Оқулық «Білім беруді дамыту Федералды институты»

86 
T, K
4,2
4,3
18,2
90,1
90,3
100,0
R, 
Ом
585,99994
557,50552
49,27075
2,87548
2,87191
2,21236
Бұл ретте, абсолютті қателік мынаны құрайды: 
5Х Х
шығ. шын 
Х
шығ.мін 
5 (Ом)
. 
Дегенмен абсолютті қателік нақты дәлдікпен қызмет жасай 
алмайды. Шынында да біз 100°С шамасындағы температураны 1°С 
абсолютті қателікпен өлшесек, онда қателік 1 %құрайды, ал бұл жаман 
көрсеткіш емес. Бірақ дәл сол 1 абсолютті қателікпен 5°С 
шамасындағы температураны өлшесек, онда қателік 20 % құрайды.
Сондықтан да салыстырмалы қателік ұғымын енгізеді — бұл 
абсолюттік қателіктің шығыс шамасының мінсіз мәніне қатысы, %: 
У
Х = (5Х/Хшығ. мінсіз) ' 100. 
Датчиктің нақтылығы жайлы бұдан да толық ақпар алуға
келтірілген қателік мүмкіндік береді, ол максималды абсолюттік 
қателіктің осы датчиктің жұмыс ауқымына арналған максималды
шығыс шамасы мәніне қатынасын білдіреді, %: 
У
Х
келт = 
(5Х
тах
/Х
шығ max) 
10
°. 
Бұл қателіктің мәнін әдетте, датчиктің құжатында көрсетілген 
нақтылық класы анықтай алады. 
Сызықты емес
— 
датчиктің түрлендіруші қызметінің сызықтықтан 
ауытқуы. Егер де сызықсыздық үлкен болса, онда ЭЕМ-да онымен 
байланысты қателіктерді азайту үшін арнайы кестеге түзетулер енгізеді 
(
қисық сатыланған).
Мысалы, ТСАД2-СР датчигінің жеке сипаттамасының көріністері
датчиктің Т температурасы мен 
R
кедергісі арасында тәуелділік 4.1- 
кестеде көрсетілген. Мәлімет дәл осындай дәлдікте ЭЕМ жадына 
енеді.
Инерциялылық
датичиктің жылдам өзгеретін кіріс параметрінің 
түрленуін жүзеге асыратын қабілетін сипаттайды. Егер датчик 
түрленген параметрдің өзгерісіне үлгере алмай жатса, онда 
динамикалық
деп аталатын қосымша қателік пайда болады. Түрленген 
параметрдің өзгеру жылдамдығы қаншалықты үлкен болса, ол 
соншалықты жоғары. 

87 
Пайдалану кезіндегі датчиктердің маңызды сипаттамасы оның 
өзара алмасуы болып есептеледі. Егер датчиктер өзара алмасқыш 
болса, онда датчиктің бұзылып қатардан шығып қалған жағдайында 
оны сол түрдегі басқа датчиктермен ауыстыруға болады, басқару және 
бақылау жүйесінде бұдан басқа ешқандай өзгеріс жасаудың қажеті 
жоқ. Қарсы жағдайда датчикті ауыстырумен қатар, мысалы, ЭЕМ-
дағы сатыланған кестені де ауыстыру керек. 
Датчиктердің басқа да сипаттамасының арасында сенімділікті, 
технологиялықты, тұрақтылықты, гистерезисті атап айтуға болады
(
яғни, кіріс шамасы параметрінің өзгеріс бағытының шығыс шамасына 
тәуелділігінен). 
Датчиктер операторға шығатын дабылдар үшін параметр мәнінің 
түрлену тізбегіндегі ең алғашқы құрылғы болғандықтан, оларды 
алғашқы түрлендіргіштер деп жиі атайды.

жүктеу 4,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: