53
ескерген, балалардың алған бағдары, олардың қызығушылықтары мен еркін
шығармашылық әрекеттерін, қоғамдық немесе жеке мәртебесі, жеке тұлғаның
әлдебір қасиеттері мен қабілеттері, отбасылық жағдайы, үлгерімі, мектептегі
жағдайы және т.б. көрінісін тапқан толық сипаттамасын аласыз.
5-
қадам. Бағдарламаның іске асырылатын жағдайын зерделеу. Біріншіден,
балалар ұйымы үшін базалық болып табылатын мекеменің ерекшеліктерімен
және педагогикалық мүмкіндіктерімен байланысты жағдайлар. Екіншіден,
балалар ұйымы мүшелерінің отбасылық қарым-қатынасының ерекшеліктерімен
байланысты.
6-
қадам. Бағдарламаның нақты мақсатын шығару.
Бұл қадамда ұстаз мақсат пен міндеттің формулировкасындағы (оларды
жазбаша ресімдеу) қиыншылықпен жолығуы мүмкін. Сондықтан біз
мақсаттарды және міндеттердің формулировкасы бойынша жалпы ережелерді
келтіруді жөн көріп отырмыз:
-
формулировканың екі нұсқасы мүмкін: етістік немесе зат есім формасы
(«дамыту» - «дамуы», «қалыптастыру» - қалыптасуы);
-
мақсаттардың және міндеттердің блогында тек бір не етістіктен, не зат
есімнен жасалған нұсқадағы формулировка болуы тиіс;
-
қажетті ақырғы нәтижені нақтылау қажет. Мысалы, «оқу жылының
соңында «Мейірімділік бекеттерінің» жұмысын ұйымдастыру» деген
мақсаттың формулировкасында оның ақырғы нәтижесін «ұйымдастыру» сөзі
сипаттайды;
-
мақсатқа қол жеткізудің берілген мерзімін нақтылау. Күнтізбелік мерзім
–
бұл мақсатқа қол жеткізілгені не жеткізілмегеніне жауап берудің межесі;
-
тек «не» және «қашан» орындауы тиіс екенін көрсетіп, «қалай» және
«қашан» істелуі керек екеніне толық үңілмеу керек.
Мақсаттар «не?» сұрағына жауап беру керек. Бағдарламаның соңында неге
қол жету керек? Кезінде Аристотель мақсатқа «не үшін істеледі?» деп анықтама
берген. Міндеттер «Қалай?» Белгіленген мақсаттарға қол жеткізу үшін біз
қалай әрекет етуіміз керек?» деген сұрақтарға жауап беруі тиіс. Мақсат
үдерістің «не?» деген сұрағына жауап берсе, міндет – үдерістің «қалай?»
сұрағына жауап береді.
-
мақсаттар мен міндеттер өзара байланысуы тиіс, яғни мақсаттардағы
сөздер міндеттерде де кездесуі тиіс.
Мақсаттар мен міндеттерді бағдарламаны орындау уақыты бойында көз
алдында ұстау оның орындалуына кепілдік береді.
Мақсатқа қолдың жетуі оның формулировкасына тәуелді, сондықтан
мақсаттың дұрыс аталуы - табысқа бағытталған бірінші қадамыңыз.
Біздің білім беру саласын жаңғыртудың мақсаты – белгілі әлеуметтік рөлін
атқаруға, пайдалы істерді жасауға шамасы келетін жетік, тұтас тұлғаны
дайындап шығару. Бұл ұстаным мақсаттарды белгілеудің жаңа SMART
форматына бағдар береді.
Балалар мен жасөспірімдер ұйымындағы мақсаттарға қол жеткізу
бойынша жұмыстың тиімділігі арта түседі, егер мақсатты SMART
54
форматында анықтаса (бұл белгіленген мақсаттың 5 белгісінен құрылған
аббревиатура).
Оның әрбір сөзі smart мақсатты белгілеудегі бағыттардың бірін білдіреді.
Өз алдына мақсатты белгілеудің Smart әдісі әрбір бағытты түсінуді, оны
мақсатты белгілеуде толық ашуды көздейді. Ал «смарт» сөзінің өзі қазақ тіліне
«ақылды», «зияткерлік» деп аударылады.
SMART-
мақсат келесідей болуы тиіс:
S (specific) –
нақты, дәл, формулировкасы екі ұшты айқын емес ойға жол
берілмеуі керек.
M (measurable) –
өлшенетін, мақсаттың формулировкасында жұмыстың
мақсатқа қол жеткізу бойынша нәтижелерін өлшеп отыруға мүмкіндік беретін
санды көрсеткіш болуы тиіс.
A (attainable) –
қол жетімді, оны өз күшімен іске асыру күмән тудырмауы
керек.
R (relevant) –
балалар мен ересектер үшін мәнді, мақсаттың шешіміне
ұстаздарды олардың негізгі міндеттерінен қол үзуге негізді себеп болуы үшін,
мақсат мейлінше өзекті болуы тиіс.
T (timebounded) –
уақыты бойынша шектеулі, мақсат уақыттың белгілі
кезеңіне қойылуы тиіс.
Қосымша өз мақсатын экологиялық тұрғысынан тексеріп көру қажет: өзге
адамдар сіздің осы мақсатқа қол жеткізгеніңізге қалай қарайды? Ол кімге
ұнамауы мүмкін? Бұл сіздің мақсатқа қол жеткізуіңізге қандай әсер тигізуі
мүмкін?
Смарт мақсаттарды белгілеу техникасының барлық бағыттардың өзара
тығыз әрекеттесуін, олардың бірін-бірі толықтырып, іскерлік жарамдылығын
көздейтінін есте сақтаған абзал.
«Ақылды» мақсаттарды белгілеуде smart-жүйенің маңызды бір ережесі
ретінде көңіл –күйдің көтеріңкі болуы. Пессимизмге берілген, өз күшіне
сенімсіздікті білдіретін пікірлерге жол бермеу керек. Педагогтар мен балалар
шығармашылықпен ойлап, қалыптан тыс, бірегей шешімді табуға үйренуі
керек.
SMART
технологиясы белгіленіп қойған мақсаттардың сапасын бақылауға
алу үшін арналған, бірақ ол мақсатты тұжырымдау түрінде де пайдаланыла
береді. SMART жүйесінің көмегімен мақсатты тексеру немесе белгілеудің
алгоритмі келесідей көрініс табады:
Мүмкін мақсаттардың тізімі жазылады және нәтижелердің ерекшелігін
сәйкестендіру (оны нақтылап сипаттау) жүргізіледі (S);
Мақсаттардың әрқайсысына негіздеме беріледі, педагог әрбір мақсаттың
оның қызметі үшін мәнділігін бағалайды, ол үшін мақсаттардың
маңыздылығын бағалау үшін жеке критерийлер әзірленуі мүмкін (мысалы 10-
балдық шкаласымен) (А);
Педагог мақсаттың қол жетімділігін болжамдап, оның дәрежесін
бағалайды (R), мақсаттарға қол жеткізу мүмкіндігін санмен бағалауды, қол
Достарыңызбен бөлісу: |
