Меншікке қарсы қылмыстар туралы білесіз бе?

Қылмыс:

2.Пайдакүнемдік емес- жерге заттай құқықтарды бұзу, бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру, бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе бүлдіру.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар деп материалдық игіліктер иен қызметтерді өңдіруге, таратуға, айырбастауға және тұтынуға қатысты қалыптасатын қоғамдық қатынастарға зиянын тигізетін қоғамға қауіпті әрекетті айтады.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстарға:

1. 
   Заңсыз, жалған кәсіпкерлік
   
2. 
   Тауар белгісін заңсыз қолдану
   
3. 
   Көрінеу жалған жарнама
   
4. 
   Монополиялық әрекеттер мен бәсекелестікті шектеу
   
5. 
   Кәсіби спорт жарыстары мен коммерциялық жарыстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын сатып алу
   
6. 
   Қолдан жасалған ақшаларды немесе бағалы қағаздарды дайындау немесе сату
   
7. 
   Экономикалық контрабанда
   
8. 
   Азаматтың салық төлеуден жалтаруы
   
9. 
   Тұтынушыларды алдау және т.б.жатады.
   

А.Розыбакиев атындағы орта мектеп

мектепке дейінгі шағын орталығының

құқық пәнінің мұғалімі Адилям Азиева

Бала құқықтары жөніндегі халықаралық құжаттар 10.10.2010, 02:51

Бала құқықтары жөніндегі халықаралық құжаттар

идеяларының тəрбие мазмұнында ескерілуі

Бала құқықтары, оның өміріне, дамуына, білімденуі мен тəрбиесіне қамқорлық қашанда бүкілəлемдік проблема болған. Қабылданған халықаралық құжаттарда (Бала құқықтары Декларациясы, 1959ж.; Бала құқықтары жөніндегі Конвенция, 1989ж.; Балалар тіршілігін сақтау, қорғау жəне оларды дамыту Декларациясы, 1990ж.; Ымырашылдық принциптері Декларациясы 1995ж.; Əлем мəдениеті жөніндегі Декларация, 1998ж. жəне т.б.) қоғамда бала құқықтарының үстемдігін, оларда ымырашылдық, басқыншылыққа бармау сезімдерін оятып, тыңдай білу мен зер салуға үйрету қажеттігі жария етілді. Бұл құжаттарда хатталған бағдарламалар барша аймақтардағы барлық халықтар үшін теңдей маңызды да олар тарапынан бірдей орындалуы міндетті.

Адам құқықтары мен негізгі еркіндіктері рухындағы тəрбие мақсаттары , принциптері жəне мазмұны БҰҰ білім, ғылым жəне мəдениет бойынша Бас конференциясының «Халықаралық қатынастар, өзара түсіністік жəне бейбітшілік рухындағы тəрбие жəне адам құқықтары мен негізгі еркіндіктерін құрметтеу рухындағы тəрбие жөніндегі» ұсыныстарында (Париж, қараша, 1974ж.) жарияланды. Сонымен бірге бұл шешім Еуропалық Кеңес мүшелері – мемлекеттерінің Министрлері Комитетінің № Р (85)7 адам құқықтарын мектепте оқыту туралы жарлығымен (14 мамыр, 1985ж.) бекіген. БҰҰ Бас Конференциясының Ұсыныстарында тəрбиеге былайша анықтама берілген: «тəрбие- ұлттар мен халықаралық қауымдастық шеңберінде жəне олар игілігі үшін жеке тұлғалар мен əлеуметтік топтардың өз дарынын, қабілеттерін жəне білімдерін саналы түрде дамытуға мүмкіндік беретін бүкіл қоғамдық өмір процесін аңдатады». Бұл процесс қандай да нақты шарамен шектеліп, тоқтап қалмайды.

Бұл құжаттың III бап (4-б.) тəрбие мазмұнының негізгі принциптері жəне аса маңызды мəселелері нақты көрсетілген:

- барша халықтарды, олар мəдениетін, өркениетін, құндылықтары мен өмір салтын ұлыстың мəдениетімен бірге жəне өзге адамдар мəдениетін түсіну, құрметтеу;

- халықтар мен ұлттар арасындағы күннен күнге ұлғайып бара жатқан ғаламдық өзара тəуелділікті сезіну;

- өзгелермен ортақтасу, қарым-қатынас жасауға қабілеттілік;

- жеке тұлғалар, əлеуметтік топтар мен халықтардың өз құқықтарын ғана емес, сонымен қатар бір-біріне жүктейтін міндеттерін де аңдау;

- халықаралық ынтымақтастық жəне қызметтестіктің қажеттігін түсіну жəне т.б.

Аталған құжат адам, азаматтар құқықтары сарынындағы тəрбиенің адамгершілік рухындағы тəрбиемен (10-16б.), бейбітшілік бағытындағы тəрбиемен (6 б.), мəдени аралық тəрбиемен өзара байланысты болатынын əрі бұлардың бəрі отандық жəне əлемдік ұлыстар мəдениетін меңгеру негізінде орындалатынын баса насихаттайды (17,21,22,23 б.б.).

Аса жоғары педагогикалық маңызға ие болған құжат – бұл Бала құқықтары жөніндегі Конвенция. Қазақстан Республикасында бұл Конвенция ресми түрде бекіп, қабылданды. Оның тұжырымдары төрт негізгі талаптарға саяды: баланың тіршілік ету, даму, қорғану жəне қоғам өміріне белсенді араласу құқықтарын қамтамасыз ету. Конвенцияда ересектердің балалармен қарым-қатынас жасаудың жалпы адамзаттық мəдениет идеяларының негізіне арқау адамгершілік – инабаттық қағидалары айқындалған. Мұнда барша жұртшылыққа өз арақатынастарын гуманистік негізде құрып, бала тұлғасын құрметтеу жəне əлпештеу, оның ой-пікірлері мен көзқарастарын қолдап-қуаттау жəне осылардың бəрін ізгілік тəрбиесінің негізіне қалау қажеттігі жөнінде ұран тасталды.

Бала құқықтары жөніндегі БҰҰ Конвенциясы тұжырымдарын, Бала тіршілігін, қорғанысы мен дамуын қамтамасыз ету туралы дүниежүзілік Декларациясы жəне оны іске асыру əрекеттерінің Жоспарын орындау мақсатында ҚР үкіметі өз Қаулысын қабылдады. Осыған сəйкес Республикалық бағдарлама түзіліп, С.Назарбаева бастаған «Бөбек» қоры жəне балалар қамқорлығын өз міндетіне алған басқа да қоғамдық мекемелер іске қосылды.

Бала құқықтары жөніндегі Конвенция жəне БҰҰ-ның басқа да тұғырлы құжаттарында жарияланған Ережелердің түпкі мəні – білім жəне тəрбие толығымен тұлға дамуына, сонымен бірге адамның құқықтарын жəне негізгі еркіндіктерін құрмет тұтуға бағышталуы.

Сұрақтар мен тапсырмалар

1. Тəрбиеленушілердің дүниетанымын қалыптастыруда ғылыми білімдердің маңызы қаншалықты?

2. Тұлға сапасы ретінде азаматтық белгілері қандай?

3. Кəсіп таңдауға дайындық барысында тəрбиеленушілерде қалыптасуы тиіс сапа-қасиеттер түрі қандай болмақ?

4. Қай жағдайларда адамгершілік талаптары мен ережелері терең мəнді де тиянақты болуы мүмкін?

5. Қандай құндылықтар жалпы адамзаттық мəнге ие? Өз ойыңызды дəйектеңіз.

Қылмыс құрамы саралаудың заңдық негізі (2-бет) [ Скачать с сервера (22.1Kb) ] 11.12.2010, 21:21

Кіріспе

Тарау I. Қылмысты саралаудың түсінігі және қылмыс құрамының қылмысты саралаудағы маңызы.

1. Қылмысты саралаудың түсінігі

2. Қылмыс құрамы қылмысты саралаудың заңи негіздемесі

Тарау ІІ. Қылмыс құрамының жекелеген элементтері бойынша қылмысты саралау.

1. Қылмыс объектісінің түсінігі және оның қылмысты саралаудағы рөлі

2. Қылмыстың объективтік жағының түсінгі және қылмысты саралау

3. Қылмыс субъектісі, арнайы субъектісі бар қылмысты саралау

4. Кінә нысандарының және қылмыстың субьективтік жағының өзге белгілерінің қылмысты саралауға ықпалы

Тарау ІІІ. Қатысушылықпен жасалған қылмыстарды және қылмысты-құқылық нормалардың бәсекелестігі барысында қылмысты саралау.

1. Қылмысқа қатысушылық түсінігі

2. Нормалар бәсекелестігі ұғымы және қылмысты саралау

Қортынды

Сілтемелер

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Тарау І. Қылмысты саралаудың түсінігі және қылмыс құрамының қылмысты саралаудағы маңызы

1. Қылмысты саралаудың түсінігі

Қылмыстық құқық теориясында қылмысты саралау құқық қорғау органдарының қылмыстық-құқылық нормаларды қолдануының бір сатысы ретінде қарастырылды. Ол тиісті лауазымды тұлғалармен алдын ала тергеуде, сот тергеуінде, аппеляциялық және бақылау өндірістерінде жүзеге асырылды.

Б.А. Куриновтың есептеуінше қылмысты саралау құқық қолданушылық қызметінде ерекше орын алады, яғни құқықтық нормаларда қолданудың көптеген басқа түрлерін жүзеге асыру үшін алғы шарт болып табылады./1/ Мысалы, тек сотпен қылмысты саралау жүзеге асырылғаннан кейін ғана күдікті адамға бұлтаратпау шарасын алу, кінәлі адамға әлде қандай жазаның түрін, сотталған адамға түзету немесе тәрбиелеу колониясының белгілі бір режимін белгілеу, жазаның орындалысын кейінге қалдыру т.б. мәселелерді қойып және шешуге болады.

В.Н. Кудрявцев қылмысты саралауды терең меңгерілуі барысында әділсоттылықты заңға қатаң сәйкестікте жүзеге асыруға мүмкіндік беретін қылмыстық құқықтың жалпы мәселелердің қатарына жатқызады./2/ Оның пікірінше «кез келген қылмыс түрі үшін маңызды болып табылатын, нақты іс бойынша қолданылуға жататын қылмыстық заңның бабын таңдаудың негізі мен тәртібін айқындайтын саралаудың жалпы ережелері мен қағидалары» зерттелуі қажет.

Қылмысты саралаудың әдістемелік негізіне жалпы ұғым (заң нормасы) мен жеке құбылыстың (нақты әрекет) арасындағы ара қатынастың материалистік түсінілуі жатады. Заң нормасы әрқашанда жалпылама, абстрактивті сипатқа ие екендігі белгілі. Іс-әрекет керісінше кез-келген ситуацияда нақты болып табылады.

Құқықтық әдебиеттерде қылмысты саралауға анықтамалар берілген. Өзінің мәністері бойынша олардың барлығы бір ұғымды білдіреді. Алайда олардың арасында барынша қысқа және қылмысты саралаудың ұғымының өзін, оның мазмұнын нақтылап, маңызын ашып көрсететін көлемділері де кездеседі. Олардың алғышқысында мысал ретінде «Қылмысты саралау жасалған іс-әрекеттің белгілі бір қылмыс құрамы белгілерімен сәйкестігін анықтау»./3/

Құқықтық білімдердің энцоклопедиялық сөздігінде берілген анықтамада қылмысты саралау анықтамасы және оның түсіндірмесі барынша дәл және ақиқат болып табылады. Ол бойынша «Қылмысты саралау дегеніміз жасалған іс-әрекет белгілерінің қылмыстық заңда қарастырылған белгілі-бір қылмыс құрамына дәл сәйкестігін тиісті процессуалдық актіде анықтау және бекіту»./4/ Аталғандарды нақтыласақ а) қылмысты саралау кінәлі тұлғаға жаза мөлшерін тағайындау және жасалған қылмыстың өзге де құқықтық салдары үшін негіздеме. б) қылмысты саралау қылмыстық сот өндірісінде заңдылықтың сақталуы үшін үлкен маңызға ие болады; в)қылмысты саралау жасалған қылмыстың осы іс-әрекет үшін қылмыстық жауапкершілікті қарастыратын заңмен қатаң сәйкестікте саралануы тиістігін білдіреді. В.Н. Кудрявцевтің санауынша қылмысты саралау оған заңи баға беру осы қылмыстың белгілерін бекітетін қылмыстық-құқылық норманы көрсету болып табылады. Б.А. Куриновтың пікірінше «қылмысты саралау – бұл өмірдегі нақты жағдайдың – қылмыстың – қылмыстық заңның нормасында тұжырымдалған берілген қылмыс туралы ұғымымен ұқсастығы туралы қортынды жасау. Қылмысты саралау өмірдегі нақты жағдайға қылмыстық заңның нормасын таңдап алу және мағынасы бойынша заңи саралаулардың тек бір түрі ғана болып табылады»./5/

«Квалификация»- термині латын тілінен аударғанда әлде бір нәрсенің сапасын, бағасын, жарамдылық дәрежесін анықтау дегенді білдіреді. «Сараланған қылмыс» анықтамасы берілген қылмыстық іс-әрекет жауаптылықты ауырлататын мән-жайларда жасалғандығын және ауырырақ жазаға тартылатындығын білдіреді./6/ Яғни заңшығарушы оны өзіне ұқсастардың қатарынан барынша қоғамдық-қауіпті және зиянды ретінде бөліп көрсетеді.

Қылмысты саралу ұғымына келетін болсақ мәселе сәл өзгешелеу болады. Ол (ұғым) екі мағынада қолданылады: 1) тұлғаның әрекетінде (әрекетсіздігінде) қылмыс құрамының бар екендігін құқық қорғау органдарының анықтауының логикалық процессі; 2) Осындай қызметтің нәтижесі – қылмыстың жазалануға тиісті іс-әрекетті оны әлеуметтік қауіптілік және жазалану қаталдығы бойынша бөліп көрсетпей құқықтық бағалау. Қысқаша айтқанда Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің диспозициясы мен санкциясында қарастырылғаны ғана бағаланады.

Теорияда және практикада қылмысты саралаудың екі мағынасы өзара байланысты және өзара шартты ретінде қарастырылады. В.Н. Кудрявцев және Б.А. Куринов бұл жағдайды атап ғана қоймай, қылмысты саралау ұғымын анықтау барысында ескеруді ұсынады.

Аталған жағдайды сақтамау немесе ескермеу яғни істің нақты мән-жайларына сәйкес емес қылмыстық заңды қолдану жасалған қылмыстың сипаты туралы түсінікті бұрмалайды, оған дұрыс баға бермейді және әділетсіз үкімнің шығуына әкеліп соқтырады. Бұндай жағдайда қылмысты саралау дұрыс емес. Ол қылмысты дұрыс саралау сияқты ресми сипатқа ие болады себебі сот-тергеу органдарымен беріледі.

Саралау сонымен қатар ресми емес (доктриналды) болуы да мүмкін, ол құқыққа қарсы әрекетке (әрекетсіздікке) құқықтық баға беруді жекелеген ғалымдар және практикалық қызметкерлер түсіндірулерде, оқулықтарда, ғылыми жұмыстарда ұсынған кезде жүзеге асырылады. Алайда олардың заңи күші болмайды.

Саралау дегеніміз – бұл жасалған іс-әрекеттің оқиғалық белгілерінің және Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің нормасында қарастырылған қылмыс құрамы белгілерінің толықтай сәйкестігін анықтау және заңи түрде бекіту болып табылады./7/

Қылмысты дұрыс сараламау үкімнің күшін жою немесе өзгерту үшін негіз болып табылады. Саралау барысында жіберілген қателік жазаның түрі мен мерзімінің дұрыс тағайындалмауын туындатып ғана қоймайды, сонымен қатар бірқатар басқа да құқықтық салдардың негізсіз туындауына алып келеді (сотталғандық, түзету мекемесінің түрін және түзету колониясының режимін анықтау, рақымшылық жасауды қолдану немесе қолданбау, мүлікті тәркілеу, кейбір азаматтық-құқылық салдар).

Кінәлі адамға жазаның мөлшерін дұрыс анықтау іс-әрекетті дұрыс саралауға айта қаларлықтай тәуелді.

Мысалы абайсыздықтан кісі өлтірген адамға әділетті, жасаған іс-әрекетіне сәйкес жаза тағайындау мүмкін емес, егер оның әрекеті қателіктің салдарынан қасақаналықпен адам өлтіру ретінде сараланатын болса. Себебі ҚК-тің 101 бабы бойынща яғни абайсызда кісі өлтіру үшін үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге немесе сол мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы белгіленген, ал ҚК-тің 96 бабының 1 бөлімі бойынша алты жылдан 15 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы , ал 96 бабтың 2 бөлімі бойынша он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру немесе өлім жазасы немесе өмір бойы бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған. Осы мысалдың өзінен-ақ қылмысты дұрыс саралаудың қандай маңызға ие болатындығын байқауға болады.

Қылмысты саралау процессі яғни оның жүзеге асырылуы, қылмыстық істі қозғаудан бастап қылмыстық процесстің барлық сатыларында орын алады. Атап айтқанда Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 63, 64, 66, 67, 190, 197 баптарында Қылмыстық істі қозғау, қылмысты ашу, және істі процессуалдық құжаттау міндеттері туралы айтылған. Қылмыс белгілері анықталған әрбір жағдайда прократура тергеу және анықтама органдары өздерінің өкілеттіктерінің шегінде қылмыстық іс қозғауға, қылмыс оқиғасын, оны жасауға кінәлі тұлғаларды және оларды жазалауға заңда қарастырылған барлық шараларды жүзеге асыруға міндетті. Қылмыстық істі қозғау туралы қаулыда оны қозғауға негіз болған мәліметтер, белгілері бойынша қылмыстық іс қозғалған қылмыстық заңның бабы және қылмыстық іс тергеу өндірісі немесе сот тергеуін жүргізу үшін жіберілген орган көрсетілуі тиіс.

Қылмыстық істі қозғау сатысы қылмыстық істі қозғау туралы қаулы шығарумен шектелмейді. Оның мазмұны болып а) қылмыстық істі қозғауға заңды себептер мен негіздердің болуын алдын ала тексеруі, б) қылмыстық істі қозғау туралы мәселенің тікелей шешуі табылады./8/ Сондықтан аталған қаулыны шығарғанға дейін сот өндірісінің тиісті органдары іс бойынша өндірісті бастау мүмкіндігінің шарттарын анықтайды, көп реттерде бұл үшін белгілі бір процессуалдық әрекеттерді орындайды және қылмыстық істі қозғау немесе қозғаудан бас тарту туралы шешім қабылдайды. Тіпті осы сәттен-ақ қылмысты алдын ала шартты түрде айтқанда, бағыттаушылық саралау жүзеге асырылуы мүмкін.

В.Н. Кудрявцев дұрыс айтады: «қылмыстық процесстің әрбір сатысында (анықтама, алдын ала тергеу өндіріснің барысында, істі бірінші сатыдағы сотта қараған кезде, сонымен қатар жоғары сатыдағы соттарда қарау кезінде) құқықтық норманы қолданумен байланысты мәселелер соның ішінде қылмысты саралау мәселелері де дербес, көп жағдайда қайтадан шешіледі»./9/

Қылмыстық процесстің келесі сатыларында қылмысты саралау талданып нақтыланады. Бұл тұлғаны айыпталушы ретінде жауапқа тарту туралы негізделген қаулыны жасақтауда орын алады онда іс- әрекет сараланатын қылмыстық заңның бабы; айыптау қортындысында сотқа өткізу сатысында алдын ала таңдау барысында айыпталушыға тағылатын іс-әрекеттерге қылмыстық заңның қолданылуының дұрыстығы анықталады, жасалған іс-әрекеттің мемлекеттік бағалануы болып табылатын сот үкімі әрине, одан тыс қалмайды. «Соттық тергеу актілерінің жүйесінде – үкім маңыздылығы бойынша ерекше орын алады: онымен қылмыстық іс негізінен шешіледі және сотталушының өзі сотқа берілген қылмыс бойынша кінәлілігі туралы және оның кінәлілігінң дәрежесі жөніндегі мәселеге түпкілікті жауап беріледі»-деп жазған М.С. Строгович./10/

Аппеляциялық және бақылау өндірістеріне қатысты айтсақ қылмысты саралау мәселелері бұл жерде де үлкен маңызға ие болады. Қылмыстық іс жүргізу Кодексінің 414, 432, 434 және 459 баптарына сәйкес қылмыстық заңның дұрыс қолданылуы – аппеляциялық сатыда да бақылау тәртібінде де үкімнің күшін жоюдың немесе өзгертудің негіздерінің бірі болып табылады. Қылмыстық-құқылық норманы оның дәл мағынасына қайшы келетін түсіндірудің және қылмыстық заңды дұрыс қолданбаудың басқа жағдайларында: айыптау үкімін бақылау тәртібімен қайта қараған кезде, ауырырақ қылмыс туралы заңды қолдану қажеттілігімен байланысты сот шешімдері мен қаулыларын жазаның жеңілдігі немесе басқалай негіздер сонымен қатар ақтау үкімі немесе істі қысқарту туралы шешім немесе қаулылардың барысында орын алуы мүмкін.

Осыдан туындайтын қортынды қылмыстық-процессуалдық заң, тиісті негіздер болған кезде қылмысты қайта саралаудың тиісті тәртіптерін бекітеді. «Мемлекеттік органдар қызметінің осы жақтарының заңмен айқын реттелуі қылмыстық істің тергелуінің жан-жақтылығы, қылмысты жасаған деп айыпталған адамға қорғау құқығының уақытында берілуінен әрбір қылмыстық істің әділетті шешілуіне кепілдік беретін басқа да көптеген сәттерге ақыр аяғында заңдылықтың қатаң сақталуы қажеттілігінен туындайды»./11/

Б.А. Куриновтың пікірінше қылмысты саралаудың жүргізілуінің өзі үш кезеңнен тұрады. «Бастапқыда іс-әрекеттің барынша жалпылама белгілері анықталады яғни , құқықтық қатынастың түрі анықталады». Екінші кезеңде «қылмыстық іс-әрекеттің топтық белгілерін анықтау жүзеге асырылады яғни қарастырылған қылмыстың қылмыстық кодекстің қандай тарауымен қамтылатындығы анықталды». Үшінші кезең «қылмыстың түрлік белгілерін айқындау және салыстырудан тұрады»./12/

«Қылмыстық құқық» оқулығының авторлары да қылмысты саралауды үш кезеңге бөледі, бірақ оларды басқаша түсіндіреді. Бірінші кезең жасалған іс-әрекеттің оқиғалық мән-жайларын толық және дұрыс анықтаудан тұрады. Екіншісі тиісті қылмыс құрамын сипаттайтын нақ сол қылмыстық-құқылық норманы анықтау. Үшіншісі нақты жасалған іс-әрекеттің құрамын таңдап алынған нормада сипатталып жазылған қылмыс құрамымен салыстыруды қамтиды.

Қарастырылған кезеңдердің тек қарапайым кезегімен емес, біріккен түрде қылмысты саралаудың бірегей процессін құрайтын олардың логикалық мәнісінде берілетіндігін ескерте кетуіміз керек. Осыған байланысты екінші кезеңде жасалған әрекет үшін қылмыстық-құқылық норманы тек формалды түрде анықтау ғана жүзеге асырылмай оның айқындылығы кеңістіктегі және уақыттағы әрекеті, түсіндіруінің дәлдігі тексеріледі. Үшінші кезеңде іс-әрекет пен қылмыс құрамының белгілері салыстырылады. Олардың ұқсастығы анықталғанда қылмысты саралау аяқталады және бұдан шығатын қортынды «тұлғаның іс-әрекетінде қылмыс бар немесе тұлға қылмыс құрамын орындады ендеше, оны қылмыстық жауапкершілікке тартуға және тұлғаның бұл жауапкершілікті тартуына барлық негіз бар»./13/

Осыдан біз сілтеме жасаған оқулықтың авторларының түсінігінде нақты түрінде қылмысты саралау қылмыстық істі қозғаған сәттен басталады және үкім шығарумен түпкілікті аяқталады. Шын мәнінде бұл логикалық процесс тергеу мен қылмысты сот-тергеу органдарында тексеру барысында үздіксіз жүргізіледі.

Қылмысты саралау теориясында саралау және объективті шындық мәселесі белгілі бір күрделілікті пайда қылады оның шешілуі әртүрлі пікірлердің туындауына себепші. Мәселенің мәнісі мында: қылмысты дұрыс саралау барысында обективті шындық анықталама? Тергеу және сот органдарымен жасалған іс-әрекеттің фактілік құрамын анықтау яғни, тек оқиғаны емес олардың құқықтық белгілерін анықтау қылмыстық заңды қолдануға негіз болады.

Негізінде қылмысты дұрыс саралау қылмыстық істі тексеру барысында тергеу мен сот арқылы анықталатын обективтік шындықтың мазмұнына кіреді.

Сот тергеу практикасында қылмысты дұрыс сараламаудың көптеген мысалдарын байқауға болады яғни, қылмыс жасаған тұлғаға ҚК-тің ауырырақ қылмыс түрі үшін жауап кершілік қарастырылған бабы таңылады. Мысалы ол ұрлық жасады (ҚК 175 бап) бірақ ерекше құнды заттарды ұрлағаны үшін (ҚК 180 бап) жауапкершілікке тартылады. Келтірілген мысалда қылмысты дұрыс сараламаудың түрлерінің бірі көрсетілген. Қылмысты дұрыс сараламаудың тағы бір түрі қылмыс жасаған тұлғаға қылмыстың жеңілдеу түрі үшін жауапкершілік көзделген баптың қолданылуы болып табылады. Мысалы, Қылмыстық кодекстің 250 бабының орнына 209 бабын қолдану.

Қылмысты дұрыс сараламаудың үшінші түрі қолданылуға тиісті баптың, тиісті емес бөлігін және тармақшасын қолданудан көрінеді. Мысалы кінәлі адамға ҚК-тің 178 бабының бірінші бөлімінің орнына, екінші бөлім қолданылады.

Қылмысты дұрыс сараламаудың төртінші түрі қылмыстың бір түрін жасаған адамға ҚК-тің бірнеше бабын қолданудан көрініс табуы мүмкін. Мысалы бандитизім жасаған адамға 237 баппен қатар ҚК-тің 96, 179 баптарын қолдану. Қылмысты саралаудағы осындай қателіктерді әдебиетте басы артық саралау деп атау қалыптасқан.

Қылмысты дұрыс сараламаудың келесі, бесінші түрі қылмыстың жиынтығын ҚК-тің бір бабымен немесе баптың бөлімімен саралау болып табылады. Мысалы атыс қаруын пайдаланып жасалған қарақшылық үшін ҚК-тің 179 бабының 2 бөлімінің 2 тармақшасы қолданылады дұрысында ҚК-тің 251 бабыда қолданылуы тиіс болатын.

Саралаудың соңғы түрі іс-әрекетінде қандайда болмасын қылмыс құрамының белгісі жоқ адамға қылмыстық заңның дұрыс қолданылмауы болып табылады. Осындай жағдайда іс-әрекетте қылмыс құрамы жоқ деп танылады. Енднше қылмыс жасамаған кінәсіз тұлға негізсіз қылмыстық жауапкершілкке тартылады ол өз кезегінде Қазақстан Республикасның Конститутциясының 77 бабында бекітілген адамның конституциялық құқықтарын өрескел бұзу болып табылады. Нақты қылмыс құрамының белгілері жоқ әрекетті құқық қорғау органдарының ҚК-тің әлдеқандай бабымен дұрыс сараламаудың барысында осындай жағдай орын алуы мүмкін . Мысалы тұлға Қылмыстық кодекстің 162 бабымен жалдамалылық үшін жауапқа тартылады алайда оның материалдық сыйақы алу немесе өзге де бас пайдасы мақсатында іс-әрекет жасағандығы дәлелденбеген.

Өкінішке орай, көп жағдайда анықтама және алдын-ала тергеу органдарында айта қаларлықтай жиі кездесетін қылмысты дұрыс сараламау оқиғалары белгілі болмай қалады, саралаудағы қателіктерге істі сотта қарауда да жол беріледі. Соның нәтижесінде анықтама және алдын ала тергеу органдарымен қылмыстың дұрыс сараланбауы сотта да қайталанып әділсотты емес үкімдердің шығуына жол беріледі. Кей реттерде қылмысты дұрыс сараламау оқиғаларының кінәсіз адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту деп атауға болады.

Қылмысты дұрыс сараламаудың осындай оқиғалары барлық қылмыстық істер бойынша үкімдерге шағым немесе наразылықтар келтірілмеуіне байланысты жоғарғы сот сатыларында да әрқашан анықтала бермейді. Сондықтан үкімдердің басым бөлігі жоғарғы сот сатыларында тексеруден өтпестен күшіне енгізіледі және орындалады.

Қазақстан Республикасының жаңа ҚІЖК-де қылмыстық заңды дұрыс қолданбауға байланысты қылмыстық іс қайта тергеуге жіберілетін, сот үкімі өзгерілетін немесе күшін жоятын нормалар қарастырылған. Олардың қатарына ҚІЖК-нің 303, 376, 416, 432, 436, 459 баптарын жатқызуға болады.

1137 ж Ходжент жанында Қарахан әскерлеріне ойсырата соккы берген мемлекет:А)Каракытай

12 томдық «Қазақ Совет энциклопедиясын» шығару аяқталды 1978 ж.

1207-1208 ж Енисей қыргыздарын басып алган Шыңғысхан баласыВ) Жошы

1208 жылы Қарақытайларды Шығыста жеңген – Наймандар.

1211-1215 ж Шыңғысхан Кытайга жорыгында колга тусірді:В) Сауданы.

1217 ж Хорезм шахы Мұхамед Текеш қай қалада теңге соқтырды - Отырар.

1217-1218 жж Хорезм шахы Мұхамед Текеш қай қалада тенге соктырдыА) Отырар

1219 жылы Шағатай мен Угедей коршауга алган кала:D) Отырар

1227-1255 жылдары Алтын Орданы билеген:А) Батый хан

13 қола жебе табылған қорған Шілікті

1336-1405 жылдары өмір сүрген тұлға - Әмір Темір.

1371-1390 ж дейін Моғолстанга Аксак Темірдін жорыгыВ) 10 рет

1379 жылы Тоқтамыстың Темір-Мәлікті жеңіп билікті қолына алған қаласы- Сығанақ.

138 жылы Батыс елдеріне елші аттандырган ел С) Кытай

1456-1457 жылдары Әбілқайырдың ойраттардан женілген каласыС) Испиджаб

1490 жылы Азов қаласында дүниеге келген жырау – Доспамбет

15 жастан 50 жасқа дейінгі жалпыға бірдей міндетті сауат ашу енгізілді:E) 1931ж.

150 шақырым жерден жинап әкеліп қала үлгісіндегі поселка жасаған аудан – Шу.

1510 жылы Мухаммед ІІІайбани Қасым ханнан қай жерде жеңілді Сығанак түбінде.

1510 жылы Шайбани хан Иран шахымен болған шайқаста қаза тапкан Шайбан.

1511 жылы қазақ хандығының билігін қолына алған хан Қасым.

1538-1580 ж қазақ хандығын басқарған хан Хақназар.

1570 жылдардың аяғында Моголстаннан Казак хандыгына откен жерлер:С) Жетісудын батысы

1570 жылдардың аяғында Хақназар билігінде болған жер Жетісудың батысы.

1580 ж Сарайшық қаласының біржола қирау себебі:А) Дон, Еділ қазақтарының Жайық бойына шапқыншылық жасау салдарынан

1583 жылы «Ант беріскен шартты » бұзып, Тєуекел хан Абдалах ханнан қайтарып алған қалалар:A) Сауран, Түркістан, Отырар, Сайрам

1583 жылы Тәуекел хан Абдаллах хандығына шабуыл жасап басып алған калалар Сауран,Түркістан,Отырар,Сайрам

1584 ж Ермакты женген казак батыры:D) Сатбек

1594 жылы Мәскеуге Тәуекел ханның елшілігін басқарып келген адам – Құл-Мұхаммед

1595 ж Мәскеуге Тауекел ханнын елшілігін баскарып келді:А) Кул-Мухаммед

1595 жылы Тәуекел ханға келген орыс елшілігін басқарған – В.Степанов

1595 жылы Тәуекел ханға орыс елшілігін басқарып келген: А)Степанов.

1596 ж Мәскеуге Тауекел ханнын елшілігін баскарып келді:А) Кул-Мухаммед

1597-1598 ж Тәуекел хан Абдаллахқа қарсы соғысқа дер кезінде кай жерде Абдаллах әскерін талкандады -Ташкент қаласының түбінде.

1598 жылғы шайқаста екі жақтың билеушісі де қаза болып, екі хандық хансыз қалды, бұл хандықтар:B) Қазақ хандығы мен Өзбек хандығы

16 жасқа дейінгі жас өспірімдердің жұмысшылар арсындағы үлесі – 14%.

16 желтоқсан -В) Тєуелсіздік күні

1603 жылы бірінші қазақ-бұхар шайқасы болған жер:A) Айғыржар

1613 ж өзін Ташкент каласынын билеушісі деп жариялап,өз атынан акша шыгарган ханС) Турсын

1628-1652 жылдары хан тағына отырған Есім ханның баласы:D) Жәңгір

1635,1643,1652 жылдары қазақтарға қарсы жорықты басқарған қонтайшы – Батыр

1640 жылы салынған бекініс – Гурьев

1643 ж жоңғарларға карсы ерлікпен шайкаскан хан Жәңгір.

1680 жылы жоңғар шапқыншылығы кезінде аман қалған қала:B) Түркістан

1694 ж Тәуке хан І Петрмен елші Аталыков аркылы кандай келісім жасадыВ) Сауда байланысын кушейту

1694 жылы І Петрмен елші Аталықов арқылы сауда байланысын жасаған – Тәуке хан

1710 жылы жоңғарларға қарсы күресу үшін үш жүз өкілдерінің бас қосқан жері – Қарақұм

1710 жылы қазақ жүздерінің белгілі өкілдері бас қосып, жоңғарларға соққы беру мәселесін талқылаған жер:А) Қарақұм

1710 жылы қазақ жерінің Қарақұм маңында бас қосу себебі:C) Жоңғарларға қарсы тойтарыс беру

1710 жылы қазақ жүздерінің белгілі өкілдері Қарақұм маңында бас қосты.

1710 жылы қазақ жүздерінің өкілдерінің Қаракұм маңында бас косып талқылаған мәселесі - жау шабуылына тойтару.

1714-1720 жылдары Ертіс өзенінің жоғарғы жағына тұрғызылған бекіністер – Жәміш, Омбы, Колбасинск, Железинск

1714-1720 жылы патша үкіметінің Ертіс бойына әскери бекіністер салудағы басты мақсаты:С) Қазақ өлкесін біртіндеп жаулап алу

1715 жылы Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры:С) Қайып

1718 жылы жоғары Ертіс бойына салынған әскери бекініс:А) Семей.

1718 жылы жоңғар-қазақ шайқасы болған жер – Аягөз

1718 жылы Қабанбай, Жауғашар батырлардың басшылығмен жоңғарларды жеңген жер –Аягөз өзені бойы

1718 жылы салынған бекініс- Семей

1722 жылы жоңғарлардың бар күшін қазақ жеріне жұмсауға мүмкіндік алуы – Канси өлген соң Цин империясымен қарым-қатынасын ретке келтіруі

1723 ж жоңғарлардың ығысқан Орта жүз рулары ойысқан өңір – Самарқан

1723 ж Жоңғарияның барлық күш – қуатын қазақ еліне қарсы жұмсауға мүмкіндік алуыныњң себебі:С) Цин императоры Кансидыњ өлімі

1724-1725 жылдары жоңғарлар басып алған қала – Түркістан, Ташкент

1726 жылы болған «Қалмақ қырылған» шайқасының маңызы:А) Қазақстанның солтүстік-батысы азат етілді

1726 жылы қазақ жасақтарыныњ жоњғарларды талқандауыныњ басы болған оқиға:В) «Қалмақ қырылған»

1728 ж жоңғарлармен шайкас болган жерА) Буланты

1728 ж қазақ жуздері окілдерінін жонгарларга карсы куресу ушін бас коскан жеріЕ) Орда басы

1728 жылы қазақ жасақтарыныњ жоњғар єскерлеріне күйрете соққы берген жер:C) Бұланты өзені

1728 жылы қазақ жүздері өкілдерінің жоңғарларға қарсы күресу үшін бас қосқан жері – Қарақұм

1731 жылы ақпан айыныњ 19 күні Кіші жүз елшілері Анна Иоанновнаның қабылдауында болып талқыланған мєселе:А) Кіші жүзді империя құрамына қабылдау.

1731 жылы Әбілқайырды қолдап, Ресейдің қол астына кіруге ант берген Кіші жүз старшындарының саны:А) 29 старшын

1735 жылы Қазақстанныњ солтүстігінде өзен бойында салынған бекінісВ) Ор

1735 жылы Патшаның отарлық саясатына қарсы күреске шыққан башқұрттардың қарсылықты жаныштау кезінде бас сауғалап көршілес Қазақстанға қашқандары:С)50 мың.

1738 жылы қазақ сұлтандарының съезі шақырылды:В) Орынборда.

1738 жылы Орынборда қазақ сұлтандарының съезін шақырған Орынбор комиссиясының басшысы :В) В.Татищев

1740 жылы Кіші Жүздіњ шекарасына қауіп төндірген мемлекет:D) Иран

1740 жылы кіші жүз Сырдария қазақтарының жағдайының қиындай түсуі – Парсы әмірінің Хиуаны талқандауы

1741-1743 ж Абылай сұлтан тұтқында болды:С) Жоңғарияның

1742 ж 20 мамырдағы Ресей Сенатының ЖарлығыС) Қазақтарды және шекаралық өңірдегі бекіністерді қорғау туралы

1745-1759 жылдары Орынборға жеткізілген мал басының құны – 1 млн сом

1747 жылы Е.Петровнаның шешімі: Алтай тау-кен кәсіпорындары – патша отбасының меншігі

1747 жылы Нәдір шах өлгеннен кейін Хиуа тағына отырған хан:В) Қайып сұлтан

1747 жылы Хиуа тағына сайланған – Қайып

1747 орыс патшасына Елизавета Петровнаның Алтай өңіріндегі тау-кен кәсіпорындары жөніндегі шешімі:А) Орыс патшалары отбасыларының меншігі деп жариялады.

1748 жылы Әбілхайыр Барақ сұлтанның қолынан қаза тапты

1756 ж Жанқожа батыр Жаңа қаланы көтеріліс тірегіне айналдырды.

1756 жылы қыркүйекте патша әкімшілігі Кіші Жүз қазақтарына ресми шек қойды:В) Жайық жағалауына мал жаюға

1756 жылы қыркүйектегі патша шешімі – Жайық жағасына қазақтардың мал жаюына шек қойылды

1761 ж Абылай орыстың осы патшасынан ағаш ұстасын жєне 200-300 пұт астық жіберуді сұрап, хат жазды:С) Елизавета Петровна

1766 жылы Бұхар саудагерлерінің өтінішімен Әбілмәмбет ІІ Екатеринаға хат жолдап, Түркістан арқылы өтетін керуендерді қай бекіністерде шек қоймай қабылдауға рұқсат алды–Семей, Жәміш

1766 жылы Екатерина патшадан Түркістан арқылы өтетін ірі керуенді Семей, Жєміш бекіністерінде қабылдауға рұқсат алған ханС) Әбілмємбет

1766 жылы Әбілмємбет ханның II Екатеринаға хат жолдау себебіС) Түркістан арқылы өтетін керундерді Семей Жєміш бекіністерінде шек қоймай қабылдауға рұқсат алу

1771 ж Орта жүздіњ ханы Әбілмємбет қайтыс болғаннан кейін хан тағына отыруға тиіс мұрагер:В) Әбілпайыз

1773 жылы 17-18 қарашада Усиха өзені бойында Пугачевке жолыққан Нұралы ханның арнайы өкіліЕ) Зәбір

1774-1775 жылдары Сібір шебінде орналасқан тұрақты әскердіњ саныС) 3500 адам

1778 жылы II Екатерина Абылай хандыС) Орта жүздің ханы етіп бекітті

1783-1797 жылдардағы көтерілістің қамтыған аумағы: А)Кіші жүз.

1783-1797 жылдары С.Датұлы бастаған көтерілістің қамтыған аймағыD) Кіші жүз

1785 жылы жазда Кіші жүз старшындарының съезінде қабылданған шешімА) Нұралыны тақтан тайдыру туралы

1785 жылы наурызда Сахарная бекінісне шабуыл кезінде тұтқынға түскен сұлтан:D) Айшуақ

1785 жылы Сахарная бекінісін алуда сұлтан Айшуақ Назаровтың қолына түсті

1791 жылы Кіші жүздің ханы болып сайландыС) Ералы

1791 жылы Нұралының өліміне байланысты Кіші жүз ханы болып сайланған – Ералы

1797 жылғы наурыздың 17-де Сырым тобы хан сарайына шабуыл жасады

1797 жылы 17 наурызда С.Датұлы тұтқиылдан шабуыл жасадыВ) Хан сарайына

1797 жылы Барон Игельстромныњ ±сынысы бойынша патша үкіметі бекіткен ханА) Айшуақ

1797 жылы Сырым Датұлын қудалаған Кіші жүз билеушісі:В) Қарабай сұлтан

1799 ж қарашада Орта жүз қазақтарын Ертістің оң жағасына қайта қоныс аударуға рұқсат еткен император:А) I Павел

18 жасар ең жас қазақстандық Кеңес Одағының батыры атанған – Елеусізов.

1802 жыл С.Датұлы қаза болған жерА) Хиуа хандығы

1805-1806 ж Ресей үкіметінің Пекинге жіберген елшілігі Ургадан қайтып оралуға мәжбүр болды –Қытай.

1805-1806 жж Ресей үкіметі осы елмен қатынасты ретке келтіруге ұмтылды – Қытаймен.

1805-1806 жылдары Ресейдің Ю.Головкин бастаған елшілігіне сауда байланыстарын реттеу міндеті жүктелген мемлекетЕ) Қытай

1811 ж Ресей үкіметі тілмәшінің Бұқтырмаға келудегі мақсаты – Қытаймен саудадағы Бұқтырманың мүмкіндігін анықтау.

1812 ж Отан соғысында қазақтар шайқасқан құрамаА) Башқұрт полкі

1812 жылғы Отан соғысы кезінде Башқұрт полкі қүрамында қатысқан Әмен Байбатырұлы: жауынгер ақын

1812 жылы Ертіс шебінің полктері қатысқан қанды шайқас: А)Бородино түбіндегі

1812 жылы Орынбор губерниясында құрылған кавалериялық полктің саныВ) 40

1812 жылы Отан соғысында ерлігімен «Георгий» орденініњ кавалері аталған қазақD) Н.Жанжігітұлы

1812 жылы Отан соғысының басты оқиғаларына белсене қатысқан шоқынған қазақА) Я.Беляков

1812 жылы шілденің 6-сы күні Напалеонмен соғыс қаупі туралы І Александрдыњ манифест-үндеуі мен Орынбор губернаторының соғыс басталғандығы туралы хабары қазақ ауылдарына жетті:С) 1812 жылы қазан-қарашада

1813 ж Орынборда ашылған әскери училищелер Ресейлік билеу әкімшілігі үшін шиновниктер даярлаумен айналысты.

1815 жылы патша үкіметі Уәлиге қосарлап екінші хан Бөкейді тағайындады

1817 ж Сұлтан Сүйік Абылайұлының қарамағындағы Жалайыр руының 66 мың адамы Ресей құрамына алынды.

1817 жылы Сүйік Абылайханұлыныњ патша үкіметіне жасаған мєлімдемесі D) Қарамағындағы рулардыњ Ресей құрамына өтуді қалауы

1819 жылы Орта жүздің ханы Уәли хан өлген соң, патша үкіметінің басқару жүйесін өзгерту туралы шешімі:C)хандық басқару жүйесін жою

1820 ж - Хиуа ханы қаңыратып кеткен казақ ауылдарының саны: А)Екі мыңға жуық

1820 ж Хиуа ханы Мұхамед-Рақым 2000-ға жуық қазақ ауылын шауып кетті.

1821 жылы Орта Азия хандықтарына қарсы Ұлы Жүздегі шаруалар көтерілісін басқарғанС) Тентектөре батыр

1821 жылы Тентектөре бастаған шаруалар көтерілісініњ сипаты: А) азаттық

1822 ережеге сай аға сұлтандар сайланды:А) үш жылға.

1822 жылғы «Жарғы» бойынша қылмыстық істер қаралатын орган: А) округтік приказдар

1822 жылғы «Жарғы» бойынша шетелдермен келіссөз жүргізу құқығы берілді: А) шекаралық басқармаға

1822 жылғы «Сібір қазақтары Жарғысыныњ» авторыЕ) Сперанский

1822 жылғы «Сібір қазақтарының Ережесі» бойынша 12 класқа жататын шенеуніктерге тењелдіВ) Болыс сұлтандар

1822 жылғы «Сібір қазақтарыныњ Ережесі» бойынша аға сұлтанға 10 жылғы ењбегі үшін берілген атақ:В) Дворян

1822 жылғы Ереже бойынша Орта жүз территориясы құрамына кірген генерал-губернаторлық:А) Батыс-Сібір

1822 жылы “Сібір қазақтарының жарғысын дайындаған” – Сперанский

1822 жылы «Сібір қазақтарыныњ Жарғысыныњ» басты мақсаты:С) Әкімшілік, сот, саяси жағынан басқаруды өзгерту

1822-1895 жылдары өмір сүрген халық ақыныС) Сүйінбай

1824-1829 жылдары М.Өтемісұлы тұрған қалаЕ) Орынбор

1825 ж Ресей билігін мойындаған Жетісудағы – Үйсін болысының қазақтары.

1825 жылы өз жерлерінде сыртқы округ ашуға келісім берген Ұлы Жүздіњ руыА) Үйсін

1827 ж ұйымдастырылған 12 биден құралған Орда әкімшілігінің басты құрамды бөлігі –хандық кеңес.

1827 жылы Бөкей хандығында құрылған хандық кеңестің мөшелерінің саныD) 12 би

1831 жылы қыркүйекте орысша білім беретін училище ашылған қалаС) Семей

1833 жылы А.С.Пушкиннің Орынбор қаласында жинаған тарихи материалдарыЕ) «Е.Пугачев бүлігінің тарихы»

1836 ж жанында қазақтар үшін интернаты бар училище Өскеменде ұйымдастырылды.

1836 жылы қазақтар үшін интернаты бар училище ашылған қалаА) Өскемен

1836 жылы Кенесарыныњ ағасы Саржан өлтіруге бұйрық берген хан:С) Хиуа ханы

1836-1838 жылдардағы Ішкі Бөкей ордасындағы көтерілістің басшыларының бірі Исатай Тайманұлы қаза тапты:В) 1838 жылы.

1836-1838 жылдары Бөкей Ордасында болған көтерілістің басты қозғаушы күшіА) шаруалар

1836-1838 жылдары көтеріліс бойынша сот жазалау ісін басқарған D) полковник Геке

1836-1838 жылдары көтеріліске түрткі болған жағдайС) Жәњгірдің қайын атасы Қарауылқожаның Каспий өңіріндегі руларға билеуші болып тағайындалуы

1837 ж 15-қазанда Теректіқұм деген жерде ауылы талқандалған Жәңгірдің сыбайласы –Балқы Құдайбергенұлы.

1837 ж қазанда ханның резиденциясын қоршаған көтерілісшілер саны – екі мың.

1837 жылы Александр княздің патшалық қабылдауында болған 1812 жылы Отан соғысына қатысқан жауынгер: D) Н.Жанжігітұлы

1837 жылы Александр патша қабылдауында болған Н. Жанжігітұлы.

1837 жылы қазанныњ 15 де Исатай мен Махамбет бастаған қол Теректіқұмда кімнің ауылын ойрандадыС) Балқы бидің

1837 жылы хан сарайын қоршауға алғандағы көтерілісшілердің саныС) 2 мыњ

1837-1847 жылдары болған ұлт-азаттық көтерілістің басшысыС) К.Қасымұлы

1838 жылы мамырда Кенесары сарбаздарыВ) Ақмола бекінісін өртеп жіберді

1841 ж Кенесары әскерінің Ташкентке аттануына токтау болган себепЕ) Сарбаздар арасында жукпалы ауру тарады

1841 ж Кенесары қоршаған Қоқан бекіністері – Созақ, Жаңақорған, Ақмешіт.1841ж.

1841 жылы татарша-орысша білім беретін мектеп ашылған хандықD) Кіші Орда

1843 ж Жанқожа құлатқан бекініс – Хиуа бекінісі.

1843 ж Кенесары көтерілісін жаншуға жіберілген – Лебедев отряды.

1843 жылы маусымда І Николай көтерілісті басу үшін кімдерді жіберуге келісім бердіС) Старшина Лебедевті

1844 ж шілдеде Кенесарыға қарсы ұрыста мерт болған сұлтандар саны – 44(Ахмет Жантөреұлының отряды).

1844 жылы 20 шілдеде Кенесарыға қарсы ұрыста мерт болған сұлтандар саныЕ) 44

1844 жылы Кенесары мен патша үкіметініњ арасындағы келіссөздердің тоқтатылу себебіD) Екі жақ бір-бірінің талаптарын мойындата алмады

1844 жылы Неплюевтің кадет корпусы орналасқан қалаЕ) Орынбор

1845 ж Торғай бекінісі салынды.

1845 жылы Кенесары ауылына келген патша елшілеріА) Долгов пен поручик Герн

1845 жылы Кенесары Сарыарқадан бет алды:D) Ұлы жүзге

1847 ж салынған бекініс – Қапал.

1847 ж12жасар Шоқан Омбыдағы Сібір кадет корпусына оқуға түсіп 18 жасында бітірді.

1847-1857 жылдары Қазақстанда айдауда болған украин ақыны С) Шевченко

1848 жылы Қарқара уезінде көпес Варкав Ботовтың есімімен аталған ірі жәрмеңке ашылған жерЕ) Талды-Қоянды

1851 ж-ға дейін Ресейдің Цин империясымен сауда-экономикалық байланысы – Кияхта қаласы арқылы жүзеге асырылды.

1851 жылға дейін Ресей мен Цин империясы арасындағы сауда байланыстары осы қала арқылы жүзеге асырылды:С) Кяхта

1853 ж Ресейдің қоластына қараған бекініс – Ақмешіт.

1853 ж Талғар өзенінің Ілеге құяр жерінен Іле бекінісін тұрғызған – Перемышельский отряды.

1853 жылы Ресейдің қол астына алынған қоқандықтардыњ бекінісіD) Ақмешіт

1854 ж көктемінде Перемышельский отряды Верный бекінісінің іргетасын көтерді.

1854 жылы көктемде қырылған бекінісВ) Верный

1854 жылы салынған Верный бекінісінің ертедегі атауыЕ) Алматы

1854 жылы ұрыста Ермакты жеңген батыр – Сәтбек

1855 ж шілдеде Есет тобы қырып салған – Жантөрин тобын.

1855 жылы Петербургте күміс медальға ие болған күйшіС) Тәттімбет

1855 жылы Шәуешекте орыс көпестерінің сауда орындары өртеніп, тоналған соң Ресей көпестерінің осы қаламен шектелді: А)Құлжа

1855 жылы шілдеде Есет батырдың тобы талқандаған күш А) Сұлтан Жантөрин

1855 жылы Шыңжаңмен Қазақстанның сауда байланыстарының уақытша тоқтатылу себебіВ) Шәуешектегі орыс көпестерінің сауда орындары талан-таражға салынды

1856-1857 жылдары Нұрмұхамедұлы басқарған көтерілістің тірегі болған қалаА) Жаңақала

1858 ж Қоқан езгісіне қарсы күрестің тарихи маңызы – Қоқан езгісінен құтулуға себепші болды.

1858 ж Қоқан ханы Хұдияр қазақ феодалдарын қабылдап – Ішінара жеңілдіктерге келісім берді.

1858 жылы Верныйда іске қосылған өнеркәсіпС) сыра зауыты

1858 жылы Қоқан билігіне қарсы болған көтерілістің нәтижесіА) Көтеріліс Қоқандықтардың билігін құлатуға алғышарт жасады

1858 жылы қырғыз-қазақ көтерілісшілері Қоқан әскеріне соққы берген жерС) Пішпек түбінде

1858 жылы наурызда басталған Қоқан езгісіне қарсы ең ірі көтерілістің бірі Е) Әулиеата маңында болды

1859 ж Ұлы жүзде тұрғызылған бекініс – Қастек бекінісі.

1859 жылы Ұлы жүз бен Қырғыз елінің солтүстік шекарасына тұрғызылған бекініс:А) Кәстек

1860 ж Жаяу Мұса Шорманның балаларының жаласымен Тобылға жер аударылды.

1860 ж қазанда Алатау округінің билеушісі Калпаковскийдің Қоқан әскеріне соққы берген жері – Ұзынағаш(3 күндік соғыс).

1860 ж Ресей әскеріне қарсы қоқандықтармен бірге шайқасқан – Кенесарыұлы Сыздық сұлтан.

1860 жылғы Ұзынағаш шайқасының тарихи маңызыА) Жетісудың Қоқан езгісінен құтылуына ықпал етті

1860 жылы 19-21 қазанда қоқандықтар мен орыс әскерлері шайқасқан жерD) Ұзынағаш

1863 жылы Ресейдің құрамына енген бестаңбалы рудың саны:Е) 5 мың шаңырақ

1864 ж Қащғарияда құрылған – Жетішар мұсылман мемлекеті.

1864 ж Түркістан бекінісін алғанда орыс әскерін басқарған полковник – Черняев.

1864 ж Шоқан Верныйда болды.

1864 ж Шоқан генерал Черняевтің әскери экспедициясы құрамында Әулиеата бекінісін алудағы әскери қимылдарға қатысады.

1864 жылы кµктемде Ресей үкіметі басып алған бекініс D) Түркістан

1864 жылы Ш.Уалихановтың генерал Н.Черняевтің әскерімен басып алуға қатысқан бекінісС) Әулиеата

1865 ж 5 маусымда ІІ Александр патша өмірі бойынша дайындалған - өлкені зерттеп білу.

1865 ж Қазақ өлкесін басқару ісін өзгертуді дайындау ішкі істер министрлігі кеңесінің

1865 ж орыс әскерлері басып алған қала – Ташкент.

1865 ж Патша үкіметі ХІХ ғ-ң 60-жылдары Қазақстанның басқару жүйесін өзгерту үшін – Бутков басқарған комиссия құрылды.

1865 жылы 5 маусымда ІІ Александрдыњ бұйрығымен жүзеге асырылғанD) Қазақ жерін зерттеу сұрақтарын дайындау

1865 жылы Біржан Қожағұлұлының ақындық өнеріне әсер еткен тұлға А) Абай

1866 жылдыњ басында орыс әскерлері басып алған Орта Азия хандығыС) Бұқар хандығы

1866 жылы Бұхар хандығының солтүстігіндегі қазақтар өзбектермен қатар билігін мойындады:) Ресейдің

1867-1868 жж. реформаларға сәйкес, әскери-губернаторлар басқардыВ) Облысты

1867-1868 жылғы «Ереже» бойынша Ақмола, Семей облыстары кіретін генерал-губернаторлықС) Батыс-Сібір

1867-1868 жылғы «Ереже» бойынша Қазақстанда отырықшы елді мекендерде басқару билігі ақсақалдар қолына берілген облыс:С) Сырдария

1867-1868 жылғы «Ереже» бойынша облыстар бөлінген әкімшілік буыныА) Уезд

1867-1868 жылғы «Ереже» бойынша салықтан босатылғандар: D) Шыңғыс тұқымдары

1867-1868 жылғы «Ережеден» кейін Қазақстанныњ Закаспий облысына өткен жеріВ) Маңғыстау приставтығы

1867-1868 жылғы «Ережелер» бойынша сот жүйесінің ең төменгі буыны – билер мен қазылар сотын бекіткен В) Әскери губернатор

1867-1868 жылғы «Ережелер» бойынша сот жүйесініњ ең төменгі буыныА) Билер мен қазылар соты

1867-1868 жылғы «Ережелерге» сәйкес әр болыстың құрамындағы ауылдардыњ ішіндегі шаңырақ саны:С) 100-200

1867-1868 жылғы «Ережелерге» сәйкес Иранмен, Қытаймен дипломатиялық келіссөз жүргізуге рұқсат берген әкімшілікВ) Түркістан генерал-губернаторлығы

1867-1868 жылғы «Ережелерге» сәйкес қазылар соты сақталған аймақ В) Сырдария облысы

1867-1868 жылғы «Ережелердің» ең басты ауыртпалықтарыD) Қазақ жері Ресей үкіметініњ меншігі болып жарияланды

1867-1868 жылғы «Ереженіњ» басты қағидасыЕ) Әскери жєне азаматтық биліктіњ ажыратылмауы

1867-1868 жылғы Ережеге сєйкес уезд бастығын тағайындайтын басшыВ) генерал-губернатор

1867-1868 жылдары бойынша облыстық басқармалары мынадай бөлімнен тұрдыD) Шаруашылық, сот істері, жарлықты жүзеге асыру

1867-1868 жылдары құрылған генерал-губернаторлық:A)Орынбор, Батыс Сібір, Түркістан

1867-1868 жылы құрылған генерал-губернаторлықты атаңыз: С) Орынбор, Батыс Сібір, Түркістан

1867-1877 жылдардағы ұйғыр, дүнген халықтарының азаттық күресі бағытталған әулет: А)Маньчжур-Цин әулеті

1867-68 ж.ж. реформа бойынша Батыс-Сібір генерал-губернаторлығына кірген облыстар:А) Ақмола, Семей.

1867-68 ж-ғы реформаның бір түйінді жері – әскери және азаматтық биліктің генерал- губернатор қолына шоғырлануы болды.

1867-68 жж реформа бойынша әкімшілік басқару – 5-ке бөлінді.

1867-68 жылдардағы реформа бойынша қазақ жері неше генерал-губернаторлықтыњ құрамына кірді? С) 3

1868 ж «Жетісуда шаруаларды қоныстандыру туралы» уақытша ереже қабылдаған-Колпаковский.

1868 ж Париждегі дүниежүзілік көрмеде ұлттық киімдер болды.

1868 ж-ға дейін Қазақстанда 2 генерал-губернаторлық болды (Батыс, Шығыс).

1868 жылы «Жетісуда шаруаларды қоныстандыру туралы» ережесіне сай жан басына берілген жер көлемі:С) 30 десятина

1868 жылы қањтар айында келісім бойынша Қоқан хандығына қарасты жерлер аталмыш генерал-губернаторлыққа бағындырылды:D) Түркістан

1868 жылы Париждегі дүниежүзілік көрмеге қойылған бұйымдарС) Ұлттық киімдер

1868-1869 жылдардағы Қазақ шаруаларының көтерілісі болған облыстар: С) Орал, Торғай

1868-1869 жылдары Орал мен Торғайдағы халық қозғалысын басқарғандар:С) ру басылары

1868-80 жж қоныс аударушылардың көп келген аймағы – Жетісу.

1869 ж наурыз-маусым айларында шаруалар өз феодалдарына қарсы 41 шабуыл жасады.

1869 ж Фон Штемпель басқарған топқа көтерісшілер Жамансай көлі маңында шабуыл жасады.

1869 жылы көтерілісшілер 20000 қолмен фон Штемпельдіњ әскеріне шабуыл жасаған жер: В) Жамансай көлі маңында

1869 жылы наурыз, маусым айларында көтерілісшілер феодалдық топтарға қарсы жасаған шабуылдарының саны:С) 41

1870 ж көтеріліс орталығы - Маңғыстау.

1870 ж Маңғыстау көтерілісі кезінде қазақ шаруаларының рухын көтерген – Рукин отрядының талқандалуы.

1870 ж Маңғыстау көтерілісшілерінің басшылары – Досан Тәжіұлы, Иса Тіленбайұлы.

1870 жылғы мұсылман мектептері туралы «Ереже» бойынша оқу жылы осы айлар аралығында болды:D) мамыр-тамыз

1870 жылғы Маңғыстау көтерілісініњ ерекшелігі В) Қазақ жалдамалы жұмысшыларыныњ қатысуы

1870 жылғы Маңғыстау көтерілісінің жеңілуіне байланысты Хиуа хандығына көшіп кеткен адай қазақтары шаңырақтарының саны: D) 3000

1870 жылы 40 мың шаңырақ адай руы төлеуге тиіс салық мөлшері:D) 160 мың сом

1870 жылы адайлар соғыс шығыны ретіндегі мал саны: В) 90 мың қой

1870 жылы мұсылман мектептері туралы «Ереже» бойынша медресеге қабылданушының жасыD) 16 жасқа дейін

1870 жылы мамырда Маңғыстаудағы көтерілісті басу үшін қосымша жазалаушы келді:В) Кавказдан

1870 жылы Маңғыстау көтерілісі кезінде қазақ шаруаларыныњ рухын көтерген оқиға: А) Подполковник Рукиннің отрядының талқандалуы

1870 жылы Маңғыстауда болған көтерілістің антифеодалдық сипатының әлсіз болу себебі: Е) Адайлықтардың арасында рулық-патриархалдық құбылыстар сақталып қалды

1870 жылы Маңғыстаудағы көтерілістің басшылары D) Д.Тәжіұлы, И.Тіленбайұлы

1872 ж Бөкей хандығының жері Астрахань губерниясына кірді.

1872 жылдан бастап Бөкей Ордасының жері қараған әкімшілік аймақВ) Астрахань губерниясы

1879 ж Ыбырай Алтынсарин Торғай облысы мектептерінің инспекторы.

1879 жылы Ыбырай мектеп инспекторлығына тағайындалған облысС) Торғай

1881 ж Петербург келісіміне қол қойып, бұл келісім Ресей мен Қытайдың Қазақстан арқылы сауда байланыстарына кең жол ашты.

1881 жылы Ресей мен Қытай арасында болған шартD) Петербург келісімі

1881-1884 жылдары Қазақстанға қоныс аударған ұйғырлар саныВ) 45000

1881-1884 жылдары Қазақстанға қоныс аударған дүнгендер саныА) 5000

1882 ж Англияда су кемесін сатып алған Верный көпесі – Юлдашев.

1883 ж жаңа ережеге сай шаруалар салықтан 3 жылға босатылды.

1883 жылдан бастап Жетісуда жаңадан қоныс аударушы шаруаларға берілген жеңілдік:А) Салықтардан үш жылға босатылды

1883 жылы ашылған Іле су жолыныњ Шыңжаңдағы соңғы нүктесіС) Сүйдін

1884-98 жылдары Шымкент, Ташкент, Әулиеата уездерінде құрылған орыс-қазақ қоныстарыныњ саныЕ) 37

1886 ж маусымда «Түркістан өлкесін басқару және онда жер салық өзгерістерін енгізу» туралы ереже бекітілді.

1886 жыл 2 маусымда бекітілген ЕрежеС) «Түркістан өлкесін басқару және онда жер, салық өзгерістерін енгізу туралы»

1886 жылғы «Ережеге» сай уездік жєне болыстық тұрғындарға қатысты мәселелерді шешетін сот жиыны:А) Соттардың төтенше съезі

1886 жылғы ережеге сай Түркістан өлкесінде 3 облыс құрылды – Сырдария, Ферғана, Самарқан.

1886 жылдан бастап Түркістан өлкесіне енген облыстар С) Сырдария, Ферғана, Самарқан

1886-1891 жж «ережеге» сай уездік, облыстық тұрғындарға қатысты мәселелерді шешетін сот жиыны – соттардың төтенше съезі.

1888 ж деректер бойынша Түркістан өлкесіндегі медреселер саны қанша? 106 медресе.

1888 ж Өскемен уезіндегі кен өндірісіндегі қазақ жұмысшылары ереуілінің нәтижесі – жалақыларын арттырды.

1888 жылы Өскемен уезіндегі кен өндірісіндегі қазақ жұмысшылары ереуілінің нәтижесіЕ) Жұмысшылардың жалақысы артты

1890 ж маусымда Шыңжаңмен сауда ұйымдастыру үшін: Түркістан округімен қатар Семей сауда округі құрылды.

1890 жылы Шыңжанмен сауданы дамыту үшін ашылған сауда округіС) Семей сауда округі

1891 ж ережеге сай Жетісу, Орал облыстық әскери губернаторы осы өңірлердегі казак әскерінің үкімет тағайындаған атаманы болып есептелді.

1891 ж ережеге сай мұсылман ісін жүргізетін төменгі сот буыны – халық соттары.

1891 ж наурызда қабылданған ережеге сай Дала генерал-губернаторлығы құрылды, орталығы – Омбы.

1891 ж. «Ережеге» сай Қазалы, Перовск, Шымкент, Алматы және Ташкент уездері кірген облыс.А)Сырдария облысы.

1891 жыл 25 наурыздағы Ереже бойынша құрылған Дала генерал-губернаторлығына кірген облыстар:А) Ақмола, Семей, Жетісу

1891 жылғы «Ережеге» сай Дала генерал-губернаторлығына кірген үш облыстың орталығы болған қалаС) Омбы

1891 жылғы «Уақытша ереже» бойынша жан басына шаққанда 15 десятина жер берілдіА) Бұрын қоныстанған шаруаларға

1891 жылғы 25 наурызда қабылданған Ережеге сай Ақмола, Семей, Жетісу облыстарының орталығы:А)Омбы

1891 жылы «Ережеге» сай құрылған жергілікті мұсылман тұрғындарының ісін қарайтын төменгі сот буыныВ) Халық соттары

1893 ж 15 десятина жер бұрын қоныстанған шаруаларға берілді.

1893 ж алтын өндіріс орнындағы әйелдердің үлесі – 17,8%.

1893 жылы Қазақстан кен орындарында жұмыс істейтін әйелдердің үлесі D) 17,8 %

1894 ж тамызда Сібір темір жолы іске қосылды.

1896 ж Торғай обл. Ресейдің оқу орындарында білім алған қазақ студенттерінің саны —50ге жуық.

1896 жылы Ресейдіњ әр түрлі оқу орындарында оқыған Торғай облысыныњ қазақ студенттерінің саныD) 50 ге жуық

1897 жылғы халық санағы бойынша ең көп қоныстанған ірі қалалар:С) Орал, Верный

1897 жылғы халық санағы бойынша сауатты қазақтардың үлесі:D) 10 %

1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы этностық жанжалдар даладағы өмірдің сипатты белгісіне айналды,-деп жазды:E) Т.Рысқұлов

1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы жанжалдар өмірінің сипатты белгісіне айналды» деп жазған – Т.Рысқұлов.

19 ғ. 1-ші жар. Қаз-н туралы құнды еңбек жазған – Левшин.

1905 ж желтоқсанында құрылған — «Орыс-қырғыз одағы».

1905 ж қарашада Жаркент горнизоны солдаттарының қарсылығы болдвы.

1905 ж қарашада Семей обл. Губернаторы Галкиннің әскери күш шақыруына себеп болған оқиға – пошта-телеграф қызметкерлерінің ереуілі.

1905 ж мамырда Қарқаралыда болған үкіметке қарсылық жиынына қатысқан — М. Дулатов.

1905 жылы 17 қазандағы патша манифесіне қазақтың ұлттық-демократиялық зиялы қауым өкілдерінің көзқарасы: D) Әшкереледі

1905 жылы 21 қарашада патша билігіне қарсылық білдірген әскери гарнизон орналасқан жерD) Жаркент

1905 жылы басылып шыққан Мусса бен Айса Сайрамидің еңбегі:B)«Он екі мұқам»

1905 жылы Қарқаралыда өткен халықтың бірлігін қуаттайтын саяси жиынға белсене қатысқанD) М.Дулатов

1905 жылы Семей облысы губернаторыныњ Қарқаралыдан әскери күш шақыртуына себеп болған оқиға А) пошта-телеграф қызметкерлерінің ереуілі

1905 жылы Успен кенішінде құрылған алғашқы жұмысшы ұйымының атауыD) «Орыс-қырғыз одағы»

1905-1907 ж ревлюция ірі өнеркәсіп орны — Успен кеніші.

1905-1907 жылдардағы қазақ-орыс еңбекшілерінің интернационалдық бой көрсетуі болған жерЕ) Успен кеніші

1906 ж қаңтарда өлкедегі қарсылықтарды басуға тапсырма берген министр кім? Дурнов.

1906 ж қараша мен 1910 ж. Столыпин үкіметі қабылдаған аграрлық саясат неге бағытталды? Революцияны тұншықтыруға.

1906-12 ж аралығында қазақтардан 17 млн десятина жер тартып алынды.

1906-1907 жылдарда патша үкіметі қазақтардан тартып алған жер көлемі D) 17 млн десятина

1907-12 жж Қазақстанға қоныстандырылған адам саны – 2млн 400мың.

1907-1912 жылдары Қазақстанға елдіњ еуропалық бөлігінен қоныстандырылған адамдардың саны.C) 2 млн 400 мыњ.

1910 жылғы Столыпин реформасыныњ мақсатыD) революцияны тұншықтыру

1911 ж мамыр айында ереуілге шыққан «Атбасар мыс-кендері» өндірісі.

1912 ж қазан айында жалпы ресейлік саяси қозғалыстың құрамдас бөлігі болған Байқоңыр көмір өндірісіндегі ереуіл.

1913 ж «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды» деп жазған – А.Байтұрсынов.

1913-17 ж «Қазақ» газетінің редакторы — А. Байтұрсынұлы.

1914 ж қазақтардан жиналатын шаңырақ салығының мөлшері — 600 мың.

1914 жылы Қазақстанға қоныстанған халықтар санының өсуі:D) 211 есеге

1914-18 жж Ресей үшін Қазақстанның шикізат көзі ретіндегі байланысы күшейді: І Дүниежүзілік соғысқа байланысты.

1915 жылы Автрия-Венгрия тұтқындарының ереуілі өткен жерА) Риддер кен байыту орны

1916 ж 23 тамызда үстемтап өкілдерін жұмыстан босату туралы жарлық шығарған – Куропаткин.

1916 ж жазалау нәтижесінде қазақтар саны кеміді – жарты млн-ға жуық.

1916 ж Жетісудан Қытайға ауып кетуге мәжбүр болған – 238мың (екі жүз отыз сегіз мың).

1916 ж қозғалыстың ірі орталығы – Жетісу.

1916 ж оқиғалар қарсаңында енгізілген жаңа салық түрі – соғыс салығы.

1916 ж тамызда көтерілісшілер басып алған жәрмеңке - Қарқара.

1916 ж Торғай уезінде хан етіп сайланған – Ә.Жанбосынов.

1916 ж Түркістан өлкесінің генерал-губернаторы болып сайланған – Куропаткин.

1916 ж ұлт-азаттық көтерілістің басты себебі:19-43жас аралығындағы адамдарды қара жұмысқа алу (25 маусым).

1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістке желеу болған себеп:C) 19- дан 43 жасқа дейінгі адамдарды қара жұмысқа алу туралы патша жарлығы .

1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс кезінде және жазалау нәтижесінде Қазақстан жеріндегі қазақтардың саны кеміді:B) Жарты миллионға жуық.

1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс кезінде Торғай уезіндегі қыпшақ руының көтеріліске шыққан қазақтары хан етіп сайлады:E) Ә.Жанбосынов. .

1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстыің идеясы:D) Ұлттық тәуелсіздік.

1916 жылғы 20 шілдеде А.Куропаткин генерал–губернаторы болып тағайындалған өлке: С)Түркістан.

1916 жылғы 23-тамыздағы үстем тап өкілдерін қара жұмысқа алудан босату туралы жарлық шығарған генерал-губернатор:E) А.Куропаткин.

1916 жылғы 25- маусымдағы патша жарлығы бойынша қара жұмысқа алынатын адамдардың жасы:C) 19-43.

1916 жылғы көтеріліс барысында Жетісуда көтеріліс жасаған ауылдардың Қытайға ауып кетуге мәжбүр болған халық саны:A) Екі жүз отыз сегіз мың.

1916 жылғы қазандағы үндеу хатында «Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер, қарсыласпаңыздар», - деп жазды:A) Байтұрсынов, Бөкейханов, Дулатов.

1916 жылғы көтерілісшілерге Ж.Мәмбетов пен Ұ.Саурықов басшылық жасаған жер:А)Қарқара аймағы

1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың барысында қазақ халқы :C)Ұлттық мүдделерінің ортақтығын ұғынды

1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың Қарқарадағы жетекшілерінің бірі: А)Ж.Мәмбетов.

1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс кезінде Шерубай-Нұра болысының ханы болып сайланған:B)Нұрлан Қияшев

1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс кезінде Шерубай-Нұра болысының ханы болып сайланған:А)Нұрлан Қияшев

1916 жылы 10 мыңнан астам қазақ-қырғыз көтерілісшілері басып алған елді мекен:A) Тоқмақ.

1916 жылы 19-43 жас аралығындағы еңбекке жарамды барлық адамдарды қара жұмысқа алу туралы жарлық шықты:B) 1916 жылы 25 маусымда.

1916 жылы 23 тамызда қара жұмыстан босатылатындар туралы құпия бұйрық шығарған генерал-губернатор:E) А.Куропаткин.

1916 жылы оқиғалар қарсаңында Қазақстанда енгізілген салық түрі:В)Әр үйден алынатын соғыс салығы

1916 жылы тамызда 5 мыңнан астам көтерілісшілер жазалаушы отрядын талқандап, басып алған жәрмеңке:E) Қарқара

1916 жылы Торғайда болған көтеріліс ерекшеленді:C) Бір орталыққа бағындырылған басқарудың тәртіпке келтірілген жүйесімен.

1916 жылы Ұлт-азаттық көтеріліс кезінде Қарашақ болысының ханы болып сайланған:A)Оспан Шоңов.

1916-жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың ірі орталығы:B) Жетісу.

1917 ж «Қара жұмысшылар одағы» құрылған қала – Верный.

1917 ж 21-26желтоқсанда жалпы қазақ съезі өткен қала – Орынбор.

1917 ж 27 ақпандағы революцияның сипаты – буржуазиялық-демократиялық (монархия құлатылды).

1917 ж 30қарашада мұсылмандар манифесі өткен қала – Қоқан.

1917 ж басталған ҚазАКСР-н құру жөніндегі жұмыстың уақытша тоқтап қалу себебі – Азамат соғысының басталуы.

1917 ж қарашаның 22-сінде Ферғана хандығының бұрынғы астанасы Қоқан қаласында Бүкілтүркістандық төтенше IV съезді ашқан казак азаматы:А) М.Шоқай

1917 ж Кеңес үкіметіне қарсы біріккен күштер – Ақ гвардияшылар мен Алашорда.

1917 ж-ға қарай қазақтардан тартып алынған жер көлемі – 45млн-нан астам.

1917 жылға қарай Қазақстанда қазақтардан тартып алынған жердің көлемі:D) 45 миллионнан астам десятина.

1917 жылғы 27-ақпанда Ресейде болған революцияның сипаты:D) Буржуазиялық-демократияық.

1917 жылғы ақпан төнкерісінен кейін Қазақстанның солтүстік батыс облыстарындағы кадеттер ұйымы Семейде шығарған газеті:C)«Свободная речь».

1917 жылы «Жас қазақ» ұйымы жұмыс істеді:E) Ақмолада

1917 жылы «Қазақ жастарының революцияшыл одағы» құрылды:E) Әулиеата мен Меркеде

1917 жылы 21-26желтоқсан аралығында жалпықазақ съезі өткен қала:A) Орынбор.

1917 жылы 22 қарашада Ферғана хандығының Қоқан қаласында құрылды:B) Түркістан автономиясы

1917 жылы Ақмолада құрылған ұйым:A) «Жас қазақ».

1917 жылы басталған Қазақ АКСР-н құру жөніндегі жұмыстың уақытша тоқтап қалу себебі:D) Азамат соғысыныњ басталуы.

1917 жылы Әулиеата мен Меркеде құрылған ұйым:D) «Қазақ жастарының революцияшыл одағы»

1917 жылы Қазан төңкерісі қарсаңындағы халықтан тартып алынған жер көлемі Е) 45 млн десятина

1917 жылы Кеңес үкіметіне қарсы біріккен күштер:B) Ақгвардияшылар мен Алашорда.

1917-18 жж қазақ, орыс, ұйғыр еңбекшілері арасындағы қатынастарды жақсартуға үлес қосқан – Розыбакиев. .

1918 ж маусымда атаман Дутов басып алған қала – Орынбор.

1918 ж сәуірде Ташкентте құрылған Түрк.АКСР-ң құрамына кірген облыстар: Жетісу, Сырдария.

1918 ж Торғай облыстық Кеңестер съезінің қаулысымен жабылған газеті:D) “Қазақ ”+

1918 жылы маусымда атаман А.Дутов басып алған қала:E) Орынбор.

1918 жылы сәуірде Ташкентте құрылған Түркістан автономиялық КСР-ң құрамына кірген облыстар:C) Жетісу, Сырдария.

1918-1920 жылдары азамат соғысында большевиктерге қарсы шыққан топ:B) Ақтар.

1919 жылы «Төңкеріс және қазақтар» деген мақала жазған қазақ зиялысы: А)А. Байтұрсынов

1919 жылы қазақ өлкесіндегі жоғарғы әскери-азаматтық басқарма:A)Қазревком.

1919 жылы Шығыс Қазақстанды азат еткен Шығыс майданының 5- армиясының қолбасшысы:A)М.Тухачевский

1919 жылы Шығыс майданның Оңтүстік тобын басқарған B)М.Фрунзе.

1920 ж қарай Қазақ әскери Комиссариаты құрған әскери бөлімшелер саны – 37.

1920 ж наурызда Семей обл.сол-нің ақгвардияшылардан азат етілуі нәтижесінде жойылған майдан – Жетісу майданы.

1920 жылға қарай Қазақ Әскери Комиссариаты Бөкей Ордасында, Орал мен Торғайда құрған әскери бөлімшелер саны:D) 37.

1920 жылғы қаңтардың 5-інде Түркістан майданының әскерлері азат еткен қала:Е) Атырау

1920 жылдардағы әйелдер қозғалысының көрнекті қайраткерлері.А) Н.Құлжанова, А.Оразбаева.

1920 жылы наурызда Семей облысының солтүстігінің ақгвардияшылардан азат етілуі нәтижесінде жойылған майдан:C) Жетісу майданы.

1920 жылы сайланған ҚазАКСР Халық комиссарлар кеңесінің төрағасы: А)В.Радус-Зенькович.

1920-1921 жылдары қазақ өлкесіндегі еңбек армиясының қатарында болған адамдардыњ саны:D) 6 мыңға жуық.

1920-21 жж өлкедегі еңбек армиясы қатарында болған адамдар саны – 6мыңға жуық.

1921 ж «Нақты ет салығы туралы» декрет блйынша жартылай көшпелі қазақ шаруалары – ет салығынан босатылды.

1921 ж Қазақстан комсомолының І съезі өткен қала – Орынбор (Ғ. Мұратбаев).

1921 ж Құрылған - «Қосшы одағы», 1930ж-дан кейін - «Кедей одағы».

1922 ж Батыс Қазақстанда ашаршылыққа ұшырағандар мөлшері – 82 пайыз.

1924 ж ҚазАКСР-ң астанасы көшірілген қала – Қызылорда.

1924 жылы Қазақстан астанасы көшірілген қала:B) Қызылорда.

1925 жылы Жоңғарлар Ташкент пен Түркістанды басып алды.

1925-1933 жылдары Қазақ өлкелік партия комитетінің басшысы: А)Ф. Голощекин

1925-33 жж елді басқарған – Голощекин.

1926 ж ҚазАКСР-ң халық саны – 5млн 230мың.

1926 ж Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы – 61,3%.

1926 жылғы Қазақ АКСР-ң халық саны:D) 5 миллион 230 мың.

1926 жылғы Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы:D) 61,3%.

1928 жылы Қазақстан шаруашылығының 2 пайызы ұжымдастырылса, 1931 жылы ұжымдастырылды – 65 пайызы.

1930 жылдардағы қағида бойынша жеделдете дамыту бағыты сақталған өнеркәсіптегі бағыт:B)Өндіріс құралдарын өндіру

1930 жылдары орнаған жүйе – социалистік.

1930 жылдары өзге рес-дың оқу орындарында оқыған қазақстандық жастар – 20 мыңдай.

1930 жылы атылған жазушы – Ж.Аймауытов.

1930 жылы Қазақ АКСР БМСБ атуға үкім шығарды:E) Ж.Аймаутовты атуға үкім шығарды.

1930-32 жылдары аштықтан,түрлі індеттерден қырылған халықтың мөлшері:A) 40%

1931 жылы 15-50 жасқа дейінгілерге енгізілген – жалпыға бірдей міндетті оқу.

1931 жылы Қарағанды облысы, Осакаров ауданында пайда болған обсервациялар саны – 25 қоныс.

1931 жылы Қарағанды облысыныњ, Осакаров ауданында негізінен пайда болды:A) 25 қоныс обсервация.

1931-1933 ж аштықтан қырылған адам саны - 2,1 млн.(40 пайыз).

1931-1933 ж Шұбартау ауданында барлық малдың етке өткізілгені – 80 пайыз.

1931-32 жылдары Шұбартау ауданында мемлекетке етке өткізілген малдың мөлшері:A) 80%

1931-33 жылдары аштықтан қырылғандардың ішінде, қазақтан басқа халықтыњ шығыны:A) 0,4млн.

1931-33 жылдары республиканың 6,2 млн халқының аштықтан қырылғандары:C) 2,1млн-ы.

1932 жылы құрылған КСРО Ғылым академиясының Қазақстандағы базасындағы алғашқы ғылыми секторлар:Е) Зоологиялық, ботаникалық

1933 жылы қалғаны – 4,5млн.

1933 жылы наурызда Сталинге ашық хат жазған – Рысқұлов.

1934 ж Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік оркестрін құрды:A) А.Жұбанов

1936 жылы КСРО халық әртісі атағын алған – Байсеиітова.

1937 жылы желтоқсанда КСРО Жоғары кеңесіне рес-дан сайланған – 44 депутат.

1938 ж Өзбекстаннан неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір Тесіктас

1938 ж ¤збекстаннан неандертальдық баланыњ с‰йегі табылған ‰њгірЕ) Тесіктас

1938 жылы қазақтың алғашқы дыбысты фильмі «Амангелді» кинокартинасын жасаған киностудия C)«Ленфильм»

1938 жылы Қиыр Шығыстан Қазақстанға көшірілді:A) 100 мыњнан астам адам.

1938 жылы Қиыр Шығыстан Қазақстанға көшіріліп әкелінді:A) Корейлер.

1938 жылы Қиыр Шығыстан көшіріліп әкелінген – корейлер(100 мыңнан астам) Алматы, Қызылорда, 57 ұжымшар құрылды.

1938 жылы маусым айында Қазақ КСР Жоғары Кењесіне сайланған депутат-қазақтардыњ саны:B) 152

1938 жылы маусым айында Қазақ КСР Жоғары Кењесініњ сайлауы µтіп сайланған депутат саны:A) 300 депутат.

1938 жылы маусымда Қазақ КСР Жоғары кеңесіне сайланған – 300 депутат.

1939 жылы қалаларда тұрған қазақтардың саны:E) 375 мың.

1939 жылы қалаларда тұрған қазақтар саны – 375 мың адам.

1940 жылдары Қазақ кәсіпшілер – 1 млн-дан астам еңбекшілерді біріктірді.

1940 жылдың басына қарай 9 айға толмайтын уақыт ішінде халықтық құрылыс әдісімен салынған 806 шақырым болатын жол торабы:А)Ақмола - Қарталы

1940 жылы Қазақстан кєсіпшілер одақтары біріктірді:A) 1 млн –нан астам ењбекшілерді.

1940-1950 жылдары қуғын-сүргінге ұшыраған ғалымдар – Ысмайылов, Сүлейменов, Кеңесбаев.

1940-50 жылдары қудалауға іліккен көрнекті казақ ғалымдары:Е. Ысмайлов, Б. Сүлейменов, С. Кеңесбаев

1942-1944 жылдары Қазақстанға майданнан келген делегациялар:А) 22 делегация

1943 ж жарық көрген «Қазақ КСР тарихы» атты еңбектің авторларының бірі Е. Бекмаханов

1943 жылы Алматыда жарық кµрген «Қазақ КСР тарихы» атты кµлемді ењбектіњ авторларыныњ бірі:A) Е.Бекмаханов.

1943 жылы жарық көрген "Қазак КСР тарихы" атты еңбектің авторларының бірі:В)Е. Бекмаханов.

1943 жылы ҚазКСР тарихының авторларының бірі - Бекмаханов

1946 жылы маусымда құрылды:B) Қазақ КСР Ғылым академиясы

1947 ж екінші сайланған ҚазКСР Жоғары Кеңесінің құрамы 300 депутат

1947 жылы 21 қаңтарда тыйым салынды – XIX ғ. рухани мұрасын зерттеуге.

1947 жылы екінші сайланған Қазақ КСР Жоғары Кеңесінің құрамында болды:A) 300 депутат.

1948 жылы республикада 15 жасқа дейінгі оқуға тартылмай жүрген балалардың саны:A) 200 мыњ

1949 жылы қоюшылары мен орындаушыларыныњ бір тобы КСРО Мемлекеттік сыйлығына ұсынылған опера:Е) «Біржан-Сара»

1949 жылы КСРО Мемлекеттік сыйлығына ұсынылған «Біржан-Сара»операсының авторы, белгілі сазгер:C) М.Төлебаев

1949-63 жылдарға дейін ауада өткізілген жарылыстар саны 113

1950 ж қазақ жастары оқыған көрші ел Қытай

1950 ж республикадағы коммунистердің саны 58 920

1950 жылдардағы Ғ. Мүсреповтың романы «Оянған өлке»

1950 жылы республикада коммунистердіњ саны 58920 адам болса,1960 жылы:A) 345115-ке жетті .

1950 жылы республикадағы коммунистердіњ саны:C) 500 мың адам.

1951-1960 жж дейінгі аралықта республикадағы комсомол м‰шелерініњ саны:B) 760 мыњ.

1952 ж КСРО мемлекеттік сыйлығына ұсынылған драма Абай

1954 ж орнынан босатылған Шаяхметов

1954 жылғы тарихи оқиға.А)Тың және тыңайған жерлерді игеру басталды

1954 жылы Мемлекеттік сыйлыққа ұсынылған ұйғыр сазгерінің симфониялық поэмасы «Ризвангүл»

1954-1956 ж одақтық органдардың қарауынан республиканың қарауына 144 кәсіпорын өтті

1954-1956 жылдарда одақтық органдардың қарауынан республиканыњ қарауына өткен кәсіпорын:B) 144

1955 ж төртінші сайланғанның құрамы 450 депутат

1955 жылы төртініші сайланған Қазақ КСР Жоғары Кеңесініњ құрамында болды:D) 450 депутат.

1958 жылдың жазында әлеуметтік саясатқа қарсы ашық наразылық көрсеткен қала:C)Теміртау

1959 жылы шығармасы әдебиет пен өнер саласында Лениндік сыйлыққа ұсынылған қазақ жазушысы:B) М.Әуезов

1960 ж екінші жартысында салынған химия металлургия зауыты Ертіс химия металлургия зауыты

1960 ж Қаз КП ОК Бірінші хатшысы болып сайланған Д. Қонаев

1960 ж Өскеменде салынған өнеркәсіп орны титан-магний комбинаты

1960 ж Павлодардағы машина жасау зауытының негізінде салынған Павлодар трактор зауыты

1960 ж республикадағы коммунистердің саны 345 115

1960 жылдардың ІІ жартысында мұнай өндіру мен өңдеу жұмыстарының көлемі арта бастаған түбек: D) Маңғыстау

1960 жылдардыњ ІІ жартысында салынған зауыт: А) Ертіс химия-металлургия зауыты

1960 жылдардыњ ІІ жартысында салынған электр станциясы: В) Жамбыл

1960 жылдардыњ ішінде былғары аяқ-киім фабрикасы салынған қала:Е) Жамбыл

1960 жылдардыњ ішінде айналасына алғашқыда 800 студентті біріктірген ұйым:Е) «Жас тұлпар»

1960 жылдардың ішінде төмен вольтты аппараттар зауыты салынған қала:А) Алматы

1960 жылдардыњ ортасынан бастап 80 жылдардыњ ортасына дейінгі мерзімніњ шартты атауы:А)«Тоқырау жылдары»

1960 жылдары құрылған «Жас тұлпар» ұйымыныњ ұйымдастырушылары:С) А.Қадыржанов, Б.Тайжанов

1960 жылдары қазақ жастары Семейде құрған ұйым А)«Тайшұбар»

1960 жылдыњ ІІ жартысында Өзеннен мұнай, газ құбырлары тартылған қала:D) Ақтау

1960 жылы еңбек жолын жұмысшы болып бастаған қала – Теміртау.

1960 жылы Қазақстан КП ОК Бірінші хатшысы болып тағайындалды:B) Д.А Қонаев.

1960 жылы қаңтарда болған пленумда республика партиясының бірінші хатшысы болып сайланған:А) Д.А.Қонаев

1960 жылы Павлодардағы машина зауытының негізінде құрылған зауыт: А) Трактор зауыты

1960-1970 жылдары генетика мен микробиология саласында қомақты табыстарға жеткен ғалым:C) М.Айтхожин

1960-1970 жылдары гидрогеология жєне гидрофизика ғылымдары саласында нєтижелі ењбек еткен ғалым:B) У.Ахметсафин

1960-1970 жылдары Қазақстанда пайда болған баспалар:Е) «Қайнар», «Жалын»

1960-1970 жылдары катализаторларды электрохимиялық әдістермен зерттеу мәселесін дұрыс көтере білген ғалым:A) Д.Сокольский

1960-1980 жылдары есімі ғылыми ортада ғана емес, көпшілік қауым арасында да танымал академик-ғалым:D) Е.Букетов

1960-70 жылдардыњ ішінде Семейде салынған зауыт:С) Кабель зауыты

1960-70 жылдары республикада пайда болған баспалар «Қайнар», «Жалын», «Өнер»

1961 ж О.Сүлейменовтың шығармасы «Адамға табын, жер енді»

1964-1986 жж ҚазОК-ны басқарған Д. Қонаев

1964-1986 жылдары Қазақстанды басқарған:В) Д.А.Қонаев

1964-1989 жылдар аралығында 343 жерастылық жарылыс болған полигон: В) Семей

1965 ж алғашқы мұнайын берген кен орны Өзен

1965 ж КОКП-ның қыркүйек пленумында өнеркәсіпті басқару жүйесі өзгертілді министрліктер құру

1965 ж республикада халық шаруашылығында жұмыс істеген дипломды маманның саны 0,5 млн.

1965 ж республикадағы кеңшарлардың саны 1521

1965 жылы республика халық шаруашылығындағы жұмыс істеп жатқан дипломды мамандардың саны:A) 0,5 млн-нан астам

1965-1966 оқу жылында Қазақстандағы жоғары оқу орындарының саны:C) 39

1967 ж Л.И.Брежнев КСРО-да төмендегідей қоғам орнады деп мәлімдеді:А) Кемелденген социализм

1967 ж республикада жаңаша жұмыс істей бастаған кәсіпорындар 193 (10 пайыз)

1967 жылдың ағына қарай жаңаша жұмыс істей бастаған өнеркәсіп орындарының саны:А) 193

1970 ж есімі әлемге әйгілі болған әнші Ә. Дінішев

1970 жылғы жоспарлаудың жаңа жүйесіне көшкен республика кәсіпорындарының үлесі 80 пайыз

1970 жылдар ішінде жүздеген мектептер жабыла бастады:C) «Болашағы жоқ» елді мекендерде

1970 жылдар ішінде Қазақстанда көмірді арзан бағамен, ашық әдіспен өндірген өндіріс орны:С) Екібастұз

1970 жылдарға қарай түсті металлургияның ірі орталығы Шығыс Қазақстан

1970 жылдарда «болашағы жоқ» елді мекендердегі жабылған мектептердің бәрі дерлік:Е) Қазақ тілінде оқытатын мектептер

1970 жылдарда «болашағы жоқ» елді мекендердегі жабылған мектептердің көпшілігі:Е) Шағын комплектілі мектептер

1970 жылдардан бастап экологиялық апаттық аймақ:В) Арал теңізі

1970 жылдардың ішінде одақтас республикалар арасында қой санынан алған орны:А) Екінші

1970 жылдардың соңына қарай экономикасында түбегейлі өзгерістер басталған мемлекет:С) Қытай Халық Республикасы

1970 жылдары «Жас тұлпар» ұйымының ықпалымен құрылған ансамбль «Досмұқасан» («Гүлдер», «Айгүл»)

1970 жылдары жоспарлаудың жаңа жүйесі бойынша жұмыс істеуге көшкен кәсіпорындар пайызы:В) 80%

1970 жылдары Қазақстанда ауыл шаруашылығын басқарудыњ жаңа үлгісін енгізуге тырысқан:Е) И.Худенко

1970 жылдары республика одақта жетекші орынға шыққан өндіріс:В) Сары фосфор

1970 жылы дүние жүзі тарихшыларының назарын аударған жаңалық:A) Есік қорғанынан алтын киімді сақ жауынгерінің табылуы

1970 жылы туғанына 1100 толған Шығыстың аса ұлы ойшыл-ғалымы:C) Әбу Насыр әл-Фараби

1971 жылы мектеп бітірушілерді қой шаруашылығына шақырып, бастама көтерген аудан: Е) Шұбартау

1972 жылы салынған электр станциясы:С) Қапшағай

1975 ж Алматыда шыққан «Аз и Я» кітабыныњ авторы:В) О.С‰лейменов

1975 ж Қазақстандағы қой саны 34,6 млн.

1975 ж О.Сүлейменовтың «АЗиЯ» кітабында талданған «Игорь жасағы туралы жыр»

1978 ж республикадағы кітапханалар саны 19 мыңнан астам

1979 ж «Неміс автономиясыныњ» құрамына енгізілмек болған облыстар:С) Павлодар, Қарағанды, Кµкшетау, Ақмола

1979 ж 16 маусымда жастардың Неміс автономиясын құруға наразылық шеруі болған қала:D) Целиноград

1979 жылғы Целиноград қаласындағы оқиғаның себебі:D) Неміс автономиясын құруға қарсылық

1979 жылы ұлтаралық қатынастарда келеңсіз құбылыстардың орын алғандығының бір көрінісі:Е) Неміс автономиялық облысын құру туралы шешімнің қабылдануы.

1980 ж ортасындағы республикадағы жоғары оқу орындарының саны 55

1980 жылдардың ортасына қарай жергілікті халықтың үлесі басым болған обылыс

1980 жылдардың соңына қарай Қазақстанның сыртқа шығарған өніміндегі шикізаттар мен жартылай дайын өнімдерінің үлесі – 97%.

1980 жылдардың соңына қарай экономикалық даму бағытын нарықтық қатынастарға негіздеп қайта құру үшін Қазақстан үкіметі қабылдаған заң - “Қазақ КСР-індегі еркін экономикалық аймақ туралы”.

1980 жылдардың соңына қарай экономикалық даму бағытын нарықтық қатынастарға негіздеп қайта құру үшін Қазақстанда құрылған банк – Сыртқы экономикалық банк.

1980 жылдардыњ ортасына қарай Қазақстанда жергілікті халықтың үлесі басым болған облыстар:D) Қызылорда, Атырау

1980 жылдардыњ ортасында республикадағы жоғары оқу орындарыныњ саны:A) 55

1980 жылдардыњ ортасында республикадағы орта арнаулы оқу орындарыныњ саны:D) 246

1980 жылдардың соңына қарай Қазақстанның сыртқа шығарған өніміндегі шикізаттар мен жартылай дайын өнімдердің үлесіЕ) 97 %

1980 жылдардың соңына қарай экономикалық даму бағытын нарықтық қатынастарға негіздеп қайта құру үшін Қазақстан үкіметі қабылдаған заң :А) «Казақ КСР-індегі шетел инвестициялар туралы»

1980 жылдардың соңына қарай экономикалық даму бағытын нарықтық қатынастарға негіздеп қайта құру үшін Қазақстанда құрылған банк:А) Сыртқы экономикалық банк

1984 ж Қазақстанда өндірілген көмір 125,5 млн. т.

1984 жылғы кезекті мектеп реформасы бойынша қарастырылған шара:D) Алты жастан бастап оқыту

1984 жылы темір кенін µндірудегі жылдық µнімі:Е) 24 млн. тонна

1986 жылғы Желтоқсан оқиғасына қатысты үғым:A) «Қазақ ұлтшылдығ

1986 жылы желтоқсанның 16 күні Қазақстан КП Орталық Комитетінің пленумы Республика партия ұйымының басшысы етіп сайлады – Г. Колбинді.

1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталған атақты ақын, белгілі саясатшы, педагог – М.Жұмабаев.

1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталған жазушы әрі ғалым – Ж.Аймауытов.

1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталған көрнекті ақын, философ – Ш. Құдайбердиев.

1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталған тіл, әдебиет, ғылым, журналистика салаларында мол мұра қалдырған – А.Байтұрсынов.

1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталған-тіл, әдебиет, ғылым, журналистика салаларында мол мұра қалдырған Е) А.Байтұрсынов

1988 жылы Қазақстанға сырттан әкелінген өнімнің бағасы – 13,8 млрд.сом.

1988 жылы республикадан сыртқа шығарылған өнімнің бағасы А) 6,7 млрд.сом

1989 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда тұратын республика тұрғындарының саны:Е) 16 млн. 199,2 мыњ адам

1989 жылдың 28 ақпанында бой көтерген антиядролық, экологиялық қозғалыс - “Невада-Семей”.

1989 жылдың маусымында Қазақстан КП Орталық Комитетінің бірінші хатшысы болып сайланды – Н. Назарбаев.

1989 жылдың маусымында халық бұқарасының ірі бас көтеруі өткен қала – Жаңаөзен.

1989 жылдың маусымында халық бұқарасының ірі бас көтеруі өткен қала A)Жаңаөзен

1989 жылдың шілдесінде жұмысшылардың баскөтеруі өткен қала – Қарағанды.

1989 жылдың шілдесінде Қарағандыдағы кеншілер ереуілін тыныштандыру үшін шұғыл ұшып келген Қазақстанның басшысы – Н.Назарбаев.

1989 жылдыњ маусымында халық бұқарасының ірі бас көтеруі өткен қала D) Жаңаөзен

1989 жылдыњ шілдесінде жұмысшылардыњ бас көтеруі қөткен қала С) Қарағанды

1990 жылдардың басында Н.Назарбаевтың КСРО-ның келешегіне байланысты ұстанымы:Е) Тәуелсіз Мемлекетгер Одағын құру

1990 жылдары Қазақстан шетелдер капиталын әкелу үшін сырттан тартылған инвесторды пайда салығынан босатты – 5 жылға дейін.

1990 жылдары Қазақстан шетелдер капиталын єкелу ‰шін сырттан тартылған инвесторды 5 жылға дейін босатты:D) Пайда салығынан

1990 жылдары Қазақстанның сыртқа шығарған өнімінің негізі – Шикізат және жартылай дайын өнім.

1990 жылдың жазында құрылған азаматтық қозғалыс - “Азат”.

1990 жылдың маусымынан 1991 жылдың маусымына дейін бір жылдың ішінде ашылған республика бойынша қазақ тілінде тәлім беретін мектептің саны – 155.

1990 жылдың соңына таман Қазақстандағы саясаттанған қоғамдық бірлестіктердің саны – Жүзден астам.

1990 жылдың жазында құрылған азаматтық қозғалысС) «Азат»

1990 жылдыњ маусымынан 1991 жылдыњ маусымыа дейін бір жылдың ішінде ашылған республика бойынша қазақ тілінде білім беретін балбақшаның саны:D) 482

1990 жылдың соңына қарай КОКП қатарындағы Қазақстандағы коммунистердің саны:В) 800 мыңдай

1990 жылдыњ соңына таман Қазақстандағы саясаттанған қоғамдық бірлестіктердіњһң саныЕ) Жүзден астам

1990 жылы 25 қазанда болған оқиға - “Қазақстанның мемлекеттік егемендігі туралы Декларация” қабылданды.

1990 жылы 25 қазанда Жоғары Кеңес қабылдаған құжат Е) «Қазақстанның мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясы»

1990 жылы Қазақстан байланыс орнатқан Оңтүстік Корея республикасының корпорациясы - “Самсунг”.

1990 жылы Қазақстан мен Қытай арасындағы ашылған автобус қатынасы –Жаркент-Инин.

1990 жылы Қазақстан мен Қытай арасындағы ашылған әуе қатынасы – Алматы-Үрімші.

1990 жылы қарашада құрылған тұңғыш “әл-Барака-Банк Қазақстан” банкін құруға қатысқан ел - Сауд Арабиясы.

1990 жылы кеңестік жүйеге ауыр соққы болып тиген оқиға – Ресей Федерациясының өз тәуелсіздігін жариялауы.

1990 жылы сєуірде Жоғары Кењестіњ мєжілісінде Қазақ КСР-ініњ Президенті болып сайланған: Е) Н.Назарбаев

1991 жыл 13 желтоқсан – Орта Азия республикалары мен Қазақстан басшыларының Ашхабадтағы кездесуі болды.

1991 жыл 13 желтоқсанда-...С) Орта Азия республикалары мен Қазақстан басшыларының Ашхабадтағы кездесуі болды

1991 жыл 16 желтоқсан – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі жарияланды

1991 жыл 21 желтоқсан – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құру үрдісі аяқталды

1991 жыл 8 желтоқсан-А) Минскідегі славян басшыларыныњ кездесуінде Тєуелсіз Мемлекеттер Одағын құру туралы шешім қабылданды

1991 жылдың аяғына дейінгі екі аптаның ішінде Қазақстанның тәуелсіздігін таныған мемлекеттер саны – 18.

1991 жылдың бірінші жартысында Қазақстанда ресми тіркелген, біріккен кәсіпорындар ашқан елдің саны – 24.

1991 жылдың бірінші жартысында Қазақстанда ресми тіркелген, шетелдермен біріккен кәсіпорындардың саны – 35.

1991 жылдың қарашасында құрылған Қазақстанның Сауд Арабиясымен біріккен банкі - “әл-Баракабанк-Қазақстан”.

1991 жылдыњ желтоқсанындағы ірі саяси оқиғалардыњ ењ бастысы:С) КСРО-ныњ ыдырауы

1991 жылы желтоқсандағы Алматы кездесуінде бұрынғы Кеңес Одағын ойға түсірмес үшін жаңа шартта «одақ» деген сөз алмастырылды-D) «Достастық» сөзімен

1991 жылы желтоқсандағы Алматы кездесуінде басшылары ядролық қаруға байланысты біріккен шаралар туралы келісімге қол қойған мемлекеттер. Қазақстан, Ресей, Украина, Беларусь.

1991 жылы желтоқсандағы Алматы кездесуінде бұрынғы Кеңес Одағын ойға түсірмес үшін жаңа шартта «одақ» деген сөз алмастырылды. «Достастық» сөзімен

1991 жылы желтоқсанның 13-күні Орта Азия республикалары мен Қазақстанның басшылары бас қосқан қала – Ашхабат.

1991 жылы желтоқсанның 8-күні үш славян мемлекеттерінің басшылары бас қосқан қала – Минск.

1991 жылы желтоқсанның 8-күні үш славян мемлекеттерінің басшылары өзара келісіп, күшін жойғанын жариялаған шарт – КСРО-ны құру туралы(ТМД-ны құру туралы шешім қабылданды).

1991 жылы Қазақстанда өрекпіген саяси ахуалдың қалыптасуына жел берген дисседент жазушы А.Солженицынның мақаласы. «Біз Ресейді қалай көркейтеміз»

1991 жылы қыркүйектің 7-сінде болған Қазақстан Компартиясының төтенше съезі қабылдаған шешім – Қазақстан Компартиясын тарату.

1992 жыл 2 наурыз – Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болып қабылданды.

1992 жылы 30 қыркүйекте дүние жүзі қазақтарының құрылтайының ресми ашылуында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың жасаған баяндамасы - «Құшағымыз бауырларға ашық».

1992 жылы Қазақстанда астықтан рекордты өнім жиналды – 33 млн тонна.

1992 жылы шет елдерде тұрып жатқан қазақ диаспорасының саны – 3 млн 200 мың.

1993 жылдың 13 желтоқсанында Жоғарғы Кеңестің таратылғанын ресми түрде жариялаған – С.Әбділдин

1993 жылдың 28 қаңтарында қабылданған Конституциядағы қазақ тілінің мәртебесі. Мемлекеттік тіл.

1993 жылдың соңына қарай Қазақстанда ресми тіркелген саяси партиялардың саны – 3.

1993 жылдың соңына қарай Қазақстандағы қоғамдық саяси бірлестіктердің саны – 300-ден астам.

1993 жылдыњ 13 желтоқсанында Жоғарғы Кењестіњ таратылғанын ресми т‰рде жариялағанВ) С.Єбділдин

1993 жылдыњ 28 қаңтарында қабылданған Конституция бойынша республикадағы биліктің қайнар көзі:А) Халық

1993 жылдың 28 қаңтарында қабылданған Конституциядағы қазақ тілінің мәртебесі:D) Мемлекеттік тіл

1993 жылдың соңына қарай Қазақстанда ресми тіркелген саяси партияА) Қазақстан республикалық партиясы

1993 жылдыњ соңына қарай Қазақстанда ресми тіркелген саяси партияА) Қазақстан Халық Конгресі

1993 жылдыњ соңына қарай Қазақстанда ресми тіркелген саяси партияА) Социалистік партия

1993 жылдыњ соңына қарай Қазақстанда ресми тіркелген саяси партиялардыњ саныС) 3

1993 жылдыњ соңына қарай Қазақстандағы қоғамдық қозғалыстардың ел арасындағы беделді әрі танымалы Е) «Азат»

1993 жылдың соңына қарай Қазақстандағы қоғамдық қозғалыстардың ел арасындағы беделді әрі танымалы С) «Невада-Семей»

1993 жылдыњ соңына қарай Қазақстандағы қоғамдық саяси бірлестіктердің саныС) 300-ден астам

1995 жылғы Конституция бойынша Қазақстанның Парламентіндегі тұрақты жұмыс істейтін екі палата – Сенат пен Мәжіліс.

1995 жылдың 26 сәуіріндегі референдумға қатысушыларға қойылған сұрақ. «Сіз 1991 жылы 1 желтоқсанда бүкіл халық сайлаған Президент Н.Назарбаевтың өкілеттік мерзімін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін ұзартуға келісесіз бе?»

1995 жылы 31 желтоқсанда өткізілген референдум – Қазақстан Республикасының Конституциясын қабылдау жайында.

1997 жылы ЮНЕСКО деңгейінде 100 жылдық мерейтойы өткізілген жазушы – М.Әуезов.

1998 жылғы Парламент шешімімен Конституцияға енгізілген өзгеріс бойынша Президенттің өкілдік мерзімі – 5 жылдан 7 жылға ұзартылды.

1998 жылдан бастап Ш.Уәлиханов атындағы тарих жєне этнология институты шығара бастаған жаңа журналВ) «Отан тарихы»

1998 жылдан бастап Шоқан Уәлиханов атындағы тарих және этнология институты шығара бастаған жаңа журнал: «Қазақстан», «Қазақ елі».

1998 жылы Назарбаевтің өкімімен, Халық Қаһарманы атағы берілген – Бейсекбаев.

1998 жылы Халық Қаһарманы атағы берілді:E) Б.Бейсекбаевқа.

1998-1999 жылдары Берел кезеңінің №11 обасын ашқан археолог З.Самашев

1999 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда тұратын республика тұрғындарының саны – 14 млн 952,7 мың адам.

1999 жылғы халық санағы бойынша республика тұрғындарының арасындағы қазақ халқының үлесі – 53,4%.

1999 жылы жарық көрген Н.Назарбаевтың еңбегі - «Тарих толқынында».

1999 жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен 100 жылдық мерейтойы тойланған ғұлама ғалым – Қ.Сәтбаев.

2 мәрте Кеңес Одағының батыры ұшқыш – Т.Бигелдинов.

2001 жылы үкімет құрамы мен басқа да билік құрылымындағы жас олигархтар ұйымдастырған қоғамдық қозғалыс - «Қазақстанның демократиялық таңдауы».

2004 жылы қыркүйекте Парламент Мәжілісінің кезекті сайлауы алдында саяси партиялар туралы жаңа заң бойынша ресми тіркелген партиялар саны – 12.

2005 жылы 5 томы жарық көрген Ұлттық энциклопедия - «Қазақстан».

25 жылға бас еркіндігінен айырылып, 1954 жылы ақталып шықты: A) Е.Бекмаханов.

25 жылға бас еркіндігінен айырылып,ірі ғалымдардыњ араласуымен Е.Бекмаханов ақталды:E) 1954ж.ы»

25 жылға сотталып, 1954 жылы ақталып шыққан Бекмаханов