Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

Экзогенді (сыртқы) айнымалылар

жүктеу 1,31 Mb.

Pdf просмотр

бет	8/325
Дата	29.10.2022
өлшемі	1,31 Mb.
	#39897
түрі	Оқулық

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 325

dogalov-makroekonomika

Қор айнымалылары
Ағын айнымалылары

Экзогенді (сыртқы) айнымалылар
– үлгіні құруға дейін
анықталатын бастапқы ақпараттар, олар үлгіге сырттан келеді.
Эндогенді (ішкі) айнымалылар
– үлгінің ішінде алға қо-
йылған міндеттерді шешу үрдісінде қалыптасатын өзгер ме лілер,
яғни сол үлгінің дəл өзі немесе үлгідегі міндеттерді шешудің
нəтижесі болып табылады.
Уақыт факторына байланысты өзгеріп отыратын экономи-
калық айнымалылар
қорлар
жəне
ағындар
болып бөлінеді.
Қор айнымалылары
– бұл уақыттың нақты бір мезетінде
ғана өзгеруі мүмкін өзгермелілер, яғни жылдың басына немесе
соңына сəйкес келетін уақытта қаралатын объектінің жай-күйі
(мысалы, белгілі бір уақытта экономикада жұмыспен қамтылған
азаматтардың саны, жұмыссыздар саны, капитал көлемі, белгілі
бір уақыттағы үй шаруашылықтарының жинаған байлықтары,
мемлекеттік қарыз, мүлік, т.б.). Қорлар белгілі бір уақытта ғана
анықталады.
Ағын айнымалылары
– бұл уақытқа байланысты өлшеніп
отыратын өзгермелілер, яғни белгілі бір уақыт, күн, ай, квар-
тал, жыл аралығында өзгеріске ұшыраған экономикалық құ-
былыстар ағыны (мысалы, халықтың жиынтық табыстары мен
шығындарының өзгерістері, инвестициялар, жинақтар, мем-
лекеттік шығындар, экспорт пен импорт, бюджет тапшылығы,
табыс, елдегі халық саны, күн сайынғы еңбекке жарамды жасқа
кіретін жəне одан шығатын азаматтардың саны, жұмысынан
айырылған жəне жұмыс тапқан азаматтардың саны, т.б.).
Экономикадағы қорлар мен ағындардың арасында өзара
тығыз байланыс бар: ағындар қорларды өзгертіп отырады.
Мəселен, қор айнымалыларын көл дейтін болсақ, онда ағынды
сол көлге ағатын өзен деп айтуға болады. Сондай-ақ, белгілі
бір тұлғаның байлығын уақыт өлшемінен тыс қор ретінде
қарастыратын болсақ, онда 2011 жылдың 1 қаңтарында Баян де-

16
ген азаматшаның байлығы 100 мыңға тең деп аламыз. Алайда сол
азаматша табысының өзгерісі туралы айтсақ, онда оның белгілі
бір уақыттағы табысын анықтаймыз: Баян ай сайын 10 мың теңге
табыс табады.
Сонымен қатар, макроэкономикада
позитивтік
жəне
норма-
тивтік
əдістер де кеңінен қолданылады.

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 325