақ.  Дегенмен, 
дәнекерлеу машинасы тәжірибе жинақтаған кезде, таныс және жеңіл 
тапсырма болған кезде электрод қозғалысының жылдамдығын біртін- 
деп  жылдамдату  арқылы  дәнекерлеу  тогын  арттыруға  болады.  Бұл 
өнімділікті арттырады.
 
Сонымен қатар, жоғары ток күші металл енуін арттырады және дә- 
некер тегістеледі.
 
Пісіру кезіндегі электродты позиция. Электродты көлденеңінен 90– 
45 ° С бұрышта ұстау керек. Ең ыңғайлы бұрышы 75 ° C. Оңтайлы мән 
қалыптастырылатын жиегіге байланысты. Электрод неғұрлым тігінен 
өткізілсе, металл ерігенде неғұрлым тереңірек болады және соғұрлым 
аз  дәнекерленген  жік  алынады.  Мұның  себебі,  доға  металл  ваннаға 
қысым көрсетіп, оның таралуына әкеліп соқтырады. Доғалық күшпен 
қапталған электрод дөңестің көтерілуіне және дөңеске айналуға себеп 
болады. Тым үлкен беткейі кішкене ену, өте дөңес қалыңдық және жа- 
бынның дұрыс балқуына әкеледі. Қисық бұрышын бақылау арқылы, 
дөңес және ендік тереңдікте әртүрлі жіктерді жасауға болады.
 
Ваннаның құрылуы. Доғаға жанып болғаннан кейін металды қы- 
здырып, ваннаны қалыптастыру керек. Ол үшін дөңгелектің басталу 
нүктесінің  айналасында  екі  немесе  үш  бұрылыс  жасаңыз.  Металды 
қыздырудан және ваннаны қалыптастырудан басқа, газды қорғаныш 
атмосферасы  қалыптасады,  ол  тігісте  ешқандай  тері  тесігі  болмауы 
керек.
 
3.19-сурет. Доғалық ұзындығының дәнекерлеу сапасына әсері:
 
қысқа (а), ұзын (b) және қалыпты (с) доға
 
99
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Электрод пен металл арасындағы алшақтықты бақылау. Дәнекер-
 
леу  технологиясындағы  ең  маңызды  нәрсе  –  электрод  пен  металл 
арасындағы  алшақтықты  бақылау.  Тапсырма жұмыс  кезінде  элект- 
родтың қысқарғандығымен қиындайды және бос орынның тұрақты 
болуын  үнемі  төмендету  керек.Тиісті  құлдырауды  қамтамасыз  ету 
сапалы, ұзаққа созылатын тігісті қалыптастыруға көмектеседі. Егер 
алшақтық  аз  болса,  базалық  металл  нашар  қызады,  ал  жиегі  шет- 
терінің айналасында балқытусыз дөңес болады. Егер алшақтық үл- 
кен болса, доғасы қосылады.
 
Қалыпты  алшақтық  жақсы  енуді  қамтамасыз  етеді,  тегіс  тігіс, 
металмен шеттерін біріктіреді. Дөңгелектің ұзындығы (3.19–сурет) 
қалыпты қысқа болуы керек, қапталған электродтың қалыңдығынан 
аспауы керек, әдетте шамамен 3 мм болады.
 
Тігісті  қалыптастыру.  Электродты  қозғалыстағы  қозғалыспен 
бір мезгілде жүргізген кезде қосылысты дұрыс қалыптастыру үшін 
дөңгелек немесе зигзаг қозғалысын теңіз сызығына қатысты жасау 
керек (3.20–сурет).
 
Электрод  қозғалысының  жылдамдығы  (дәнекерлеу  жылдам- 
дығы)  балқытылған  металдың  жік  қалыптастыру  үшін  жеткілікті 
болуы керек. Егер бұл жеткіліксіз болса, онда тігістің шетінде бой- 
лай  жарықтар болады.  Егер  электрод  тым  жылдам  жылжып  кетсе, 
доғаның  металды  қыздыратын  уақыты  жоқ,  негізі  металды  енбей,
 
3.20-сурет. Пісіру әдісі: электродтың соңғы қозғалысының тра-
 
екториясы
 
100
 
 

жоғарғы жағында орналасқан. Егер электрод тым баяу қозғалса, не-
 
гізгі материал қызып кетеді, балқытылған металдан асып кетеді, ван- 
на таралады. Ағымдағы қарқындылық электрод қозғалысының жыл- 
дамдығымен  тығыз  байланысты.  Үлкен  ток  енуді  арттырады  және 
электродты жоғары жылдамдықпен қозғалуға мүмкіндік береді. Ток 
соғуы неғұрлым жоғары болса, электрод неғұрлым тез және керісін- 
ше. Қозғалыс жылдамдығы тоқ күшіне сәйкес келетін кезде, тігістің 
шеттері  жұқа  болып,  негізгі  металмен  жақсы  араласады,  дөңгелек 
өзі қатты және әдемі.
 

жүктеу 6,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: