Монография \ «санат» а л м п и мп

жүктеу 12,37 Mb.

Pdf просмотр

бет	245/269
Дата	12.11.2023
өлшемі	12,37 Mb.
	#44239

1 ... 241 242 243 244 245 246 247 248 ... 269

kabdolov zeinolla soz oneri 2

“eui6ip внерд1 к,ургак, тшек, кургак, буйрык, тутызбайды. Кдй елдеп, кдй турдеп внерд1 алсак, та сэн- салтанатпен ыргалып-жыргальш, 6ip
Bcipece бш м мен гылым, эдебиет пен енер, денсаулык, сактау салаларында алга карай алшац-алшац адымдар жасалды. Демек, кдзак,тъщ театр eHepi
6ipa3 тосын енердщ туп Hemi, кдйнар кез1 тагы да халыкхыц езшде жаткдн- ды: ел шпнде ежелден
6epi б1здеи театр енершщ улттык, Heri3i

“eui6ip
внерд1 к,ургак, тшек, кургак, буйрык,
тутызбайды. Кдй елдеп, кдй турдеп внерд1 алсак, та сэн-
салтанатпен ыргалып-жыргальш,
6ip
куннщ ишвде гайыптан
кош т келген жок,. Барлыгы да болымсыз кшпсене урыкуан
жайлы топыраккд кемшш, белгип шартпен багынып,
кдгылтан уакытта гана бой жасап есш-енген” *. Кдзак
театрьшьщ тууы мен кдлыптасу сьфлары да дэл осьшдай.
Кдзак, театрын да (Кдзакдъщ Бас университет! мен Рыльш
академиясы секшда) Кдзаннан кейшп жаца заман тугызды.
Жиырмасыншы гасырда жеттас уш жыл бупнгшердщ
экелер1 мен аталары гумыр кешкен, йрхшлйс еткен
flayip
мен дэурендх
erri-Kerri
екен деп сыпыра сынай беру,
“сыбай” беру — сыцаржак,эрекет. Эдш н айтсак,, КецестЬс
жуйенщ ел экономикасы мен медениетш кеп ретте
керкейткен де кезендер1 болды.
Bcipece
бш м мен гылым,
эдебиет пен енер, денсаулык, сактау салаларында алга карай
алшац-алшац адымдар жасалды.
Демек, кдзак,тъщ театр
eHepi
даму ушш де кджет
жагдайдыц 6api
Кдзакртанда Кецес ек!мет1 орнаганнан
кешн жасалганын ешюм жокдд шыгара алмайды. Ал
осынау, сырт
Караганда,
кдзак, ушш
6ipa3
тосын енердщ
туп
Hemi,
кдйнар кез1 тагы да халыкхыц езшде жаткдн-
ды: ел шпнде
ежелден
келе жаткдн ойын-сауык,, эн мен
куй, жар-жар мен беташар, еспрту мен жокгау, айтыстар
мен шешещцк сездер, турл1ше толгаулар мен кудгцрп
эцпмелер... Осылардыц
6epi
б1здеи театр енершщ улттык,
Heri3i
болатын. Бугщце жер устщдеп ец озых, улпде дамьш,
нагыз профессионалдык, бш кке шарык,тап шыгып,
шгергшш адамзаттыц буюл дуниежузшгк мэдениетше ез
улесш цосып отырган кдзак,тыц театр
eHepi
мен
драматургиясыныц ец елеу.ги ерекшелш жене кдир-кдсиет!
де элп айткдн улттык, непзде жаткдны даусыз. Кдз1рп кдзак,
драматургиясын, оньщ тарихы мен теориясын сез еткенде
мыктап ескеретш
6ip
нэрсе — осы.
Драмадагы ец iueuryiui нэрсе — т а р т ы с.
Келемд1 эпикалык, шыгарманьщ сюжей секида, дра
мадагы тартыстыц да кезец-кезендер1 — басталуы мен
байланысы, шиелетс! мен шецпш болады; драматургиялык
шытармалардыц классикалык, улгшершде бул кезецдер
* М.Оуезов.
Шыгармачар. Алматы, “Жазушы”, 1969, 11-том, 33-бет.
328

композициялык, жагынан шебер кдыстырылып, окиганы
ербггу Tapxi6i жазылмаган зад ретшде катал сакталган.
Меселен, езшщ эйгип “Ревизорында” Н.В.Гоголь драма
зандарьш айта кдлгандай утымды колданган. Драматургке
кджет шеберлж сырьшьщ байыбына бара тусу ушш осы
жайга аз-кем токуалып ету артык, болмайды.
Драмадагы хал-куйдщ басы (экспозиция), ерине,
пьесаньщ Kipicneci icnerri, алгашкы акпде жатады. Муныц
мшдеп — керермещц пьесага кдтьшасатьш адамдармен
(персонаждармсн) таныстыру. Экспозиция ек! турл! (жагдай
экспозициясы, мшез экспозициясы) болуы мумкш.
Мысалы, “ Ревизордыц” 6ipimui пердесшдеп Дуанбасыныц
“мырзалар, мен сздерда 6ip орасан жайсыз хабарды еспртуге
шакырып едам; бхзге ревизор келе жатыр” деген сезшен
кешн оган сыбайлас жемкорлар арасында туган уйкы-туйкы
абыржулар мен сол арада кершген эр турл мшездер —
экспозицияньщ е й туршщ де тамаша ynrmepi.
Байланыс (завязка) керерменге кдЪармандар арасындага
болашак кактыгыстардыд себебш ацгартып, сахнадагы
б1ртутас кимылды бастайды. “ Ревизорда” , мысалы, 6ipimni
перденщ

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 241 242 243 244 245 246 247 248 ... 269