-сурет.  Үдемелі салық салу жəне автоматты тұрақтандырғыштар 118

118
өзгерістерді сипаттайды. Ол мемлекеттік шығындардың бір бір-
лікке ұлғаюы кезіндегі ұлттық өндіріс көлемінің қанша есеге 
өсетінін көрсетеді жəне ол мына формула бойынша анықталады:
m
g
 = ∆Y / ∆ G = 1 / 1 – MPC = 1 / MPS,
мұнда, ∆Y – өндіріс көлемінің өсімі; 
∆G – мемлекеттік шығындар өсімі; 
MPC – тұтынуға шекті бейімділік; 
MPS – жинақтауға шекті бейімділік.
Мемлекеттік шығындар мультипликаторының жұмыс істеуін 
кейнстік крест графигінің көмегімен түсіндіруге болады (5.2-су-
рет). Егер мемлекеттік шығындар ∆G-ға өсетін болса, онда жос-
парланған шығындар қисығы жоғары жылжиды, тепе-теңдік 
А нүктесінен В нүктесіне ауысады, ал өндірістің тепе-теңдік 
көлемі ∆Y шамасына Y
1
-ден Y
2
-ге ұлғаяды жəне ол шама мына 
теңдікпен анықталады: 
5.2-сурет
Мемлекеттік шығындар өсуінің өнім көлеміне əсері
Сонымен, экономиканы жандандыру жəне өндіріс көлемін 
ұлғайту мақсатында мемлекет ынталандырушы бюджет-салық 
саясатын жүргізу кезінде өзінің шығындарын арттыруы қажет. 
Жəне, керісінше, экономиканың қызып кетуі жағдайында мемле-
кет тежеушілік шараларды қолдану арқылы өзінің шығында рын 
қысқартуы тиіс. 
Салықтар мөлшерінің өзгеруі де табыстың тепе-теңдік дең-

119
гейіне мультипликативтік əсер береді, бірақ оның əсері аса жұм-
сақтау, яғни салық мультипликаторы өзінің шамасы бойынша 
мемлекеттік шығындар мультипликаторынан кіші болып келеді 
жəне ол мына формуламен есептеледі: 
m
t
 = ∆Y / ∆T = −MPC / 1 – MPC,
жəне, бұл салықтардың бір бірлікке өзгеруі кезінде табыстың 
бірнеше есеге өзгеруін немесе салықтардың өзгеруі есебінен 
туын даған ұлттық өндіріс көлемі өзгеруінің салықтардың өзге-
руіне қатынасын көрсетеді. 
Ал жиынтық табыстың өзгеруін мына формуладан көре ала-
мыз:

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: