Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік фармацевтика академиясы
Техникалық және кәсіби білім беру факультеті
ФГЗ және химия кафедрасы
«Бекітемін»
ТжКББФ -нің деканы
________ М.А.Отыншиев
________2013ж.
Жұмыс оқу бағдарламасы
Пән: «Химия»
Мамандығы: 0302000 «Медбикелік іс»
Біліктілігі : 0302033 «Жалпы тәжірибелі медбике»
Курс: І
Семестр: І,ІІ
Сағат саны: 116
Шымкент 2013ж.
Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау Министрінің 2010 жылғы 5 тамыздағы №604 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу бағдарламасына сәйкес және 25.12.10 жылғы № 5-ші хаттамасымен бекітілген жұмыс бағдарламасы негізінде құрылған.
Кафедра мәжілісінде қаралды.
Хаттама № 20 11.06.2013ж.
Каф.меңг., х.ғ.д., профессор ___________ Ә.Қ.Патсаев
ӘК мәжілісінде бекітілді.
Хаттама № 11 25.06.2013ж.
ӘК төрайымы________ Н.Р.Джуманкулова
Өңдеген оқытушы: Г.А.Сабирова
1. Алғы сөз
Осы үлгілік оку бағдарламасы ҚР 4.05-2008 «Орта білім. Техникалық және кәсіптік білім. Негізгі ережелері» мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына негізделіп әзірленген.
Орта мамандандырылған оқу орындарында мектептегі 8-9 сыныптардан кейінгі химияның маңызды бөлігі оқытылады. Мұнда оқытушы білім алушыларға жаратылыстану ғылымдарын танып үйренуді әрі қарай жалғастыру үішін химия ғылымдарының негізін үйретуі тиіс.
Бұ.л үлгілік оқу бағдарлама Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 18.10.2005ж. №672 бұйрығымен бекітілген жалпы білім беретін мектептің 10-11 сыныптарына арналған химия бағдарламасының білім мазмұны негізінде техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындары үшін әзірленген. Жұмыс оқу бағдарламасын әзірлеу барысында, білім беру ұйымы үлгілік оқу бағдарламасындағы пәнді оқыту уақытының жалпы көлемін сақтай келе, айналымға бөлінген сағат көлемін қазіргі заманғы оқыту технологиясын пайдалана отырып, 10-20% өзгертуге құкылы. (Қ.Р. МЖБС 4.05-2008 «Орта білім. Техникалық және кәсіптік білім. Негізгі ережелері».) Осыған байланысты орта мамандырылған оқу орындарында химияның негізгі курсын оқыту барысында мынандай міндеттер қойылады:
-негізгі заңдылықтарды, түсініктерді, маңызды деректерді, теорияларды
оқып - үйрену;
-жаратылыстанудың негізгі бағыттарымен танысу, органикалық
қосылыстардың өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығанда, тұрмыста қолданылуы
және әлеуметтік, экологиялық проблемаларды шешуде химияның ролі;
-ептілікті қалыптастыру: химиялық қосылыстармен, қарапайым
приборлармен, кұрал - жабдықтармен танысу, химиялық тәжірбиелер
жүргізу барысында техникалык қауіпсіздікті сақтау, тәжірибе нәтижелерін
есептеу, соған байланысты қорытынды шығару;
-білім алушыларда ғылыми көзқарас, адамгершілік және экологиялық
мәдениетті қалыптастыру;
-химиялык оқу материалдарымен салыстыру, қорытынды шығару, оқу
материалдарын бір-бірімен байланыстырып, дәлелдеу арқылы баяндап беру
ептіліктерін қалыптастыру.
Курстың негізгі идеясы - қосылыстардың жай түрден күрделі түрге дамуы заттардын қасиеттерін оның кұрамы мен құрылысына тәуелділігі, заттардың, химиялық түріне байланысты қолданылуы, химиялык реакциялардың жүру заңдылықтары, ғылым мен тәжірбиенің байланыстылығы, химиялық технология және экология.
Бағдарлама бойынша жалпы және бейорганикалық химияны оқыту көзделген.
«Бейорганикалық химия» курсының негізгі мақсаты - заттар туралы білімді тереңдетіп элементтер мен қосылыстарының қасиеттері өзгеруінің жалпы заңдылықтарын анықтау, жай заттар және қосылыстары туралы алған білімдерін жалғастыру және кеңейту, олардың адам тіршілігінде, күнделікті өмірде, техникада қолданылу салалары жөнінде мағлұматтар беру және заттарды пайдалану жолдарымен таныстыру.
«Органикалық химия» курсында барлық органикалық қосылыстарды оқып -үйренудің қажеттілігі жоқ. Егер:
көміртегі атомдарының тізбек түзу (түзу, тармақталған, тұйық) қасиеттерін;
молекуладағы функционалды топтардың (белгілі қосылыстарға мысалдар келтіру) болуымен білім алушылар танысса, онда заттардың
касиеттері, олардың құрылыстарының ерекшеліктері туралы біле алады. Бұл бөлімде қаныққан, қанықпаған, көмірсутектер, спирттер, карбон
қышқылдары, аминдер және амин қышқылдары, көмірсулар туралы мәліметтер берілген.
Бұл бөлімнің теориялық негізі A.M. Бутлеровтың заттардың химиялық құрылыс теориясы болып табылады.
Жоғарыда аты аталған органикалық косылыстарды химиялық құрылыс
теориясы негізінде білу басқа органикалық қосылыстарды білуге мүмкіндік
береді. Мысалы: спирттердің, карбон қышкылдарының құрылысын, этерификациялық реакциясының құрылысын білу арқылы, майлардың құрылысы және олардың ағзада ыдырауын біле алады.
Көпатомды спирттер және альдегидтердің құрылысын білу арқылы глюкоза және оның қасиеттерін біле алады. Аминдер және аминкышқылдарының құрылысы туралы мәліметтер ақуыздың синтезі туралы білуге мүмкіндік береді.
Әр тарауда берілетін білім мазмұнынан кейін осы тараудың мазмұнына сәйкес шығарылатын есептер түрлері, көрнекі көрсетулер, зертханалық тәжірибелер және практикалық жұмыстардың атаулары берілген.
Химияны оқып - үйрену курсын оның негізгі заңдылықтары мен түсініктерін қайталау арқылы аяқтау керек.
Күрделі есептеулерге бой ұрмай, тәжірибиелік бағыттағы есептердің бірнеше түрлерін беру керек. Мысалы:
- қосылыстардың формуласын құрастыру;
химиялық теңдеулер бойынша есептер, егер ертіндіде заттардың біреуі белгілі бір массалық үлеспен берілген болса немесе молярлық концентрацияны қолдану арқылы есептеулер.
Оқу пәнінің жоспарланған нәтижесі
Білуі кажет:.
- адамның күнделікп іс-әрекетіне пайдаланатын қажетті химиялык заттарды;
- техника қауіпсіздігі ережелерін сақтай отырып, тәжірибелер жасау;
- органикалык қосылыстардың негізгі кластарының жалпы формулаларын және маңызды функционалдық топтарын;
- химиялық формула бойынша салыстырмалы молекулалық және мольдік массаларды есептеу;
- берілген зат мөлшері бойынша зат массасын және массасы (зат мөлшері) белгілі болған жағдайда зат мөлшерін (массасын);
- біреуі артық берілген жағдайда әрекеттесуші заттардың берілген мөлшері бойынша түзілген заттардың массасын, көлемін және зат мөлшерін;
Біліктілігі:
- заттардың сапалық және сандық құрамын; заттың қай класқа жататынын;бинарлы қосылыстар және жай заттардағы химиялық байланыстың түрін;
- молекулалық формулаларына сай бейорганикалық немесе органикалық қосылыстарға жататындығын;
- көмір қышқыл газын, қышқылдармен сілтілерді;
- химиялық реакциялардың типтерін;
- жиі қолданылатын пластмассаларды және химиялық талшықтарды;
- химиялық ластану көздері мен себептерін, коршаған ортаны
ластапудан сақтайды.
2. Тақырыптық жоспар
№
|
Тарауы мен тақырыптың аталуы
|
Сағат
сыны
|
Оның ішінде
|
Теория. сабақ
|
Тәжір.
сабақ
|
1
|
Áåéîðãàíèêàëûº õèìèÿíû» íåãiçãi ñ½ðàºòàðûí ºàéòàëàó.Õèìèÿíû» íåãiçãi ò¾ñiíiêòåìåëåði æ¸íå çà»äàðû. Атом, молекула, моль.
|
3
|
3
|
-
|
2
|
Áåéîðãàíèêàëûº ºîñû-ëûñòàðäû» æiêòåëói æ¸íå îëàðäû» íåãiçãi õèìèÿëûº ºàñèåòòåði
|
3
|
3
|
-
|
3
|
Ä.È. Ìåíäåëååâòi» ïåðèîäòûº çà»û ìåí ïåðèîäòûº æ¾éåñi. Àòîì º½ðûëûñû. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
4
|
Ëàíòàíîèäòàð æ¸íå àêòèíîèäòàðäû» ïåðèîäòûº æ¾éåäå îðíàëàñóû. Àòîìäàð-äû» âàëåíòòiëiãi æ¸íå âàëåíòòiê ì¾ìêiíäiãi. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
5
|
Ïåðèîäòàðäà æ¸íå òîïòàðäà îêñèäòåðäi», ãèäðîêñèäòåðäi» ºàñèåòòåðiíi» ¼çãåðói.
|
3
|
3
|
-
|
6
|
Õèìèÿëûº áàéëàíûñ-òàðäû» æ¸íå êðèñòàëë òîðëàðûíû» íåãiçãi ò¾ðëåði. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
7
|
Åðiòiíäiëåð. Äèñïåðñòi æ¾éåëåð.
|
3
|
3
|
-
|
8
|
Õèìèÿëûº ðåàêöèÿ-ëàðäû» æiêòåëói. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
9
|
Õèìèÿëûº ðåàêöèÿ-ëàðäû» æûëäàìäû¹û. Êàòàëèç. Õèìèÿëûº òåïå-òå»äiê æ¸íå îíû» û¹ûñó ¸äiñòåði. «Ëå-Øàòåëüå ïðèí-öèïi». Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
10
|
Áåéîðãàíèêàëûº õèìèÿ êóðñû áîéûíøà áiëiì äå»ãåéií ºîðûòûíäû-ëàó. Áàºûëàó æ½ìûñû.
|
3
|
3
|
-
|
11
|
Îðãàíèêàëûº õèìèÿ.
Êiðiñïå. À.Ì. Áóòëåðîâòû» îðãàíèêàëûº ºîñûëûñòàð¹à àðíàë¹àí òåîðèÿñû. Õèìèÿëûº áàéëàíûñòàðäû» ýëåêòðîíäûº òàáè¹àòû. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
12
|
Àëêàíäàð.
|
3
|
3
|
-
|
13
|
Öèêëîïàðàôèíäåð.
|
3
|
3
|
-
|
14
|
Àëêåíäåð.
|
3
|
3
|
-
|
15
|
Àöåòèëåíäi ê¼ìiðñóòåêòåð. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
16
|
Äèåí ê¼ìiðñóòåêòåði.
Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
17
|
Ïîëèýòèëåí ìûñàëûíäà ïîëèìåðëåðäi» º½ðûëûñû æ¸íå ºàñèåòòåði òóðàëû æàëïû ò¾ñiíiêòåìå.
Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
18
|
Àðîìàòòû ê¼ìiðñóòåêòåð. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
19
|
ʼìiðñóòåêòåðäi» àðàñûíäà¹û ãåíåòèêàëûº áàéëàíûñ.
Áàºûëàó æ½ìûñû.
|
4
|
4
|
-
|
20
|
Áið àòîìäû ñïèðòòåð.
|
3
|
3
|
-
|
21
|
Ñïèðòòåðäi» àëûíóû. Ìîëåêóëàëàð àðàñûíäà¹û ñóòåêòiê áàéëàíûñ æ¸íå îíû» ôèçèêàëûº ºàñèåòòåðiíå ¸ñåði. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
22
|
ʼïàòîìäû ñïèðòòåð.
|
3
|
3
|
-
|
23
|
Ôåíîëäàð. Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
24
|
Àëüäåãèäòåð. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
25
|
Áið íåãiçäi êàðáîí ºûøºûëäàð. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
26
|
Áið íåãiçäi êàðáîí ºûøºûëäàðûíû» õèìèÿëûº ºàñèåòòåði Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
27
|
Æî¹àðû ìîëåêóëàëû êàðáîí ºûøºûëäàðû. Ñèíòåòèêàëûº æó¹ûø çàòòàð òóðàëû ò¾ñiíiê æ¸íå îëàðäû» ºàñèåò-òåðiíi» ¼çãåøåëiãi. Åñåïòåð øû¹àðó.
|
3
|
3
|
-
|
28
|
ʾðäåëi ýôèðëåð. ʾðäåëi ýôèðëåðäi» ãèäðîëèçi. Ìàéëàð.
|
3
|
3
|
-
|
29
|
ʼìiðñóëàð. Ìîíîñàõàðèäòåð.. Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
30
|
Ïîëèñàõàðèäòåð.
|
3
|
3
|
-
|
31
|
“Ñïèðòòåð”, “Àëüäåãèäòåð”, “Êàðáîí ºûøºûëäàðû”, “ʼìið ñóëàð” òàºûðûïòàðû áîéûíøà áiëiì äå»ãåéií ºîðûòûíäûëàó. Áàºûëàó æ½ìûñû №3
|
3
|
3
|
-
|
32
|
Àìèíäåð. Àíèëèí-àðîìàòòû ê¼ìiðñóòåê-òåðäi» ¼êiëi. Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
33
|
Àìèíºûøºûëäàðû. Àìèíºûøºûëäà-ðûíû» æiêòåëói æ¸íå ºàñèåòòåði.
|
3
|
3
|
-
|
34
|
Ãåòåðîöèêëäi ºîñûëûñòàð. Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
35
|
Àºóûçäàð. Àºóûçäàðäû ñèíòåçäåóäåãi æåòiñòiêòåð.
|
3
|
3
|
-
|
36
|
Íóêëåèí ºûøºûëäàðû.
Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
37
|
“Àìèíäåð æ¸íå àìèí ºûøºûëäàðû”, “Ãåòåðîöèêëäi ºîñûëûñòàð”, “Àºóûçäàð”, “Íóêëåèí ºûøºûëäàðû” òàºûðûïòàðû áîéûí-øà íåãiçãi ñ½ðàºòàðäû ºàéòàëàó. Åñåïòåð øû¹àðó
|
3
|
3
|
-
|
38
|
Îðãàíèêàëûº õèìèÿ êóðñû áîéûíøà áiëiì äå»ãåéií ºîðûòûíäûëàó. Áàºûëàó æ½ìûñû №4
|
4
|
4
|
-
|
Барлығы: 116 сағат
3.Пәннің мазмұны
I - бөлім. Бастапқы ұғымдар және химия пәнінің заңдылықтары -
қайталау
1.1тақырып. Бейорганикалық қосылыстар, олардың кұрамы және жіктелуі.
1.2тақырып. Бейорганикалық қосылыстардың химиялық қасиеттері және генетикалық қатары.
1.3 тақырып. Химиялық байланыс және зат құрылысы.
II — бөлім. Атом құрылысы ілімі тұрғысынан қарағандағы периодтық заң мен химиялық элементтердің периодтық жүйесі.
2.1такырып. Химиялық элементтер, атом және молекула. Д.И. Менделеевтің
периодтық заң мен периодтық жүйесінің құрылысы. Атомдағы электрондардың күйлері. Электрондардың энергетикалық деңгейдегі таралуы.
2.2тақырып. Атом кұрылысы туралы ілім тұрғысынан периодтық заң және химиялық элементтердің жүйесі. Д.И. Менделеевтің периодтық заңының және химиялық элементтердің периодтық жүйесінің маңызы.
2.3тақырып. Элементтердің периодты түрде өзгеретін қасиеттері. Атомдардың валенттілігі және тотығу дәрежесі.
III - бөлім. Химиялық байланыс және зат құрылысы.
3.1тақырып. Коваленттік байланыс Иондық байланыс. Иондық және коваленттік байланыстың қасиеттері. Металдық байланыс. Сутектік байланыс.
IV — бөлім. Химиялық реакциялардың жылдамдығы және химиялық тепе-теңдік
4.1тақырып. Химиялық реакциялардың жылдамдығы.
4.2тақырып. Химиялық тепе-теңдіктің ығысуы Ле - Шателье принципі
V - белім. Ерітінділер. Ерітінділердегі реакциялар. Қышқылдық негіздік
әрекеттесулер теориясы
5.1тақырып. Ерітінділер туралы жалпы мағлұматтар.Химиялық реакциялар және олардың жіктелуі. Электролиттік диссоциация. Қышқылдар мен негіздердің иондық теориясы.
5.2 тақырып. Судың диссоциялануы. Сутектік көрсеткіш. Протондық теория. Қышқылдар мен негіздердің жалпылама теориясы (М.Усанович теориясы). Тұздар класы. Қышқылдармен негіздердің күшінің өзгеруі. Тұздар гидролизі.
5.3тақырып. Білім алушылардың білімдерін тексеру
VI - бөлім. Металдар
6.1такырып. Металдарға жалпы сипаттама. Металдармен бейметалдардың қасиеттерін салыстыру. Негізгі және қосымша топша металдары. Сілтілік металдар. Сілтілік металдардың негізгі қосылыстары.
6.2тақырып. П-топ металдарына жалпы сипаттама. Кальций және магний. 6.3тақырып. Алюминий. Темір
VII - бөлім. Бейметалдар және олардың қосылыстары
7.1такырып. Бейметалдарға жалпы сипаттама. IV А топша элементтеріне жалпы сипаттама. Кеміртек және оның қасиеттері.Көміртек қосылыстары. Кремний және оның қосылыстары.
7.2тақырып. V А топша элементтеріне жалпы сипаттама. Азот. Аммиак. Азот оксидтері. Азот қышқылы. Фосфор және оның қосылыстары.
7.3тақырып. VI А топ элементтері. VI А топша элементтеріне жалпы сипаттама. Оттек. Су. Күкірт. Күкіртсутек, күкітсутек қышқылы және оның тұздары. Күкірт (IV) және (VI) оксидтері. Күкірт кышқылы және оның тұздары.
7.4тақырып. Галогендер VII топ элементтеріне жалпы сипаттама. Хлор. Хлордың оттекті қышқылдары. Анорганикалық заттар және қоршаған ортаны қорғау.
7.5тақырып. Бейорганикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыстар
7.6тақырып. Білім алушылардың білімдерін тексеру.
VIII - бөлім. Органикалық заттардың құрылыс теориясы
8.1такырып. Органикалық заттар туралы ұғым А. М. Бутлеровтың химиялық құрылыс теориясы.
IX — бөлім. Қаныққан көмірсутектер
9.1тақырып. Қаныкқан көмірсутектердің изомериясы, номенклатурасы, алынуы және қасиеттері.
9.2тақырып. Циклопарафиндер.
X - бөлім. Қанықпаған көмірсутектер
10.1тақырып. Этиленді кемірсутектердің изомериясы, номенклатурасы, алынуы және касиеттері.
10.2тақырып. Диенді көмірсутектер
10.3тақырып. Каучук, (көк сағыз)
10.4тақырып. Ацетиленді көмірсутектердің изомериясы, номенклатурасы, алынуы және қасиеттері
XI - бөлім . Ароматты көмірсутектер
11.1тақырып. Бензолдың құрылысы және қасиеттері Толуол
11.2такырып. Алкан, Алкен, Алкин, Арендер арасындағы генетикалық байланыстар
XII - бөлім. Көмірсутектердің табиғи көздері
12.1тақырып. Табиғи және мұнайға серік газдар. Олардың қолдануы
12.2такырып. Мұнай. Мұнай өнімдері. Қазақстандағы көмірсутекті кен
орындары.
12.3такырып. Коксохимиялық өндіріс
12.4такырып. Қазақстандағы мұнай, газ және көмірдің негізгі кең орындары
ХШ - бөлім. Спирттер және фенолдар
13.1тақырып. Қаныққан бір атомды спирттер (Изомерия, касиеттері,қолданылуы)
13.2тақырып. Көпатомды спирттер, фенолдар
XIV - бөлім. Альдегидтер және карбон қышқылдары
14.1такырып. Альдегидтер және кетондар
14.2такырып. Карбон қышқылдары және олардың негізгі өкілдері 14.3тақырып. Карбон қышкылдарының қасиеттері.
14.4тақырып. Білімді тиянақтау және бақылау
XV - бөлім. Күрделі эфирлер және майлар
15.1такырып. Күрделі эфирлер. Этерификация реакциясы, Күрделі эфирлердің гидролизденуі.
15.2тақырып. Майлар. Сабындану реакциясы
XVI — бөлім. Көмірсулар
16.1тақырып. Глюкоза және сахароза. Адам өміріндегі көмірсулардың
қасиеттері.
16.2такырып. (Крахмал және целлюлоза) дисахаридтер және полисахаридтер
XVII- бөлім. Аминдер. Амин қышқылдары
17.1такырып. Аминдер.Ароматты аминдер
17.2тақырып. Амин қышқылдары
17.3такырып. Гетероциклды қосылыстар туралы түсінік
17.4тақырып. Білімді тиянақтау және бақылау
XVIII - бөлім. Белоктар және нуклеин қышқылдары
18.1тақырып. Белоктар: құрамы және құрылысы, қасиеттері және белок синтезі
18.2тақырып. Нуклеин қышкылдары
XIX - бөлім. Синтетикалық жоғарғы молекулалы қосылыстар
19.1такырып. Жоғарғы молекулалық қосылыстар жайында жалпы тусінік
19.2тақырып. Синтетикалық көксағыз Синтетикалық талшықтар
19.3тақырып. Пластмассалар
19.4тақырып. Қазақстандағы жоғарғы молекулалы қосылыстар өндірісінің дамуы
19.5тақырып. Білімді тиянақтау және бақылау
XX - бөлім. Химияның халық шаруашылығын дамытудағы және күнделікті өмір мен басқа ғылымдар арасындағы рөлі
20.1такырып. Химияның өндірістегі, шаруашылықтағы және күнделікті өмірдегі маңызы
20.2такырып. Химияны дамытудағы қазақстандағы ғалымдардың үлестері
20.3тақырып. Коррекция сабағы
Тәжірибелік сабақ:
1.Периодтық жүйедегі орны бойынша химиялық элементтер атомдарының
валенттілік мүмкіндіктерін, валенттіліктерін және тотығу дәрежелерін
аныктау.
2.Молекулалардың модельдерін жасау.
3.Химиялық реакция жылдамдығына әсер ететін факторлар.
4.Сапалық реакция көмегімен ерітіндідегі иондарды анықтау.
5.«Металдар» тақырыбына арналған тәжірибелік есептерді шешу.
6.«Бейметалдар» тақырыбына эксперименттік есептер шығару.
7.Өндірістік және экологиялык мазмұнды есептер шығару.
8.Бейорганикалық қосылыстардың арасындағы генетикалық байланыс.
9.Көмірсутектер мен олардың галогентуындыларының модельдерін жасау.
Этиленді алу және онымен тәжірибелер
Органикалық заттардың жануы.
Мұнай өнімдерімен және көмірді кокстеу үлгілерімен танысу.
Этанолды мыс (II) оксидімен сапалық анықтау.
Глицериннің касиеттері.
Альдегидтердің қасиеттері.
Майлардың қасиеттері.
17.Сабын мен синтетикалық жуғыш заттардың қасиетттерін салыстыру.
18.Глюкозаның мыс(ІІ) гидроксидімен әрекеттесуі.
Крахмалдың йодпен әрекеттесуі, гидролизі.
Белоктардың денатурациясы.
Белоктардың түсті реакциялары.
Пластмассаларды танып білу.
Талшықтар үлгілерімен танысу.
24.Органикалық қосылыстар арасындагы генетикалық байланыс.
25.Эксперименталдық есептер шығару.
26.Экскурсия.
4.Оқу-әдістемелік жабдықталуы
4.1.Оқытудын жоспарланған нәтижесін бақылау
Үлгілік оку бағдарламасы бойынша білім алушылардың алған білімдеріне байланысты ай сайын аттестация, сын бағалары қойылып отырады. Әр бөлімдерге байланысты тест, бақылау жұмыстары алынып, білім сапалары тексеріледі.
Тақырыптық жоспардың бір тарауынан бакылау жұмысының үлгісі көрсетілген. Бұл бақылау жұмысы берілген оқу орнына және кәсіби біліктілік деңгейіне сәйкес жасалуы керек.
4.2.Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
4.2.1.Негізгі әдебиеттер:
Н.Н. Нұрахметов, Қ.Б. Бекішев. Н. Заграничная «Химия» 10 сынып, Мектеп 2006ж.
Н.Н. Нұрахметов, Қ.Б. Бекішев. Н. Заграничная «Химия» 11 сынып, Мектеп 2007ж.
Н.Н. Нұрахметов, А. Темірболатова «Химия» 11 сынып, Мектеп 2006ж.
4.А.К.Патсаев, Г.А.Сабирова, К.М.Серимбетова «Химия» пәнінен мед.колледждің 1-курс студенттеріне арналған оқу-әдістемелік құрал Шымкент-2011ж.
4.2.2. Қосымша әдебиеттер:
Б.А. Мансұров «Химия» 10-11 сынып, Атамұра 2004ж.
Л.А. Цветков «Химия» 10-11 сынып, Мектеп 2002ж.
Л.Г. Гуськова «Химиядан есептер мен жаттыгулар жинагы» 2004ж.
Б.А. Мансұров «Органикалық химия» 10 сынып, Атамұра 2003ж.
Б.М. Ділманов, А.С. Тапалова, «Жалпы және бейорганикалық химия практикумы» Астана 2009ж.
Б.А. Мансуров «Органикалық химиядан тест жинактары», Атамұра 2005ж.
Н.Н. Нұрахметов, К.Б. Бекішев, Н.Н. Заграничная, Әдістемелік нүсқау.
Н.Н. Нұрахметов, К.Б. Бекішев, Н.Н. Заграничная, Дидактикалық материалдар.
К.А. Сарманова, Химия сабағында аймақтық материалды қолдану, ТОО «Келешек - 2030», ж. Кекшетау.
Т.С. Арыстанбекова, «Химия пәнінен тараулар бойынша деңгейлік тапсырмалар мен тест жұмыстары», Алматы 2005 ж.
Жаратылыстану пәндерін окыту проблемалары: ізденістер, игі істер.-Алматы 2001ж.
«Химия Қазакстан мектебінде» Ғылыми - методикалық журнал.
Д. Шардарбеков «Халық қазынасының айнасы», 2005ж.
К.О. Қонақова және т.б. Қазақстан Республикасы мектептерінде бейінді оқытуды ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсыныстар -Алматы 2006ж.
М.Ж. Жадрина, С.Д. Мұқанова Жалпы білім беретін оқу орындарының оку жұмыс жоспарьн жасаудың нұсқаулары. — Алматы 2004ж.
4.3.Көрнекі құралдар ОТҚ:
Компьютерлік сынып.
Интерактивтік тақта.
Электрондық оқу құралдары.
Электрондық әдістемелік жүйе.
Әдістемелік көмекші кұралдары (кестелер, сызбалар).
Әр түрлі деңгейге арналған тест тапсырмалары.
Өзіндік және бақылау жұмыстарының жиынтығы.
4.4. Тест сұрақтары
I. Қосылу реакциясына жатпайды:
NH4C1 → NH3 + HC1 С) 2Н2 + 02 → 2Н20 Е) N2 + ЗН2 → 2NH3
Fe + S → Fe2 S D) 2Cu + 02 → 2CuO
2.Этанның гомологтары:
пентан, гексан С) этан, бутан, этил. Е) метан, этил.
ацетилен, пропилен. D) бутилен, бутан.
Циклопентанға тән жалпы формула A)CnH2n C) CnH2n-1 E)CnH2n-2 B)CnH2n + 2 D)CnH2n-6
Сілтінің формуласы
Ве(ОН)2 С) Ва(ОН)2 Е) КОН
Са(ОН)2 D) Zn(OH)2
5. Суда ерімейтін қышқыл:
Н2СОэ. С) H2S04. E) Н3Р04.
H2S. D) H2Si03.
6. Қышқылмен әрекеттесетін қосылыс
КОН С) N20 E) N02
As205 D) H2S03
7. Берілген теңдеудің ( ... Fe + Cl2 —► ... Fe Cl3) коэффициенттері:
1,2,3 C) 1,1,1 E) 2,3, 1
2, 2, 2 D) 2, 3, 2
8. Пропан (C3H8) жанғанда түзілетін заттар
A)02 С) С, Н2 Е)С02,Н20
В) Н20 D) С, Н20
9. Құрылысы да, қасиеттері де ұксас, бір-біріне бір немесе бірнеше - СН2 -
тобынан айырмашылығы бар заттар
изомерлер С) бертолиттер Е) изотоптар
дальтонидтер D) гомологтар
10. Бензолды циклогексаннан алатын реакция:
А) Тотығу. С) Орын басу. Е) Жану.
\ В) Дегидрлену. D) Қосылу.
11. Кальций карбидіндегі көміртектің валенттілігі мен тотығу дәрежесі
VI және -1 С) II және -4 Е) III және -1
I және -1 D) IV және -4 <
12. Лабораторияда 46 г толуолдан 52 г бензой қышқылы алынған болса, өнімнің шығымы
85,2 % С) 84,2 % Е) 88,2 %
87,2 % D) 86,2%
13. Құрамы С6Н6 және С7Н8 болатын ароматты көмірсутектеріне сәйкес жалпы фомула:
СnН2п+1 С) CnH2n.6 E) СпН2п+2
CnH2n D) СnН2n-2
14. СаҒ2 молекуласындағы химиялық байланыс түрі
ковалентті полюсті С) ковалентті полюссіз Е) иондық
сутектік D) донорлы-акцепторлы
15. Пропен молекуласы құрамында ... бар:
3 атом көміртек және 6 атом сутек С) 2 атом көміртек және 4 атом сутек
3 атом көміртек және 8 атом сутек D) 4 атом көміртек және 8 атом сутек Е) 3 атом сутек және 6 атом көміртек
4.5. Бакылау жүмысының үлгісі:
Мына заттар ерітінділері арасында жүретін реакция теңдеулерін құрыңдар: Калий карбонаты және тұз қышқылы
Темендегідей қысқартылған йондық теңдеулері берілген реакциялардың толық молекулалық және толық йондық теңдеулерін жазыңдар:
а) Н+ + ОН- = Н20
ә) Са2+ + С032- = СаС03↓
3. Қалыпты жағдайда 5,6 л этанды толық жағу үшін қанша оттегінің
көлемі (л) қажет?
4.6. Емтихан сұрақтарының тізімі
Химиялық тепе-теңдік және оның ығысу әдістері.
Бейорганикалық қосылыстардың жіктелуі. Мысал келтіріңіз.
Химиялық реакция жылдамдығы. Ванг-Гофф ережесі.
Коваленттік байланыс және оның түрлері. Мысал келтіріңіз.
Терісэлектрлік дегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
Сутектік байланыс және оның биологиялық маңызы.
Иондық байланыс. Мысал келтіріңіз.
Металдық байланыс. Мысал келтіріңіз.
Тотығу – тотықсыздану реакция теңдеуін жазыңыз.
а) Алюминийдің оттегімен
б) Натрийдің күкіртпен
А.Авагадро заңы.
Қаныққан және қанықпаған ерітіндідегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
Алмасу реакциясы дегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
Химиялық реакцияның түрлері. Мысал келтіріңіз.
Қышқылдық оксидтер және олардың қасиеттері.
Негіздер дегеніміз не? Негіздердің түрлері және олардың қасиеттері.
Қышқылдар дегеніміз не? Қышқылдардың түрлері және олардың қасиеттері.
Тұздар дегеніміз не? Тұздардың түрлері және олардың қасиеттері.
Негіздік оксидтердің химиялық қасиеті. Реакция теңдеуін жазыңыз.
Амфотерлі оксидтер және олардың қасиеттері.
Қышқылдардың химиялық қасиеті және алынуы.
Катализ. Гамогенді және гетерогенді катализ.
Экзотермиялық және эндотермиялық реакция дегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
Амфотерлі гидроксидтер және олардың қасиеттері.
Магний және хлор атомдарының электрондық формуласын жазыңыз.
Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі.
Аргон және оттегі атомдарының электрондық формуласын жазыңыз.
Тотығу – тотықсыздану реакциясы. Тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш. Мысал келтіріңіз.
Бром және натрий атомдарының электрондық формуласын жазыңыз.
Төмендегі реакцияны теңестіріңіз және реакцияның қай түріне жататынын анықтаңыз.
Fe(OH)3 Fe2O2 +H2O
Қайтымды және қайтымсыз реакция дегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
Алюминий және фосфор атомдарының электрондық формуласын жазыңыз.
Төмендегі реакциялардың тотығу дәрежесін және электрондарының өтуін көрсетіңіз.
a) Zn + Cl2 ZnCl2
б) Zn+2HCl ZnCl2 +H2
Төмендегі реакциялардың қайсысы тотығу-тотықсыздану реакциясына жатады және неге ? Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңіз.
a) N2O5 + H2O 2HNO3
б) CuSO4 + Fe FeSO4 +Cu
Ерітінді және еріткіш дегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
Реакцияның жүзеге асырыңыз.
CaO Ca(OH)2 CaCl2
Жай және күрделі заттар дегеніміз не? Мына заттардың қайсысы жай жай және күрделі заттарға жатады: оттегі, су, мыс оксиді, сутегі, темір, натрий хлориді.
Көміртегі және кальций атомдарының электрондық формуласын жазыңыз.
Ерітінділердің концентрациясын белгілеу тәсілдері.
Физикалық және химиялық құбылыстар. Мысал келтіріңіз.
Кремний және калий атомдарының электрондық формуласын жазыңыз.
Органикалық химия нені оқытады? Органикалық және бейорганикалық заттардың ұқсастығы.
Аминқышқылдарының негізгі химиялық қасиеттерін жазып көрсетіңіз.
Фенолдардың құрылысы және қасиеттері.
Анилиннің қасиеттері, алынуы және қолданылуы.
Күрделі эфирлер дегеніміз не? Сірке қышқылының этил эфирін алу реакция теңдеуін жазыңыз.
Сахарозаның қасиеттері және оның табиғатта кездесуі.
Циклоалкандардың құрылысы және қасиеттері.
А.М. Бутлеровтың химиялық құрылыс теориясы.
Изомерия дегеніміз не? Қаныққан көмірсутектердің изомерлеріне мысал келтіріңіз.
Алкендердің құрылысы және қасиеттері.
Алкандар. Алкандардың гамологтық қатары, олардың физикалық қасиеттері және алынуы.
Бензолдың құрылысы және қасиеттері.
Алкадиендер, олардың құрылысы және қасиеттері.
Көмірсулар дегеніміз не? Көмірсулардың жіктелуі.
Көпатомды спирттердің құрылысы және қасиеттері.
Біратомды спирттердің құрылысы, қасиеттері және алынуы.
Каучуктың алынуы және қасиеттері.
Спирттердің адам ағзасына әсері.
Бірнегізді карбон қышқылдарының құрылысы
Алдегидтердің қасиеттері, алынуы және қолданылуы.
Ацитиленді көмірсутектердің құрылысы, қасиеттері және алынуы.
Глюкозаның физикалық, химиялық қасиеттері және табиғатта кездесуі.
Майлар және олардың қасиеттері.
Крахмалдың алынуы және қасиеттері.
Жоғары молекулалы карбон қықылдарының құрылысы және қасиеттері.
Целлюлозаның құрылысы және қасиеттері.
Ақуыздардың физикалық және химиялық қасиеттері.
Амин қышқылдарының алынуы және қолданылуы.
Гетероциклді қосылыстар дегеніміз не? Пиридиннің физикалық және химиялық қасиеттері.
Циклоалкандардың құрылысы, қасиеттері және алынуы.
Циклопарафиндердің алынуы және қолданылуы.
Синтетикалық жуғыш заттар.
Алкендердің алынуы және қолданылуы.
Көпатомды спирттердің біратомды спирттерден ерекше химиялық касиетінің реакция теңдеуін жазыңыз.
Глицериннің химиялық қасиеті.
Кермек суда кір жуғанда неге сабын көп жұмсалады? Бұл немен түсіндіріледі.
Аминдердің құрылысы және қасиеттері.
Әртүрлі пробиркалардағы глюкоза және сахароза ерітінділерін қалай ажыратуға болады?
Фенолдың химиялық қасиеті.
Күміс айна реакциясын жазыңыз.
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
2,3-диметилбутаналь;
2,4-диметилпентаналь;
Заттарды атаңыз:
a) CH2 =C - CH2 – CH3 б) СH3 – C = CH – CH2 –CH – CH3
CH3 CH3 CH3
Заттарды атаңыз:
CH3
CH3 – CH – C - CH2 - CH3 б) CH3 - CH2 - C(CH3)3
CH3 CH3
Заттарды атаңыз:
O O
a) H2Cl - CH2 – C б) CCl3 – C
H H
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын анықтаңыз:
Формуласы С2Н12 болатын заттың барлық изомерін жазыңыз.
Төмендегі формулалармен неше зат берілген:
CH2
a) CH3 – CH2 – CH2 – CH3 б) H5C2
CH3
в) H3C СH3
C
H3C H
88. Реакцияны жазыңыз:
а) пропанол -1+литий
б) бутанол-1+ бромсутек
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
а) 5-амино -2,3диметилгексан қышқылы;
б) 2,3-диамино -2,3 –диметилгексан қышқылы.
Заттарды атаңыз:
CH3 – CHOH –CH2 –CH2 OH
б) СH3 –CH –CH –CH –CH3
CH3 OH CH3
в) CH2 - CH2 - CH2 - СH3
HO – CH – CH3
Біратомды спирт гексанолдың изомериясын жазыңыз.
Төмендегі формулалармен неше қосылыс берілген:
a) CH3 – CH2 – СH2 - СH2 CH3
CH3 б) CH3 – CH2 – СH2 - СH
CH3
в) CH3 – CH2 – СH2 – СH - CH3
CH3
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
а) диэтил эфирі б) сірке қышқылының метил эфирі
Кальций карбидінен сірке қышқылын алу реакция теңдеуін жазыңыз.
Заттарды атаңыз.
a) C2H5 б) в) СH3
H3C
Құмырсқа қышқылының мырышпен және күйдіргіш калиймен әрекеттесу реакция теңдеуін жазыңыз.
Майларға қандай реакция тән? Сәйкес реакция теңдеуін жазыңыз.
Реакцияны жүзеге асырыңыз:
+2Вr2 +2KOH
Этан A В
сп. р-р
Глюкоза және фруктоза ерітінділері берілген. Бұларды қалай ажыратамыз? Сәйкес реакция теңдеулерін жазыңыз.
Реакцияны жүзеге асырыңыз:
пропен пропион қышқылы
Заттарды атаңыз:
O O
a) CH3 - C б) C4H9 – C
O – С3Н7 O-C2H5
в) O
CH3 - C
O –CH2 – CH2 – CH – CH3
CH3
Реакцияны жүзеге асырыңыз:
Метан натрий формиаты
Төмендегі заттардың қайсы бірінде изомер жоқ:
a) C2H6 б) С4Н10 в) C7H16
Заттарды атаңыз:
O
a) CH3 – CH –CH2 –CH – C
H
CH3 CH3
O
б) СH3 –CH – CH – C
CH3 C2H5 H
Пропион альдегидінің мыс(ІІ) гидроксидімен тотығу реакция теңдеуін жазыңыз.
Реакцияны аяқтаңыз:
CH2 = CH – CH =CH2 +H2
CH2Br – CH2 – CH2 – CH2Br + 2KOH
Реакцияны жүзеге асырыңыз:
Сірке альдегиді этанол этилен ацетилен
Заттарды атаңыз:
a) CH2 = CH - CH2 - CH = CH2 ; б) CH3 – CH = C = CH2;
в) СН2 – CH = C – CH = CH
CH3 CH3 CH3
Реакцияны жазыңыз:
а) глюкозаның мыс (ІІ) гидроксидімен қыздыру реакциясын:
б) қалыпты жағдайдағы глюкозаның мыс (ІІ) гидроксидімен
реакциясын.
Реакцияны жүзеге асырыңыз:
О O O
а) СH4 C2H2 CH3 – C CH3 – C CH3 – C
H OH O - Na
Төмендегі формулалармен қанша зат берілген:
СH3 –CH2 –CH –CH3 б) СH3 –CH2 –CH –CH2-CH3
CH2 CH3
CH3
CH3
в) СH3 –C –CH 2 –CH3
CH3
Төртатомды спирт эритритті CH2OH – CHOH –C HOH – CH2OH глицериннің гомологы деп санауға болады ма? Дәлелді жауап беріңіз.
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
а) 2,3-диметилпентан қышқылы; б) 2-метил-2-хлормай қышқылы.
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
а) 1,1-диметилциклопропан; б) 1-этилциклопропан;
в) 1,3-диметилциклопентан
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
а) монохлорциклогексан;
б) 1,2,3-триметилциклопропан. O
Заттарды атаңыз:
a) С2 H5 - O - С2 H5 б) С2 H5 –C
O – C5H11
Келесі қосылыстардың структуралық формуласын жазыңыз:
а) 3- метилгексан қышқылы;
б) 2-хлорсірке қышқылы.
Циклопропан мен циклогексанның толық жану реакциясын жазыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |