Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 А. Н. Доғалов

137
Материалдық  тозу
  –  бұл  негізгі  капитал  элементтерінің 
физикалық тұрғыдан қызмет етуге жарамсыз болып қалып өздерінің 
тұтыну құнын жоғалтуы.
Негізгі  капитал  материалдық  тозуға  мынадай  жағдайларда 
ұшырайды: 
- жұмыс уақытында капиталдың қызмет ету үдерісінде;
- табиғат күштерінің әсерінен жұмыссыз қалған кезеңде.
Материалдық тозудың екі жағы болады:
- техникалық-өндірістік – тұтыну құнының жойылуы;
- құндық – құнның жаңа өнімге көшуі.
Моральдік тозу
 – бұл негізгі капитал, еңбек құралдары құнының 
төмендеуі нәтижесінде немесе олардың өнімділігінен жоғары сапалы 
еңбек құралдарының пайда болуына байланысты құн бағалылығының 
жойылуы.
Моральдік тозудың екі түрі болады:
-  еңбек  өнімділігінің  өсуіне  сәйкес  берілген  еңбек  құралдары 
арзандау, аз құнмен ұдайы өндіріледі;
-  құны  бұрынғыдай  машиналар  өндіріледі,  бірақ  техникалық 
жағынан  жетілдірілуі,  өнімділігі  мен  рентабельділігі  (тиімділігі) 
жоғары болады.
Аталған  екі  жағдайда  да  негізгі  капитал  тозуға  ұшырайды, 
құны  төмендейді,  өйткені  еңбек  құралдарының  бағасы  олардың 
пайдалылығымен  есептеледі.  Мұндай  жағдайлар  амортизациялық 
қор құруды талап етеді. 

жүктеу 2,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: