6
1.
Пәннің сипаттамасы
1.1 Пәннің қажеттілігі: «Талап етілмеген» нарықтық экономикаға ӛтуге дейінгі
экономикалық білім аймағының бірі болып еңбек нарығының экономикасы мен теориясы
табылады. Нарық алдындағы жұмыстылықтың жоспарлы жүйесінің басымдығы туралы тезис
ресми идеология бӛлігі болып саналады және еңбек нарығы экономикасы сияқты пәнді
бӛлшектеп зерделеу артық болып саналады. Нарықтық экономиканың бүгінгі талаптарында,
керісінше, қажет болып келеді.
Еңбек нарығының сипатты шегі болып жұмыстылық талаптары бӛлек жұмысшылар
немесе жұмыс берушілермен емес, нарықтық процестің (субъектілердің) кӛптеген
қатысушыларының ӛзара әрекетімен анықталады. Бұдан маңызды ерекшелік қалыптасады: еңбек
нарығында жалақының мӛлшерлемесі мен жұмыстылықтың басқа да талаптары ӛзара
байланысқан болып табылады.
Еңбек нарығының қалыптасуы мен халықтың жұмыстылық саласында нарықтық қарым-
қатынастың болып жатқан процестердің реттелу қажеттігін туғызады. Ең дамыған нарықтық
елдерде мемлекет ңбек нарығының реттелуіне кӛп кӛңіл бӛледі. Реттеу механизмі еңбек
нарығының мәселелерін мемлекеттің араласуынсыз шеше алмайды.
Осыған байланысты «еңбек нарығы экономикасы» пәні әлемде және біздің елде қазіргі
уақытта болып жатқан экономикалық процестерді зерделеу кезінде негіз қалаушылардың бірі
болшып табылады.
1.2 Пәнді оқыту мақсаты
«студенттерді жұмыс күнінің сұранысы мен ұсынысына, Адам факторының инвестициясына,
жалақыны анықтауға, еңбек нарығы сипаттамасына, кәсіподақтар арасындағы қарама-
қайшылыққа, еңбек нарығын басқаруға түрлі кӛзқарастар мен үкіметке әсер ететін факторлармен
таныстыру.
Курс студенттерді еңбек нарығы аймағында ғылыми зертеулерді қазіргі тематика мен
тәсілдерімен таныстырады. Студенттер жұмыс күшінің сұранысы мен ұсынысының қазіргі
теорияларын, еңбек нарығының сипаттамасы, ұжымдық келісім келісім-шартты жасау туралы
кәсіпкерлер мен кәсіподақтар арасындағы келіссӛз процестерін зерделейді. Еңбек нарығы мен
нарықтың әртүрлі түрлерімен байланыс. Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы. Еңбек
нарығының реттеу механизмі.
Пәнді оқыту міндеті
еңбек нарығын микроэкоомика, макроэкономикамен және статитстиканы еңбекке деген
сұраыс пен ұсыныс тенденциясын қолдана отырып, факторлар, еңбек ақы деңгейін, еңбек туралы
халықаралық конвенция мәнін және кәсіподақтың ролін, жұмиыссыздықтың әртүрлі типтерін,
жұмыспен қамтудың саясатын пайдалану арқылчы еңбек нарығын оқытады. Курс студенттерге
нарықтық экономикадаығы еңбектің функциясының негізгі бағыттарын оқытуға арналған.
1.4 Әдістеме
Оқу процесін автоматтау мақсатында, тиімділігін жоғарылату үшін сабақта оқу
фильмдерін,интерактивтік тақтаны пайдалану, оқытудың интерактивті әдістерін жүргізу, анкета
жүргізу, тесттер, іскерлік ойындар, ӛндірістік жағдайлар, компьютерлер қолдану ұсынылады.
2. Кҥнтізбелік - тақырыптық жоспар
№
Тақырыптың атауы
Сағаттар саны
Лекция
ОСӚЖ
СӚЖ
Прак-
тика
1
Курс мәні, мазмұны және
міндеттері
1
1
3
1
2
Еңбек нарығы туралы түсінік.
Еңбек нарығының басқа
1
1
3
1
7
ресурстар еңбек нарығымен
ӛзара іс-әрекеті.
3
Еңбек нарығының құрылымы
мен модельдері (үлгілері).
1
1
3
1
4
Еңбек нарығының
сараланымы.
2
2
3
2
5-6
Аймақтық
деңгейдегі
кәсіпорындардың ішкі еңбек
нарығын реттеу мен талдау
жүйесі.
Еңбек нарығы мен
жұмыссыздық пен жұыстылық
реттеуші ретінде.
2
2
3
2
7
Еңбек нарығын реттеу мен
қалыптастырудағы
мемлекеттің рӛлі. Қр-дағы
еңбек туралы заңдары.
2
2
6
2
8
Нарықтық экономика
шартында еңбек нарығында
кӛп қолданылатын
жұмыстылықтың
бейстандарттық нысандары.
2
2
6
2
9
Қр-дағы еңбек нарығының
жағдайы
мен оның даму
болашағы.
2
2
6
2
10
Қазіргі кезеңдегі еңбек
нарығының кӛкейтесті
мәселелері.
2
2
6
2
Барлығы
8
15
45
7
СӚЖ тақырыптары
1. «Еңбек нарығы экономикасының қалыптасуы және құрылымы.»
2. «Жұмыс күші сұранысы мен ұсынысының қазіргі теориялары.»
3. «Еңбек нарығының сараланымы.»
4. «Жұмыс күші сұранысы мен ұсынысының қазіргі теориялары.»
5. «Аймақтық деңгейдегі кәсіпорындардың ішкі еңбек нарығын реттеу мен талдау жүйесі.»
6. «Еңбек нарығы мен жұмыссыздық пен жұыстылық реттеуші ретінде.»
7. «Еңбек нарығын реттеу мен қалыптастырудағы мемлекеттің рӛлі.»
8. «Нарықтық экономика шартында еңбек нарығында кӛп қолданылатын жұмыстылықтың
бейстандарттық нысандары.»
9. «Қр-дағы еңбек нарығының жағдайы мен оның даму болашағы..»
10. «Қазіргі кезеңдегі еңбек нарығының кӛкейтесті мәселелері.»
11. «Жұмыс күші сұранысы мен ұсынысының қазіргі теориялары.»
