Авторлар
Оқу жетістіктерін бағалау критерийлері
Блум Б.
Білу, түсіну, қолдану, анализ, синтез, бағалау
Симонов В.П.
Ажырату, есте сақтау, түсіну, қарапайым икем мен
дағды
Королева В.Г.
Репродуктивті
өздігінен
айту,
репродуктивті
алгоритмдік іс-әрекет, продуктивті эвристикалық іс-
әрекет, продуктивті шығармашылық іс-әрекет
Беспалько В.П.
Оқушылық (таным бойынша іс-әрекет), алгоритмдік
(
типтік есептерді шешу), эвристикалық (іс-әрекеттерді
таңдау), шығармашылық (іс-әрекеттерді іздеу)
Максимова В.Н. Тану, есте сақтау, түсіну, қолдану (тақырыптық
жалпылама, пәндік жалпылама, пәнаралық жалпылама)
Скаткина М.Н.
Түсініктемелерді
айту,
түсініктемелерді
тану,
түсініктемелерді қолдану, түсініктемелер жүйесін айту,
түсініктемелер жүйесін қолдану
Хижнякова Л.С.,
Синявина А.А.
Сипаттау, салыстыру, классификациялау, түрлендіру,
модельдеу, жүйелеу, интерполяция, экстраполяция,
дивергенция, конвергенция
Оқушылардың жеке жетістіктерін бағалау келесі критерийлер бойынша
жүзеге асырылады:
−
оқушылардың ақпараттық және таңбалық жүйелер, адам, табиғат, қоғам
туралы ғылыми-білім жүйелері негізінде оқу-практикалық есептерді шешуге
қабілеттіліктері;
−
оқу-танымдық,
зерттеушілік,
құрастырушылық,
жобалық
іс-
әрекеттердің болуы;
−
коммуникативтік, ақпараттық және аналитикалық іс-әрекеттің
жалпыланған тәсілдері.
Критериалды бағалаудың барлық жүйесі ерекше оқытуды қажет ететін
балалардың мүмкіндіктеріне бейімделген болуы тиіс, ал критерийлер олардың
9
ерекшеліктері мен білім алу қажеттіліктерін ескере отырып әзірленуі қажет.
Бағалаудың жаңа жүйесі мектеп түлегі тұлғасына деген жаңа білім беру
парадигмасының талаптарын ескеріп, сондай-ақ ерекше оқытуды қажет ететін
балалардың түрлі мүмкіндіктерін ескере отырып құрастырылу қажет.
Сондықтан, оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау жүйесі мектептегі
құзыреттілік білім беру шарттарында келесі қағидаттарды ескеру арқылы
әзірлену қажет:
−
меңгеру деңгейін саралау;
−
критериалды бағалау;
−
бағалаудың объективтілігі;
−
бағалауды дараландыру;
−
бағалауды жариялау.
Оқушылардың оқу материалдарды меңгеру деңгейін саралау қағидаты
бағалау шкаласының критериалды бағалау негізін әзірлеуге мүмкіндік береді,
яғни ол оқушылардың оқу жетістіктері объективті болуын қамтамасыз етеді.
Бағалауды жариялау психологиялық сипаттағы көптеген мәселелерді шешуге
мүмкіндік береді. Яғни, олар қанағаттанарлықсыз баға үшін оқушылар мен ата
аналар арасындағы дауласу, соңғы алынған бағаға наразы көрсеткені үшін
оқушылар мен мұғалімдер арасындағы дауласу, екі жақты түсінбеушілік
болғанда мұғалімдер мен ата-аналар арасында дауласу болып табылады.
Оқушылар, олардың ата-аналары және мұғалімдер әрбір оқушының қандай
да бір уақыт аралығында (тоқсан, жыл) оқу жетістіктерін салыстыра отырып,
даму динамикасын әрқашан қадағалап отырады. Сонымен, мектепте
құзыреттілікті білім беру шарттарында жоғарыда айтылған бағалау
қағидаттарын ескере отырып оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау жүйесін
әзірлеу мектеп тәжірибесі қажеттіліктері мен жаңа білім беру парадигмасы
талаптары арасындағы келіспеушілікті болдырмауға мүмкіндік береді.
Бағалау жүйесін жетілдіру, көп атқарымды және жұмысқа қабілетті ету
қажет, әсіресе инклюзивті білім беру жағдайында, яғни ол:
−
оқушының оқу материалдарын қаншама табысты меңгергенін немесе
практикалық дағдыны қалыптастырғанын анықтауға мүмкіндік беру;
−
әртүрлі танымдық іс-әрекет салаларында оқушылардың табыс
динамикасын көрсету;
−
оқушылардың өз-өздерін бағалауға жағдай жасау, мадақтау, дамыту
негізінде механизм құру;
−
«мұғалім-оқушы»,
«ата-ана
-
сынып
жетекшісі»,
«әкімшілік-
педагогикалық ұжым» байланыстарын қарастыру қажет.
Жоғарыда айтылғандар оқу үдерісінің қалыптасуына жүйелік көзқарасты
қамтамасыз етеді, ендеше оның тұтастығын қамтамасыз етеді.
Критериалды бағалау оқушы дағдысын дамуын бағалауға мүмкіндік
беретіні анықталған (білу және түсіну, білімді қолдану, сын турғыдан ойлау,
топтағы ынтымақтастық және жеке жұмыс, тыңдау, айту, жазу, оқу,
зерттеулерді жүргізу, шешімдерді тұжырымдау, рефлекция). Критериалды
бағалау, біріншіден оқушылардың оқу жетістіктерін объективті бағалау үшін
10
енгізіліп отыр. Екіншіден, ол оқушылардың білім сапасы деңгейін нақты
анықтауға негіз болады.
Критерий – қандай да бір қойылған талаптарға сәйкестікті бағалау
бойынша шешімді қабылдау ережесі, негіздемесі немесе қасиет болатыны
белгілі. Сонымен, оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау критерийлері
Б. Блум таксономиясы бойынша оқу мақсаттарының сипаттамасы, сонымен
қатар В.П. Беспальконың меңгеру деңгейінің сипаттамасы бола алады (2 кесте).
2 кесте –оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау критерийлері
Достарыңызбен бөлісу: |
