Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж

са- лыстырмалы артықшылықтар теориясын

жүктеу 1,31 Mb.

Pdf просмотр

бет	251/325
Дата	29.10.2022
өлшемі	1,31 Mb.
	#39897
түрі	Оқулық

1 ... 247 248 249 250 251 252 253 254 ... 325

dogalov-makroekonomika

Салыстырмалы артықшылықтар теориясы
14.1-кесте. Тауар өндірісіндегі салыстырмалы артықшылықтар (адам-сағатпен өлшенетін өндіріс шығындары)

са-
лыстырмалы артықшылықтар теориясын
ұсынды. Ол өзінің
«Принципы политической экономии» атты еңбегінде, егер екі
елдің біреуі абсолютті артықшылыққа ие болмаса, онда елдер
арасында сауданың қалай мүмкін болатындығын дəлелдеген.
Салыстырмалы артықшылықтар теориясы
– қандай да
бір ел мамандандырылған өндіріс пен сауданы басқа мемлекет-
пен салыстырғанда баламалы (салыстырмалы) шығындары аз бо-
латындай етіп жүзеге асыруы керек. Сонда жалпы өнім де жоғары
деңгейде болады.
Салыстырмалы артықшылықтар теориясында сыртқы сау-
даның шарты абсолюттік шығындар айырмашылығы болуы мін-
детті еместігін жəне абсолюттік артықшылық болмаса да сыртқы
сауданың тиімді екенін пайымдады.
Д. Рикардоның ойынша, елдер салыстырмалы арзан тауарлар-
ды сыртқа шығарып (экспорттап), ал өз еліне қарағанда шетел-
дерде аз шығын кететін тауарларды əкелуі тиіс. Əр ел басқа елге
қарағанда, абсолюттік шығындары жоғары болса да салыстыр-
малы шығындары төмен өнімдер өндіруге мамандануы керек.
Оның мысалында екі ел қарастырылады – Англия мен Португа-
лия. Айталық, осы елдерде екі ғана тауар өндіріледі – шарап жəне
мата. Бұдан басқа, Рикардоның үлгісінде жалғыз өндіріс факторы
– еңбек қана қолданылады, сондықтан тауар өндіру шығындары
еңбек шығындарымен (еңбектің адам-сағатымен) өлшенеді. Са-
лыстырмалы артықшылықтар принципі 14.1-кестесінде берілген.
14.1-кесте.
Тауар өндірісіндегі салыстырмалы артықшылықтар
(адам-сағатпен өлшенетін өндіріс шығындары)
Ел
Шарап
Мата
Англия
120
100
Португалия
80
90

334
Кестеден көріп отырғанымыздай, Португалия екі тауар өн-
дірісінде де абсолютті артықшылыққа ие болып отыр – Англия-
мен салыстырғанда бір бірлік шарап өндірісінде де, бір бір-
лік мата өндірісінде де еңбек шығынддары төмен. Егер осыны
абсолютті артықшылықтар принципі тұрғысынан қарастыра-
тын болсақ, онда Португалия Англиямен сауда жасамауы керек.
Бірақ бұл елдерде салыстырмалы шығындары бойынша жағдай
басқаша қалыптасады. Португалияда шарап бойынша салыстыр-
малы шығындар 80:90 құрайды (бұл елде шарап өндірісі мата
өндірісіне қарағанда салыстырмалы арзан), ал Англияда осы тауар
бойынша салыстырмалы шығындар 120:100 құрайды. Енді осын-
дай арақатынастар салыстырылады: 80:90 < 120:100, сəйкесінше,
Португалияда шарап өндірісі салыстырмалы арзан, ал Англияда
мата өндірісінің салыстырмалы арзан екендігін байқауға болады.
Сондықтанда, осы елдер арасында

жүктеу 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 247 248 249 250 251 252 253 254 ... 325