Өткенді қастерлеу арқылы, болашағымызды баянды етеміз

жүктеу 0,5 Mb.

Pdf просмотр

бет	4/6
Дата	01.10.2022
өлшемі	0,5 Mb.
	#39460

1 2 3 4 5 6

Коркыт ата

Қорқыт Ата ескерткіші

"
Әуппай"
Бҥл кҥйдің де ӛзіндік сыры бар. Қорқыт қасиетті кілемін
тӛсеп, су бетінде отырғанда Сырдарияның жағасына бала кетерген бір
әйел келеді. Ӛзі арып-ашқан әйелдің емшегінен сҥт шықпай, аш бала
уанбай жылай береді. Ол дарияның ортасыңда ағып келе жатқан
Қорқыттан кӛмек кҥткендей телміре қарап, баласын: "Әуппай, әуппай",-
деп жҧбатып тҧрады. Сонда қолынан келер қаукары, жәрдем берер
халі жоқ кҥйші:
Айналайын балам-ай,
Жас балаңа алаңдай.
Аш болсаң да, ойында
Аман сақтау балаңды-ай,-
деп тебіреніп, ананың перзентіне деген ыстық махаббатын мәңгі
жасайтын кҥйінің тілімен сӛйлеткен екен.

Қорқыт жырларының дені VIII-ІХ ғасырдағы қыпшақ ҧлысы кезіндегі
оқиғаларды суреттейді. «Қорқыт» жырларында бҥліншіліктің айғағы
басым. Бҧл оқиға VII ғасырдың басында Сырдарияға арабтардың
келуімен байланысты. Сонымен ӛзінің тегі мен табиғаты ономастикасы
мен мифологиясы, тілі мен кӛркемдік мәні жағынан «Қорқыт» жырлары
бҥкіл тҥркі тайпалары эпосының басында тҧрады. Онда ІХ-ХІ
ғасырлардағы Сыр бойында болған оғыз-қыпшақ ҧлысының шежіресі
мен тарихы басым, ол тайпалық емес, ҧлыстық эпос.
Х ғасырда бір оғыздардың 12 тҥрлі эпостық жырларын тудырған Қорқыт
кӛбіне дана ақын, ҥлкен тӛкпе жыршы болып кӛрінеді. Ол халық
жетекшісі, кӛне заман, ру тайпа ӛсиеттерін сақтаушы.

Қорқыт Ата ескерткіші
– сәулет ӛнерінің айрықша ҥлгісі. Қызылорда
облысы Қармақшы ауданы Жосалы кентінен 18 км жерде, Қорқыт
станциясының тҥбінде (1980). Авторлары – Б.Ә.Ыбыраев, С.И. Исатаев.
Қорқыт Ата ескерткіші темір бетоннан жасалған биіктігі 8 метр, 4 тік
стеладан тҧрады. Әрбір стела әр тарапқа қаратып тҧрғызылған
қҧлпытастарға ҧқсайды. Жоғары жағы кеңейе келіп, шӛміш пішінінде
тҥйісетін стелалар қобыз бейнесін де меңзейді. Тҥйісер тҥбіндегі орталық
тесігінде 40 металл тҥтік бар. Олар жел соққан кезде қобыз сарынымен
ҥндес
дыбыс
шығарады.
Аңыздарда
айтылғандай,
Қорқыт
ата
мазарында соққан желге ҥн қосатын қобыз қойылған. Қорқыт Ата
ескерткішінің ішкі жағы мәңгілік ӛмір сырын іздеген Қорқыт атаның киелі
желмаясының шартарапқа жол тартқан ізін ―Тҥйе табан‖ ӛрнегімен
безендірілген. Әрбір стеланың ҥшкілдене біткен тӛбесі кҥмбезге
ҧқсатылып, ерекше сәулеткерлік композиция шешім тапқан. 1997 жылы
ескерткішті қалпына келтіру, жӛндеу жҧмыстары жҥргізілді. Амфитеатр,
қонақ ҥйі, т.б. нысандардан тҧратын тҧтас архитектуралық ансамбль
жасалып, мемориалдық кешенге айналды. 2000 жылы кешен жанынан
мҧражай ашылды. Оның қорында 700-ге жуық экспонат сақталуда.
Мҧражай экспозициясында Қорқыт ӛмір сҥрген дәуірдің тарихы мен
мәдениеті жайлы мәліметтер беретін материалдар қамтылған.

Қорқыт ата ескерткіші

жүктеу 0,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6