Оқулық / К. Б. Байболов, Т. Қ. Құлажанов, Н. Б. Батырбаева

жүктеу 4,28 Mb.

Pdf просмотр

бет	11/109
Дата	17.01.2022
өлшемі	4,28 Mb.
	#33177
түрі	Оқулық

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 109

Дәннің  құрылымы.

Құрылымы  бойынша  дән  анизотропты  коллоидты
түтікті-кеуекті зат, оның бетіндегі және ішкі құрылым құрамдарындағы ылғал
микро-макро түтікшелері арқылы қозғалады.
Бидай,  қарабидай,  тритикале  қабықтардан,  алейронды  қабаттан,
эндоспермнен және ұрықтық бүршіктен, ал жарама дақылдары қосымша гүлді
қабықтан  тұрады.  Гүлді  қабық  кептіруде  кедергі  келтіреді.  Жоғарғы  ұрықтық
қабат  бірнеше  тығыз  қабаттардан  құралады,  олардың  қатайған  түтікшелері  ірі
және  көбірек,  осылардың  әсерінен  су  буы  (кептіруде)  жылдам  қозғалып  ішке
немесе  сыртқа  жылжиды,  яғни  кебу  процесіне  пайдалы.  Тұқымдық  қабаттағы
түтікшелер,  ұрықтық  қабатпен  салыстырғанда,  майда  және  саңылауы  кішілеу,
осының әсерінен су буы қозғалысы тежеледі.

10

Ұрықтық  бүршік  дәннің  негізгі  энергия  қоры,  оның  ткані,  басқа
құрылымдармен  салыстырғанда,  тірі,  жылу  әрекетіне  өте  сезімтал  және
дақылдың өсіп-өнуін қамтамасыз етеді. Бұл көрсеткіш өну және өну энергиясы
(всхожесть и энергия прорастания) арқылы сипатталады. Астықты кептіруде осы
көрсеткіштер  меже  болады.  Сондықтан,  кептіру  режимдерін  таңдауда,  осы
көрсеткіштердің өзгермеуін қамтамасыз етеді. Ылғалды астықты ұзақ сақтауға
болмайды.  Сондықтан  оларды  кептіру  қажет.  Кептіру  нәтижесінде  дәннің,
микроорганизмдердің және астық зиянкестерінің өмір сүру ұзақтығын мейлінше
азайтуды қамтамасыз ету керек.
Дәндегі  ылғалдың  байланыс  формасын  ондағы  ылғалдың  тепе-теңдігін,
сорбция  және  десорбция  изотермиясы,  белсенді  тыныс  алу  және  басқа
қасиеттерімен бірлестіріп ғылыми тұрғыда қарастырып, тұжырымдау қажет.

жүктеу 4,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 109