Орындаған: 1508-19 студенті Сыздыков Ы. Тексерген: Пошаева Г

жүктеу 0,51 Mb.

бет	18/18
Дата	04.01.2022
өлшемі	0,51 Mb.
	#31747

1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Сыздыков Ырысдаулет 1508-19 ОФД

Вегетативтік жүйке жүйесі бір кезде автономиялық жүйе деп аталатын. Өйткені ішкі ағзалардын. қызметін адам ез сркімеи (қал.ауынша) өзгерте алмайды. Адамның еркі (қалауы)—ми кыртысыньщ қызметі, сондықтан ми қыртысы вегетативтік функция-ларға әсер етпейді деп есептелетін.

И. П. Павлов лабораториясында акад. Қ. М. Быков басқарған Іалымдар ми қыртысынын, адам денесіндегі барлык ағзаларға, олардагы проііестерсе әсер ете алатынын шартты рефлекс әдісімен және гипноз қолдаиа отырып, әлелдеп берді.

Вегетативтік жүйке жүйесінің қызметін гипоталамус, ескі және жаңа ми қыртысының нейрондары бақылайды.

Вегетативтік жүйке жүйесі шеткі ағзалар қызметіне, зат алма-суына ішкі секрециялық (эндокриндік) бездер аркылы да әсер ете алады.

Ішкі агзалардары вегетативтік ганглийлерді олардың орталык симпатикалық бөлім деп атайды да ВЖЖ симпатикалык, парасимпатикалық және метасимпатикалык деп үш бөлімге бөледі.

Вегетативтік жүйке жүйесінің функциялық мәні

Вегетативті жүйке жүйесінің іс-әрекеті еріксіз , санасыз жүзеге асырылады және адам еркімен басқарылмайды.

Адамның қалауы бойынша ас қорытуды жылдамдатуға, жүрек жұмысын баяулатуға,тамырлар арнасын кеңейтуге немесе тарылтуға , тер бөлуді тоқтатуға болмайды.

Вегетативті жүйке жүйесі өзінің қызметін атқару барысында сомалық жүйкемен тығызбайланыста болады және организмнің сыртқы ортаға бейімделуіне қатысады.

Құрылыс ерекшелігіне және атқаратын қызметіне байланысты вегетативті жүйке жүйесісимпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерге бөлінеді.

Егер симпатикалық бөлім жүрек іс-әрекетін қоздырса, парасимпатикалық бөлім баяулатады.

Симпатикалық бөлім ішектің жұмысын тежейді, ал парасимпатикалық жүйе қоздырады.

Симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерде орталық және шеткі бөліктері бар.

Симпатикалық бөлімнің орталық бөлігі ми мен сопақша мида орналасқан. Жүйке жасушаларының мұндай шоғырларын вегетативті ядролар деп атайды.

Шеткі бөлігін вегетативті ядролардан тарайтын талшықтар құрайды. Оларды екінші түйіндер деп атайды.

Ядролардан тарайтын талшықтар омыртқа жотасы бойында орталық жүйке жүйесінен тыс симпатикалық жүйке түйіндерін түзеді.

Парасимпатикалық ядролар ортаңғы ми, сопақша ми бөлімдерінде және жұлынның сегізкөз бөлімінде орналасады.

Жүйке талшықтары сопақша ми ядроларынан шығып, кезбе жүйкенің құрамына кіреді.

Парасимпатикалық ядролар орталық жүйке жүйесінен тыс, мүшелерге жақын түзіледі және олардың талшықтары жүйке импульсін қысқа өткізігіш жолдар арқылы ішкі мүшелерге, теріге, қан тамырларына, тері бездеріне, сезім мүшелеріне береді.

Қолданылған әдебиеттер

1.Сәтпаева Х.К. Адам физиологиясы : оқулық / Х. Қ. Сәтбаева, А. А. Өтепбергенов, Ж. Б. Нілдібаева. - 2-ші бас., эҝз. ж.толық. - Алматы : Эверо, 2011.

2.Сәтпаева Х.К. Адам физиологиясы : Оқулық / Х. Қ. Сәтбаева, А. А. Өтепбергенов, Ж. Б. Нілдібаева. - 2 бас., - [б. м.] : Эверо, 2010.

3.Сәтпаева Х.К. Адам физиологиясы : Оқулық / Сәтбаева, Ханиса Қанышқазы, Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. - Алматы : Дәуір, 2005.

4.Судаков К.В., ауд. Миндубаева Ф.А. / Қалыпты физиология/ - М.: ГЭОТАР – Медиа, 2015.

жүктеу 0,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 18