Білім және ғылым
министрлігі
жанындағы
Ұлттық ғылыми-
практикалық
педагогикалық
түзету орталығы
Медициналық, психологиялық және педагогикалық диагноз қою үшін бала-
лар мен жасөспірімдерді психологиялық, медициналық және педагогикалық
сараптау.
Балалардың арнайы қажеттіліктерін анықтау және олардың денсаулық сақтау,
арнайы білім алу және әлеуметтік қызмет алу құқықтарын белгілеу.
0-ден 16 жасқа дейінгі даму мүмкіндігі шектеулі балаларға медициналық,
психологиялық, әлеуметтік және білім беру қызметтерін ұйымдастыру және ұсыну.
Психологиялық, медициналық және педагогикалық бейімдеу, сонымен қатар
балалар мен жасөспірімдерді оңалту формасында жан-жақты психологиялық,
медициналық және білім беру көмегін ұсыну.
Мүгедектігі бар және даму мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған
мамандандырылған және инклюзивті мекемелер үшін ғылыми, білім беру
және әдістемелік қамсыздандыруды әзірлеу.
Жаңа білім беру әдістемелерін әзірлеу, тестілеу және енгізу.
Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды үй жағдайында оқытуға қатысты ата-
аналарына/қамқоршыларына кеңес беру және оқыту.
Жалпыға бірдей білім беретін және мамандандырылған (түзеу) білім беру
мекемелерінің мұғалімдеріне көмек көрсету және басқару.
Мүгедектігі бар балаларды диагностикалау, коррекциялау және оқыту
мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастықты ұйымдастыру.
Арнайы қажеттіліктері бар балаларға қатысты арнайы мекемелер үшін
ғылыми, әдістемелік және техникалық қолдауды әзірлеу.
Арнайы қажеттіліктері бар балалар үшін мамандандырылған білім берудің
ұйымдық, психологиялық, педагогикалық мәселелері бойынша, ақпараттық
және заңдық мәселелері бойынша ғылыми зерттеулерді жүзеге асыру.
көрсетті. Әртүрлі аймақтардағы мемлекеттік
ұйымдар ҮЕҰ бірлесіп мемлекеттік әлеуметтік
тапсырыстар арқылы осындай қызметтермен ай-
налысады. Респонденттердің бірі өз ұйымының
қазіргі уақытта ҮЕҰ-мен бірлесіп үш жобаны
жүзеге асырып жатқанын айтты: бірі - күндізгі
стационардағы мамандандырылған әлеуметтік
қызметтер ұсынуға байланысты, екіншісі –
балаларға үйде күтім жасауға байланысты және
үшіншісі – қарт адамдарға және мүгедектігі
бар адамдарға медициналық және әлеуметтік
көмек ұсынуға байланысты. Екінші респон-
дент мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстарға
ұсынылатын қаржыландыру қызмет көрсетуді
ұлғайтқанын айтты:
«2010 жылға дейін әлеуметтік қызметтерді
ведомстволық мемлекеттік медициналық
және әлеуметтік мекемелер ғана, сонымен
қатар аудандық және қалалық бөлімдер
жанындағы үйде күтім жасау қызметтерін
ұсынатын пункттер ғана ұсынатын. 2010
жылдан бастап біз ҮЕҰ шақыртамыз…
мүгедектігі бар балаларға арналған күндізгі
стационарлар желісі 2010 жылы ғана
құрылды және Арал, Жалағаш ауданын және
Кызылорда қаласын қамтиды; [ол] енді екі
ауданға – Қазалы және Шілік аудандарына
әлеуметтік сарапшылық комиссия мүгедектік
тобын анықтағаннан кейін, баланың алуға
құқығы бар тауарлар мен қызметтерді әртүрлі
ұйымдар жеткізеді. Мысалы, Еңбекпен қамту
және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы
жаялықтар, мүгедек арбасы, есту аппаратта-
ры және т.б. сияқты тауарлармен қамтамасыз
етеді. Медициналық-әлеуметтік сарапшылық
комиссия Психологиялық-медициналық-
педагогикалық кеңестің (ПМПК) көмегімен
балаға қолайлы болатын білім түріне және
деңгейіне қатысты білім беру жүйесіне
ұсыныстар береді.
Бірнеше респондент сондай-ақ мемлекеттік,
халықаралық (ЮНИСЕФ және ПРООН
сияқты) және үкіметтік емес ұйымдардың
ынтымақтастық деңгейінің жоғарылағаны ту-
ралы айтты. 2009 ж. қабылданған заңдар ҮЕҰ
ынтықмақтасатын мемлекеттік ұйымдарға
үйде ұсынылатын күндізгі стационарлар
мен медициналық көмек беретін қор құруға
мүмкіндік берді. Респонденттердің бірінің сөзіне
қарағанда , 2009 жылдан 2012 жылға дейін осы
«мемлекеттік әлеуметтік тапсырысқа» 1,4 милли-
ард теңге бөлінді. Үкіметтік ұйымның өкілдерінің
бірі өздерінің үйде ұсынылатын күндізгі стацио-
нарлар мен медициналық көмекті ұлғайту бой-
ынша ҮЕҰ-мен жұмыс істей бастағанын атап
86
Мүгедектігі бар балалардың жағдайына талдау: ҚазаҚстан республикасында инклюзивті ҚоғаМды даМыту
ұлғайды. ҮЕҰ саны 2010 жылдан 2012 жылға
дейін үш есе үлғайды… біз жылдан жылға
мамандандырылған әлеуметтік қызмет
ұсынылатын мүгедектігі бар балалардың са-
нын арттыруға тырысудамыз». (Директордың
орынбасары; IN9)
ҮЕҰ-мен әрекеттестікті қаржыландыру үшін
мемлекеттік қаражат ұсыну мемлекеттік
ұйымдар көрсете алатын қызметтерді
әртараптандыру табысты болып көрінеді.
Мемлекеттің үкіметтік және үкіметтік емес
ұйымдардың ынтымақтастығын ұлғайтуға екпін
қоюы кеңес алу және қарым-қатынас жасау
мүмкіндіктерін ұлғайтты. Педиатрлардың біреуі
былай деді:
«Мемлекет үкіметтік және үкіметтік емес
ұйымдардың өзара қарым-қатынасына көп
көңіл бөледі. Бұл қатынаста біз бірқатар кон-
ференциялар өткіземіз… Жылына бір рет не-
месе екі рет … мүгедектігі бар тұлғалардың
істерімен айналысатын үкіметтік және
үкіметтік емес ұйымдар жиналамыз. Біз
көптеген мәселелерді шешеміз. Мүгедектігі
бар баласы бар аналармен кездесу жасай-
мыз. Былтыр мен «дөңгелек үстел» форматын-
да өткен осындай конференцияға қатыстым.
Бір жолы бізде осындай балаларға арналған
ток-шоу өткізілді. Біз олармен тығыз қарым-
қатынаста жұмыс жасаймыз». (Дәрігер; IN20).
Мүгедектігі бар балалармен жұмыс істейтін
ұйымдардан ғана емес, осындай баласы бар от-
басылардан комментарий алу және пікірлерін
білу үшін «дөңгелек үстел» басындағы кездесу-
лер әлеуетті құнды платформа болып табыла-
ды. Мемлекеттік тапсырыс жүйесі қызметтердің
ауқымы мен тиімділігін ұлғайтуға көмек бергенін
көптеген респонденттер атап көрсеткенімен,
қаржыландырудың жаңа тактикасының теріс
әсерлері болуы мүмкін. ҮЕҰ (үкіметтік емес
ұйымдардың) бір респонденті көбінесе ҮЕҰ
қаржыландыруды мемлекеттен ғана емес,
халықаралық көздерден де іздейтінін атап
көрсетті. Инвесторлар көбінесе балалардың
дамуына ұзақ мерзімді салым сала алмайтын
бағдарламалық компоненттерге мүдделі:
«Әрбір қор соңғы және шешуші нәтижеге
қызығады. Бұл мұндай балаларға тиімсіз…
Егер мен тренерлерді оқытатын оқу
бағдарламасын ұсынатын болсам, олардың
(инвесторлардың) бас тартатынын білемін».
(Директор; IN23).
Мұның өзі қысқа мерзімді оңалту бойынша
қызметтер ұсынатын халықаралық инвестор-
лар қолдау жасайтын ҮЕҰ тарапынан әрқилы
қызметтердің ұсынылуына әкеп соғады.
Мемлекеттік қызметтерден ҮЕҰ ұсынатын
қызметтерге бірте-бірте көшу мүгедектіктің ауыр
формасымен ауыратын балалардың олардың
дамуы үшін қажетті ұзақ мерзімді, маңызды
көмектен айырылып қалуына әкелуі мүмкін.
Фокустық топтарда өткізілген әңгімелерде
де, сұхбаттарда да респонденттер мемлекет-
Мүгедектігі бар балаларға үйде қызмет
көрсету орталығында, Астана қ.
87
Достарыңызбен бөлісу: |
