Оқулық / К. Б. Байболов, Т. Қ. Құлажанов, Н. Б. Батырбаева

32 
 
Ауаның аз жылдамдықпен 
қозғалуында 
ылғалдың 
ауытқуы  едәуір  жоғары,  ал 
жылдамдығы  2,5  м/сек  және 
одан  жоғары  болғанда  ылғал 
айтарлықтай 
өзгермейді. 
Ауаның  жылдамдығы  және 
басқа  факторлар  ылғалдың 
беттен 
ұшуы 
мен 
психрометрдің көрсеткіштеріне 
елеулі  әсерін  тигізеді,  оны 
түзету  қажет.  Ол  үшін  түзету 
диаграммасын 
(сурет 
14) 
қолданады.  Түзетуді  құрғақ 
және 
ылғал 
термометр 
айырмасына 
пайызпен 
көрсетеді. 
 
 
 
Сурет 14. Психрометр көрсеткішіне 
 түзету диаграммасы. 
 
3.Ауаның кептіру қабілеттілігі 
 
Егер кепкен судың температурасы 0
0
 болса,онда адиабеттік кебу процесінде 
I = const, яғни тұрақтылықты білдіреді. Егер 
𝜏
м
≠
 const, онда, сұйықтың булану 
энтальпиясы әсерінен ауаның энтальпиясы өзгереді:  
 
𝐼
2
= 𝐼
1
+
𝑊𝑐𝜏
м
𝐿
,
                                                  (1-38) 
 
мұндағы:w – буланған судың мөлшері, кг;  
L  - cудың булануына қажет құрғақ ауа мөлшері, кг; 
С – судың жылу сиымдылығы. 
 
Формула  (1-38)  бойынша, 
𝜏
м
≠ 0 
жағдайда
  𝐼
2
> 𝐼
1
.  Кебу  процесі  кезінде 
ауадағы ылғалдың мөлшері d артады және ϕ
 = 100%
 жағдайда 
𝜏
м
- ге лайықты d
м
 
максимумге жетеді. 
Ылғалдың өсуін анықтайтын формула: 
 
𝑊
𝐿
=
𝑑
м
−𝑑
1000
,
 
 
демек: 

33 
 
𝐼
1
= 𝐼
2
− (
𝑑
м
−𝑑
1000
) 𝜏
м
,
                                          (1-39)  
 
I-d диаграммасы 
𝜏
м
 = const кесіндісіне салынған (пунктирмен көрсетілген, 
сурет 15). Ол үшін ϕ
 = 100%
-ға  тиесілі кесіндісінің В нүктесі, анықталған 
𝜏
м
–ге 
тиісті, арқылы 
𝐼
2
 
= const кесіндісін ординат өсіндегі С нүктесімен қиылысқанша 
жүргізеді, яғни d = 0 қиындысымен. Осы нүктеден төмен СD = d
м
𝜏
м
 кесіндісін  
алады.  
D  нүктесі,  мәндері 
𝜏
1
  
және  I
1
,    ауаның 
жағдайын  сипаттайды.  Сонда,  D  және  В 
нүктелерін  қосатын  кесінді  t
м 
=  const-қа 
лайықты кесінді болады. Демек, t
м
– ің мәні, В 
нүктесінен  өтетін, 
𝜏
с
=const  изотермасы 
мәніне лайықты, яғни ϕ
= 100%
. 
Ауаның  берілген  жағдайында 
𝜏
с
  және 
𝜏
м
 
мәндерін біліп, I-d диаграммасын қолданып, 
𝜏
с
= const  және  𝜏
м
= 
const 
кесінділері 
қиылысынан  өтетін  жағдайда,  ϕ  -  ді  табуға 
болады. 
Сурет  15.  I-d  диаграммасына 
𝜏
м
 
=  const  және 
𝜀
  =  const 
түзулерін жүргізу 
 
А.В. Лыковтың мәліметі бойынша, кептіру процесінде, ылғал алмасу (масса 
алмасу)  жылу  алмасу  процесіне  ықпалын  тигізеді.  Осы  тәуелділікті  Гухман 
критериясымен сипаттауға болады: 
 
𝐺
и
=
𝜏
с
−𝜏
ад
.
қан
.
𝜏
с
,                                                     (1-40) 
 
мұндағы:  
𝜏
ад
.
қан
.
 – адиабатты қаныққан ауаның температурасы. 
 
Гухман  критериясы  бойынша  ауаның  кептіру  қасиетін  анықтап,  бу-газды 
қоспаның,  барлық  жағдайда,  физикалық  қасиеттерін  сипаттауға  болады. 
Психрометрдің  ылғалды  термометрі 
𝜏
м
  су  толық  қаныққанша  булануға  жылу 
бергіш қабілеттілігін сипаттайды. Ауаның ылғалды сіңіргіштігі ауаның құрғақ 
𝜏
с
 
температурасы және 
𝜏
м
 термометрдің ылғал температурасы айырмашылығымен 
сипатталады. Осы айырмашылықты 
кептіру потенциалы
 деп атайды: 
 
𝜀 =   (𝜏
с
− 𝜏
м
)
, град.                                           (1-41) 
 

34 
 
Осы теңдеу
 𝜀 =   (𝜏
с
− 𝜏
м
)
 негізінде I-d диаграммасына кептіру потенциалы 
тұрақтылық  
𝜀 =  const
   кесіндісін жүргізеді.  
Сурет  16-да 
𝜀 
=  10
0 
(А
1
  және  А
2 
нүктелерінен)  және 
𝜀 
=  50
0 
  (С
1
  және  С
2 
нүктелерінен)  жүргізілген  сызықтар  көрсетілген.  Кесінді 
𝜀 
=  0  ϕ
 = 100 %
 
сызығымен тура келеді. 
Кептіру потенциалы ауаның кептіру қабілеттілігін толық сипаттайды және 
ауаның  температурасы  мен  ылғал  ұстағыштығының  қосылған  әрекеттеріне 
тәуелді,  негізінде,ол  ауаның  кеуіп  кету  жылдамдығын  көрсетеді,  ал  ол  негізгі 
параметр және процесті қозғалтатын күштің потенциалдық градиенті. Мысалы, 
температура  -  жылуды  тасымалдау  потенциалы,  ал  жылу  ағымы  нығыздығы 
температура  градиентіне  пропорционал  және,  тасымалдау  процесіне  сәйкес, 
потенциал градиентімен анықталады.  
Тұрақты  температурада  ауа  неғұрлым  құрғақ  болса,  ылғалды  көп  сіңіру 
қабілеттілігі артады және оның кептіру потенциалы да жоғары болады. 
Ауа толық қаныққанда

жүктеу 4,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: