А.А. Исмаилов, Т.Н. Жарқынбеков, Г.Ж. Смаилова
66
сутегі қоспасының бу серпімділік өлшемін сипаттайды, ол кезде
берілген температурада қоспа қайнайды.
Тепе-теңдік теңдеуі (2.70), бір ретті булана бастау (2.71),
конденсацияның басталу теңдеуі (2.72) төмен температура және
қысымдағы кәдімгі көмірсутегі қоспасының мінезін сипаттайды.
Практикалық
кәсіптік
есептеуде
оларды
қолдану
қиындатылған, өйткені қоспада орналасқан көмірсутегі буының
өлшеміндегі қоспаның құрамына қысымның әсер етуін
ескермейді. Сондықтан практикалық есептеулерде таза күйде
алынған көмірсутегі буының серпімділігін емес, қатынасты
сипаттайтын тепе-теңдік константаларын сипаттайды:
Q
i
/Р═ N
уi
/ N
xi
═const═ К
рі
,
(2.73)
мұндағы К
рі
– қоспа температурасы мен қысымы кезінде
і-ші компоненттің константасы.
Өндірістегі мұнай, газ, суды дайындау және тасымалдау
67
3. МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗДЫ ӨНДІРІСТІК ДАЙЫНДАУ
Мұнай және газды дайындау, мұнай үшін МЕСТ Р51858-
2002 және газ үшін ССТ 51.40-93 техникалық талаптарына
сәйкес, өндіру ұңғымаларының өнімін унифицияланған тауарлы
кондицияға дейін жеткізуді болжайды.
3.1. Мұнай және газдың тауарлы сипаттамасы
Мұнайдағы
физика-химиялық
қасиеттер
өндірістік
дайындау дәрежесі бойынша: класс, тип, топ, түрге бөледі.
"Класс" индекс нөмірін иемдену құрамында күкірттің
болуына байланысты және 3.1-кесте мәліметтеріне сәйкес
жүзеге асады және мұнай 4 классқа жіктеледі.
3.1-кесте
Мұнай және газдың тауарлы сипаттамасы
Класс
Мұнай атауы
Күкірт құрамы,%
масса
Тәжірибе әдісі
1
2
3
4
Аз күкіртті
Күкіртті
Жоғары күкіртті
Аса жоғары
күкіртті
0,6 қоса
0,6-дан 18 қоса
1,8-ден 3,5 қоса
3,5 жоғары
МЕСТ 1437 бойынша
Мұнайдың "тип" индексін иемденуі тығыздыққа байланысты
болады (3.2-кесте). Мұнай 5 типке бөлінеді: 0-аса жеңіл;
1-жеңіл; 2-орташа; 3-ауыр; 4-битумды.
Экспортқа берілгенде қосымша 3.2-кестеде көрсетілген
градацияға сәйкес парафиннің массалық бөлігі және жеңіл
фракциялардың шығуы ескеріледі.
Мұнайды тасымалдауға дайындау және тұтынушыға
жеткізу бойынша тауарлы мұнай МЕСТ Р 51858-2002
шарттарына сәйкес 3 топқа бөлінеді.
А.А. Исмаилов, Т.Н. Жарқынбеков, Г.Ж. Смаилова
68
3.2-кесте
ССТ 51.40-93 бойынша мұнай сапасына қойылатын талаптар
3.3-кесте
Тауарлы мұнайды дайындау сапасының топтарына қойылатын
МЕСТ-Р 51858-2002 техникалық шарттары
Көрсеткіштер
Сапа топтарына арналған
көрсеткіш нормалары
1
2
3
Судың массалық бөлігі, %,
артық емес
0,5
0,5
1,0
Хлорлы тұздардың концентрациясы,
г/м
3
(мг/дм
3
, мг/л), артық емес
100
300
900
Механикалық қоспалардың
массалық бөлігі, %, артық емес
0,05
Рейд бомбасындағы 37,8°С
температура кезіндегі қаныққан бу
қысымы, кПа
(мм сын.бағ) артық емес
66,7 (500 мм сын.бағ.)
Хлорорганикалық қосылыстардың
болуы, млн
-1
(ррm)
Нормаланбайды
Анықталуы міндетті
Ескерту : Егер бір көрсеткіштен мұнай кішкентай нөмір тобына
қатысты болса, ал басқасынан – үлкен нөмірлі топқа, онда мұнайды
үлкен нөмірліге қатысты деп санайды.
Көмірсутек және жеңіл меркаптан құрамына байланысты
тауарлы мұнайды 3 түрге бөледі (3.4-кесте)
Өндірістегі мұнай, газ, суды дайындау және тасымалдау
69
3.4-кесте
Тауарлы мұнайдың түрлері
Көрсеткіштер
Мұнай түрлеріне арналған
көрсеткіш нормалары
1
2
3
1.Күкіртсутегінің массалық бөлігі,
млн
-1
(ррm), артық емес
20
50
100
2. Метил- және этил- меркаптан
массалық бөлігі, млн
-1
(ррm), артық емес
40
60
100
Ескерту: " млн
-1
" артық емес нормасы бар мұнай берілген кесте
көрсеткіштері бойынша құрамында күкіртсутегісіз деп саналады.
МЕСТ Р 51858 сәйкес тауарлы мұнайдың шартты
белгіленуі төрт саннан тұрады, олар келесі көрсеткіш мәніне
сәйкес: (1) класс, (2) тип, (3) топ, (4) тауарлы мұнай түрі (3.5-
кесте). Мұнайды экспортқа жібергенде тауарлы мұнай типінің
алдына "э" индексі қойылады. Тасымалдауға дайындалған газға
қойылатын талаптар (3.6-кестеде) көрсетілген.
3.5-кесте
Тауарлы мұнайды индекстеу
Тауарлы мұнайдың сипаттамасы
Мұнайдың
шартты
белгіленуі (шифр)
1. Жергілік тұтынушыларына мұнайды жеткізу.
Тауарлы мұнайда:
құрамында – 1,15 % масс.күкірт (2 класс);
20°С кезіндегі мұнай тығыздығы – 860 кг/м
3
(2 тип);
Мұнайдағы хлорлы тұздар концентрациясы – 120 мг/л;
Сулану – 0,4 % масс.(2 топ);
Күкіртсутегі жоқ ( 1 түрі).
2.2.2.1
МЕСТ Р 51858-
2002
2. Экспортқа жәберілетін мұнай. Тауарлы мұнайда:
құрамында – 1,15 % масс.күкірт (2 класс);
20°С кезіндегі мұнай тығыздығы – 860кг/м
3
;
200 °С дейін айдағандағы фракция шығуы – 26%,
300°С дейін – 46%, 350°С дейін – 55%;
Парафин массалық бөлігі – 4,1% (2 тип);
Мұнайдағы хлорлы тұздар концентрациясы – 90 мг/л;
Сулану – 0,4 % масс.( 1 топ);
Күкіртсутегі жоқ ( 1 түрі).
2.2.1.1
МЕСТ Р 51858-
2002
Достарыңызбен бөлісу: |
