КОМПЬЮТЕР ЖЕЛІЛЕРІНІҢ СТАНДАРТТАРЫ

 
 
166 
КОМПЬЮТЕР ЖЕЛІЛЕРІНІҢ СТАНДАРТТАРЫ
 
Барлық  компьютерлік  желілер  Open  Systems  Interconnection  (OSI) 
компьютерлік желілері үшін қабылданған стандартта жұмыс істейді. 
Желіге  қосылған  компьютерлердің  өзара  іс-әрекетін  қамтамасыз 
ету  үшін  тиісті  құралдар  қолданылады.  1984  жылы  стандарттау 
жөніндегі  халықаралық  ұйым  (International  Standards  Organization  — 
ISO) ақпарат беру арқылы байланыс желілеріндегі деректерді біріктіру 
үшін  ашық  OSI  жүйелерінің  өзара  іс-қимылының  негізгі  моделін 
әзірледі.  Бұл  үлгі  деректерді  берудің  халықаралық  стандарты.  5.2-
суретте көрсетілгендей, ол жеті деңгейден тұрады.
 
Ашық  жүйелердің  өзара  әрекеттесу  моделінің  әр  деңгейінің 
мақсаты  келесідей.  Физикалық  деңгейде  физикалық  арнаға  қосылу, 
ажыратылу,  арна  басқармасы,  деректердің  жылдамдығы  және желілік 
топологиясы анықталған.
 
 
5.2-сурет OSI моделі бойынша есептеу желіліерін басқару деңгейі
 
 
5.3. 

167 
 
 
 
 
 
Каналдық  деңгейінде  берілген  ақпарат  массивтерінің  кадрлары 
қосалқы  рәміздермен  және  берілетін  деректерді  бақылаумен 
қоршалу  жүзеге  асырылады.  Жергілікті  компьютерлік  желілерде 
берілген  ақпарат  бірнеше  пакетке  немесе  кадрға  бөлінеді.  Әрбір 
пакетте  бастапқы  және  тағайындалған  мекенжайлар,  сондай-ақ 
қатені анықтау болады.
 
Желілік деңгей желілер арасында, жеке компьютерлер арасында 
ақпарат  беру  маршрутын  анықтайды,  қателерді  өңдеуді  және 
деректер  ағындарын  бақылауды  қамтамасыз  етеді.  Желілік 
қабаттың  басты  міндеті  -  деректерді  маршрутизациялау  (желілер 
арасында 
деректерді 
беру). 
Арнайы 
құрылғылар 
- 
маршрутизаторлар  (router)  –  хабардың  қандай  желіге  арналғанын 
анықтайды және осы хабарды көрсетілген желіге жібереді.
 
Желінің 
ішінде  абонентті  анықтау  үшін  торап  мекенжайы  пайдаланылады. 
Желілер  арасында  деректерді  беру  жолын  анықтау  үшін, 
маршрутизаторлар  маршрутизаторлар  арқылы  деректерді  берудің 
дәйектілігі  бар  маршруттау  кестелерін  жасайды.  Әрбір  маршрутта 
тағайындалған  желі  мекенжайы,  келесі  маршрутизатордың 
мекенжайы  және  осы  бағытта  деректерді  тасымалдау  құны 
көрсетілген.  Бағаны  бағалау  кезінде  аралық  маршрутизаторлардың 
саны;  деректерді  беру  үшін  қажетті  уақыты;  байланыс  желісі 
бойынша деректерді берудің ақшалай мәні ескерілуі мүмкін. Бағдар 
кестелерін  жасау  үшін  көбінесе  векторлық  әдіс  немесе статикалық 
әдіс  қолданылады.  Оңтайлы  маршрутты  таңдағанда  динамикалық 
немесе статикалық әдістер қолданылады.
 
Желі  деңгейінде  пакеттерді  жіберудің  екі  рәсімінің  бірін 
пайдалануға болады:
 
■ 
хабардың  немесе  пакеттің  бір  бөлігі  желідегі  ағымдағы 
динамикамен  анықталған  әр  түрлі  бағыттар  бойынша  тәуелсіз 
жеткізілетін  кезде  күн  граммасын  пайдалану.  Әрбір  пакет 
алушының мекенжайы бар толық тақырыпты қамтиды. Мұндай 
пакеттердің  желі  арқылы  берілуін  бақылау  процедуралары 
деректер қызметі деп аталады;
 
■ 
виртуалды қосылулар, егер жіберушінің алушыға жіберетін бүкіл 
хабар  үшін  берілу  маршрутын  белгілеу  арнайы  қызмет  пакеті  - 
қосылу  сұранысы  арқылы  жүзеге  асырылса,  бұл  жағдайда  бұл 
пакет  үшін  маршрут  таңдалады.  Егер  алушы  байланысқа  оң 
жауап  берсе,  бұл  маршрут  барлық  кейінгі  трафикте  (деректер 
желісіндегі хабардың ағыны) тағайындалады және сол хабардың 

 
 
168 
басқа  пакеттері  арқылы  одан  әрі  пайдалану  үшін  тиісті 
виртуалды  арнаны  (байланыс)  алады.  Бір  виртуалды  арнада 
берілетін  пакеттер  тәуелсіз  емес,  сондықтан,  олар  бір 
хабарламаға  тиесілі  пакеттің  реттік  нөмірін  қамтитын 
қысқартылған тақырыпты қамтиды.
 
Көліктік деңгейі төменгі деңгейлерді (физикалық, арна, желілік) 
бағдарламалық  қамтамасыз  ету  арқылы  жүзеге  асырылатын 
жоғарғы  қабаттарға  байланыстырады.  Бұл  деңгей  желідегі 
деректерді  қалыптастыру  құралдарын  және  оларды  беру 
құралдарын  бөледі.  Мұнда  ақпарат  көрсетілген  ұзындыққа  сәйкес 
бөлінеді және тағайындалған мекенжайы көрсетіледі. Көлік қабаты 
жіберілген хабарларды немесе қосылымдарды көбейтуге мүмкіндік 
береді.  Хабарларды  көбейту  хабарларды  бір  уақытта  бірнеше 
байланыс  жолдары  арқылы  жіберуге  және  қосылулардың 
мультиплекстеуі  әртүрлі  қосылымдар  үшін  бірнеше  хабарларды 
жіберуге мүмкіндік береді. 
Сеанстық  деңгейінде қосылыс сессиясы екі өзара әрекеттесетін 
қолданушылар  арасында  бақыланады  (байланыс  сеансының  басы 
мен  аясы:  әдеттегі  немесе  төтенше  жағдай,  байланыс  сеансының 
уақыты,  ұзақтығы  және  режимі,  аралық  бақылау  және  қалпына 
келтіру  үшін  синхрондау  нүктелері  анықталады;  деректерді  беру, 
байланыс  сеансы  кезінде  деректер  жоғалмай  қателерден  кейін 
қалпына келтіріледі).
 
Өкілдік деңгейде деректерді ұсыну пайдаланушылық бағдарлама 
үшін  қажетті  формаларда,  процестің  өзара  әрекеттесуін 
генерациялау және интерпретациялау, деректерді кодтау / декодтау, 
деректерді  қысу  және  декомпрессификациялауды  қоса  жүзеге 
асырылады.  Жұмыс  станцияларында  әр  түрлі  операциялық 
жүйелерді  қолдануға  болады,  олардың  әрқайсысында  өз  файлдық 
жүйелері  болуы  мүмкін,  оны  сақтау  пішімдері  мен  деректерді 
өңдеу.  Бұл  деңгейдің  міндеті  ақпараттың  ақпараттық  жүйеде 
қолданылатын пішімге ақпарат беру кезінде деректерді түрлендіруі 
болып  табылады.  Деректерді  алған  кезде  оларды  көрсету  деңгейі 
кері  айналдыруды  орындайды.  Осылайша  түрлі  операциялық 
жүйелер пайдаланылатын станциялар арасында деректер алмасуды 
ұйымдастыруға болады.
 
Компрессия немесе орауыш деректерді беру уақытын азайтады. 
Берілген  ақпараттарды  кодтау  оны  қорғауды  болдырмауды 
қамтамасыз етеді.