Bip  кезде Флобер “ездершщ  opxecTpi

де (1934) ресми зандандырылып жаргыга енген бул керкем- 
дйс эдю содан берп жетпю жыл бойына эдебиет пен енер 
кдйраткерлершщ шындьпдкд барар жолы боп белгтещц де 
олардыц творчестволык, бета мен багытына айналып 
Kerri.
Ал шыгармасьша кажет шындыкгы халык ем1р1мен тыгыз 
байланысты суреткердщ ез! 1здеп табады. Егер суреткер 
OHepi мен халык ем1рщщ арасында нык байланыс болмаса, 
эдю те жай схемага айналатыны ескертщщ. Демек, социал­
иста: реализмд1 езше нускдлы эдю еткен суреткер оны кез 
келген схема мен догмадан езге емес, ез1 коргай 6inyi шарт 
бодцы.
Бупнде бул эдю те жогарыда арнайы сиптталган класси­
цизм, сентиментализм, натурализм т.б. “измдер” тэр1зд1 ез 
релш 6ip шама ойнап б тр ш , жалпы эдебиет пен енердеп 
реализмнщ ербу, есу, еркендеу барысындагы белгип 6ip 
кезец болып кдлды.
353

сез соцы
0р 
ic r i 
бастау кандай киын болса, аяктау сондай 
Киын. Виктор Шкловский эдеби кауымга кещнен таныс 
теориялык зерттеулсршщ 
6ipiH 
калай бастаудыц бабын 
таппай киналып, бул реттеп жауапкеришпк женш былай 
бивдрш едь “ Кене риторика улпсше баксак, заттыц 
такырыбьш тужырымдайтын кыска иршпеден бастауга 
болады. Кейде к еш еп еткен жайларга кайырыла 
сейлеген жен десед1; кейде езщ нщ жаза бшмейтшйдо 
эц п м е л е у оры нды , кейде ты вдауш ы м ен к е ц е с у
конымды, кейде устазынныц мыктылыгы мен езщнщ 
осалдыгынды мойындаудан бастаган дурыс деседГ’*. 
Ал аякгау будан да жауаптырак,
Александр Твардовский кецес классикасыныц асыл 
кдзынасына косылган керемет ютабын басынан емес, бел 
“ортасынан бастап, аяксыз бтргенш ” елецмен айтты. Буи 
тепн айшлмаган: eMip кдндай шекс1з болса, енер де сондай 
шетаз, — булар жайлы сез ешкдшан б1тпек емес.
Осы ецбектщ баскы тарауларыныц б1ршде 
6i3 
сез 
eHepi 
туралы тущыш толгамдар будан бес мыц жыл бурын туа 
бастаганын айттык, Аристотель тусында теориялык толгам 
эстетикалык трактаткд айналды. Содан берп он-сан гасыр 
бойына сез енершщ табигаты кулл1 элем келемшде тексе- 
ршген устше тексершп келед1, 
6ipaK 
ешюм талдап тугесе 
алар емес жэне керкем сез купиялары кдзыла копарылган 
сайын терендей тусед1.
Bip 
есте болатын нэрсе — эдебиеттщ теориясы оныц 
тарихы мен сынынан 
re p i 
баскдша: казак эдебиетшщ тек 
езше гана тэн тарихы мен сыны бар, 
6ipaK 
ез алдына жеке-
* 
В.Шкловский.
Художественная проза, размышление и разборы. М., 
“СП”, 1961, стр. 5.
354

дара теориясы жок, Орыс пен агылшын, нешс пен француз, 
езбек пен киргиз... бэршде де солай. Эдебиеттщ теориясы 
нэсш тандамайды, улткд белшбещц, ел-елдщ бэрше Шрдей 
ортак,
Бул айтылган жайлар б1здщ алдымызга ею lypni киын 
талап кряды: бхришпден, 

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: