МАЗМҰНЫ
|
КІРІСПЕ........................................................................................................
|
3
|
I
|
БӨЛІМ.ШАМАЛАР ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ ҚӘСИЕТТЕР..................
|
5
|
1.1
|
Физикалық шамалар өлшемдер обьектісі....................................................
|
5
|
II
|
БӨЛІМ.ДӘЛДІК ӨЛШЕУ ТЕОРИЯСЫ.................................................
|
8
|
2.1
|
Өлшеулер теориясының негізгі түсініктері.................................................
|
8
|
III
|
БӨЛІМ МАНОМЕТР...................................................................................
|
11
|
3.1
|
Манометр.Сорғылар........................................................................................
|
11
|
3.2
|
Манометр түрлері құрлымы .........................................................................
|
13
|
|
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМДЕРІ...............................................
|
13
|
КІРІСПЕ
Мен 0601000 «Стандартау, метерология және сертификатау» мамандығың 2 курс студенты Мұхтар Дильназ Нұрланқызы 03.04.2023-07.05.2023 аралығында Жезқазған индустриалдық-гуманитарлық колледжінен оқу өндірістік тәжірбесінен өттім. Тәжірибе жетекшім Қаратай Гүлзира Болатқызы.
Манометр газ қысымын өлшеу үшін қолданылатын ғылыми құрал болып табылады. Ашық манометрлер атмосфералық қысымға қатысты газ қысымын өлшейді. Сынап немесе майлау манометрі газ сынағының сынаптың немесе майдың үлгісі қолдайтын сұйықтық колоннасының биіктігі ретінде өлшейді.
Бұл қалай жұмыс істейтіні, сынаптың (немесе майдың) бағанасы бір жағынан атмосфераға ашылып, екінші жағынан өлшенетін қысымға ұшырайды.
Шама[1] — мәні математиканың дамуына байланысты жалпыланып отырылған негізгі математикалық ұғымдардың бірі.
Ұзындық, аудан, салмақ сияқты тағы басқа нақты ұғымдардың жалпылануы нәтижесінде алғашқы шама (скаляр оң шама) ұғымы пайда болды. Шаманың әрбір нақты тегі физикалық денелерді немесе басқа нысандарды салыстырудың белгілі бір әдісіне байланысты;
бағытталған шамаларды (мысалы, түзуде қарама-қарсы екі бағыты болатын кесінді, жылдамдық) қарастыру нәтижесінде скаляр шаманың жалпы ұғымы (нақты бір сан арқылы сипатталатын нысанды) пайда болды;
скаляр шамалардың жалпылануы нәтижесінде векторлық шамалар (қ. Векторлық есептеу) мен тензорлық шамалар (қ. Тензорлық есептеу) алынды.
Физикалық шама (Величина физическая) — көптеген объектлерге сапа жағынан ортақ, ал сан жағынан әр объектіге әр түрлі мәнді қасиет.
Физикалық шаманьң бірлігі (Единица физической величины) — бұл физикалық шаманың сандық мәні бірге тең Физикалык шама деп сапа жарынан коптеген физикалык объектілерге (физикалык жуйелер, жуйелерде тетін процестер, т.с.с.) ортак, сан жанынан эр объект ушін эр турлі мэні бар касиетті айтады. Мысалы, материалдыкденелердін берінін массасы мен температурасы болады, бірак денелердін эркайсысы ушін бул касиеттердін сандык мендері эр турлі болатыны белгілі.Егер физикалык шаманын белгілі бір объектідегі сандык мелшерін керсету кажет болатын болса, онда размер дейтін термин колданылады. Размерлік деп тунды шамалардын негізгі шамаларга байланыстылырын символмен белгілеуді айтады. Егер саннын біреуінін дережесі нелге тен болса, оны размерсіз
физикалык шама деп атайды. Ал физикалык шаманын мані деп шаманын бірлік бойынша есептелінген сандык манін айтады. Физикалык шамалар кубылыстарды гана емес, денелердін де касиеттерін сипаттау ушін колданылады. Шныны алмаспен кесуге болады. Шыныкканболатпен мысты ендейді. Ал керісінше жумсак мыс пен болатты ендеу мумкін емес. Сондыктан денелердін беріктік касиеттерін сипаттау ушін каттылык деген шама енгізіледі. Ен катты дене - алмас, одан кейінгісі - шыны (шынымен болаттын бетін тырнауга болады), ал болаттын каттылыры мыстан жогары.
2. Эрбір физикалык шаманын елшем бірліктері (кскаша бірліктері) болады.
Мысалы, узындык бірлігі - метр, температура бірлігі - градус. Кысым, салмак, масса, куіи, жылу еткізгіштік, электр еткізгіштік, жарык жылдамдыгы сиякты физикалык жане астрономиялык шамалар бірліктерін оку барысында біртебірте білетін боласындар. Мысалы, дене 10 секунд козалган болса, онын козалу уакытын Pound=10 секунд (кыскаша 10 с) деп жазамыз. Ал Pound=10 деп атаусыз жазсак, онда магынасыздык пайда болады. Физикалык шамалардын бірлігі улкен де, кіші де бола алады. Физикалык шаманын бірлігі ірі болган сайын, онын сан мені кішірейе береді. Мысалы, узындыктын километр (КМ) деген ірі бірлігі метр (м) деген кіші бірлігіне караганда мын есе улкен, ятни 1
кМ = 1000 м. Сондыктан 1,5 км = 1500 м;
0,5 км = 500 м, т. б. Сондай-ак уакыт
бірліктерін алатын болсак: 1 мин = 60 с;
1,5 МИН = 90 с деп жаза аламыз.
Физикалык шаманын накты мані --тажірибелік жолмен алынган жане шынайы манге ете жакындатылан,елшеу барысында шынайы мен орнына колданылатын физикалык шама мані Физикалык шаманын елшем бірлігі - бул шартты турде сандык мані бірге тен деп алынган белгіленген мелшердегі физикалык шама.өлшем бірліктері кейбір нарселерді сандык турде ернектеу кажет болганда, мысалы, сусымалы жене суйык заттардын санын, кашыктык, процесс сипаттамаларын ернектеу ушін пайда бола бастады. Кепем, узындык, масса елшемдері пайда болды.Алгашында елшем бірліктер оларды жангырту ушін мелшермен байланысты болды. Олшенетін шаманын олшем копемі мелшермен жанныртыл ан шама кепеміне тен болады.
[1]
Достарыңызбен бөлісу: |
