Енді жабдықтың әр данасы үшін жалпы капитализацияланған құннан жабдықтың салмағын бөлу қажет. Ол үшін шығын және нарықтық амалдарда анықталған жалпы құннан жалпы салмақты анықтаймыз:
Кесте 4.20
Капитализацияланған құндағы жабдықтың салмағы
|
Жабдықтың атауы және маркасы
|
Шығын амалы бойынша құны
|
Жабдық құнының салмағы
|
Нарықтық амал бойынша құны
|
Жабдық құнының салмағы
|
Жабдық құнының орташа салмағы
|
Табыс амалы бойынша құны
|
1
|
Үш камералы тоңазытқыш
|
469 886
|
0,08
|
469 000
|
0,07
|
0,07
|
940 030
|
Кесте 4.20 жалғасы
|
2
|
Тоңазытқышты камера,5 т.
|
1 211 263
|
0,21
|
1 089 000
|
0,15
|
0,18
|
2 316 545
|
3
|
Тоңазытқышты шкаф
|
75 182
|
0,01
|
44 500
|
0,01
|
0,01
|
123 259
|
4
|
Калориметр
|
52 116
|
0,01
|
52 000
|
0,01
|
0,01
|
104 244
|
5
|
Термодымовая камера
|
488 711
|
0,09
|
488 700
|
0,07
|
0,08
|
978 500
|
6
|
Термодымовая камера
|
488 711
|
0,09
|
488 700
|
0,07
|
0,08
|
978 500
|
7
|
Термодымовая камера
|
488 711
|
0,09
|
488 700
|
0,07
|
0,08
|
978 500
|
8
|
Дыморегулятор
|
59 068
|
0,01
|
59 000
|
0,01
|
0,01
|
118 207
|
9
|
Дыморегулятор
|
59 068
|
0,01
|
59 000
|
0,01
|
0,01
|
118 207
|
10
|
Дыморегулятор
|
59 068
|
0,01
|
59 000
|
0,01
|
0,01
|
118 207
|
11
|
Термодымовая камера
|
213 832
|
0,04
|
213 800
|
0,03
|
0,03
|
428 111
|
12
|
Термодымовая камера
|
213 832
|
0,04
|
213 800
|
0,03
|
0,03
|
428 111
|
13
|
Дыморегулятор
|
42 766
|
0,01
|
42 800
|
0,01
|
0,01
|
85 658
|
14
|
Шприц на 100 л.
|
201 311
|
0,04
|
552 300
|
0,08
|
0,06
|
715 052
|
15
|
Шпигорезка
|
106 586
|
0,02
|
185 000
|
0,03
|
0,02
|
283 108
|
16
|
"Волчок" ет тартқышы
|
21 383
|
0,004
|
44 600
|
0,01
|
0,005
|
63 451
|
17
|
Тураманы араластырушы құрал
|
155 442
|
0,03
|
105 900
|
0,01
|
0,02
|
267 193
|
18
|
Электрлі таба
|
105 781
|
0,02
|
105 800
|
0,01
|
0,02
|
211 814
|
19
|
Обвалочный стол
|
21 728
|
0,004
|
26 000
|
0,004
|
0,004
|
47 301
|
20
|
Өндіруші үстел
|
28 413
|
0,005
|
19 900
|
0,003
|
0,004
|
49 323
|
21
|
Подъемник на шприц вакуумный
|
131 412
|
0,02
|
150 500
|
0,02
|
0,02
|
280 083
|
22
|
Жарочный шкаф
|
87 518
|
0,02
|
99 000
|
0,01
|
0,01
|
185 437
|
23
|
Пісіру қазаны
|
75 088
|
0,01
|
337 700
|
0,05
|
0,03
|
383 769
|
24
|
Пісіру қазаны
|
31 458
|
0,01
|
139 000
|
0,02
|
0,01
|
158 576
|
25
|
Стеллаж для размораживания мяса
|
77 296
|
0,01
|
77 300
|
0,01
|
0,01
|
154 768
|
26
|
Стеллаж для размораживания мяса
|
77 296
|
0,01
|
77 300
|
0,01
|
0,01
|
154 768
|
27
|
Куттер
|
287 559
|
0,05
|
1 076 000
|
0,15
|
0,10
|
1 276 575
|
28
|
Монорельсті таразы
|
99 656
|
0,02
|
99 600
|
0,01
|
0,02
|
199 484
|
29
|
Еденді таразы
|
8 567
|
0,001
|
8 500
|
0,001
|
0,001
|
17 094
|
30
|
Еденді таразы
|
8 567
|
0,001
|
8 500
|
0,001
|
0,001
|
17 094
|
31
|
Еденді таразы
|
8 567
|
0,001
|
8 500
|
0,001
|
0,001
|
17 094
|
32
|
Аспалы жолдар
|
145 809
|
0,03
|
145 800
|
0,02
|
0,02
|
291 934
|
33
|
100 литрлі ыдыс
|
29 343
|
0,01
|
33 000
|
0,005
|
0,005
|
62 001
|
34
|
100 литрлі ыдыс
|
29 343
|
0,01
|
33 000
|
0,005
|
0,005
|
62 001
|
35
|
100 литрлі ыдыс
|
29 343
|
0,01
|
33 000
|
0,005
|
0,00484
|
62 001
|
36
|
100 литрлі ыдыс
|
29 343
|
0,01
|
33 000
|
0,005
|
0,005
|
62 001
|
37
|
100 литрлі ыдыс
|
29 343
|
0,01
|
33 000
|
0,005
|
0,005
|
62 001
|
|
Барлығы
|
5 748 364
|
1,00
|
7 200 200
|
1,00
|
1,00
|
12 800 000
|
НӘТИЖЕЛЕРДІ ҮЙЛЕСТІРУ
Жалпы қабылданған ережелерге сәйкес жабдықтың құны негізгі үш амалмен анықталды: шығын, салыстырмалы, табыс. Бұл амалдардан алынған нәтиже әр түрлі мәндерді көрсетеді. Жабдықтың шығын амалы бойынша анықталған құны - 5 748 364 теңге құрайды, нарықтық амал бойынша анықталған құны – 7 200 200 теңге құрайды, табыс амалы бойынша анықталған құны - 12 800 000 теңге құрайды. Тапсырыс берушіге жабдыққа қатысты нақты және анық жауап беру үшін қорытынды нәтижелерді үйлестіру қажет. Қорытынды құнды шығару үшін бағалаушы ең алдымен бағалаудың мақсатын және де әр амал бойынша мәліметтердің саны мен сапасын қолданады.
Оларды келесі ретінде қарастырамыз:
- потенциалды инвестордың және сатушының шынайы ниетін көрсету мүмкіндігі;
- қолданып жатқан амалдардың конъюнктуралық ауытқуларды ескеру қабілеті;
- объектінің құнына әсер етуші ерекшеліктерді ескеру қабілеті (орналасу жері, потенциалды табысы және т.б.);
Шығын амалында жабдық бағасының өсуі және де жиналған тозуды ескеруімен жабдықтың құнының өзгеру ерекшелігі ескерілді. Шығын амалында қолданған берілгендер бухгалтерлік құжаттардан алынды.
Салыстырмалы амалының басты мақсаты жабдықтың құнын әр түрлі ликвидтілік дәрежесімен анықтау болып табылады. Бұдан басқа жабдықтың техникалық сипаттамасы туралы қажетті мәліметтердің болмауына байланысты ұқсас аналогтарды таңдап алу едәуір қиын.
Табыс амалын қолданғанда сыртқы экономикалық жағдайлар нәтижесіне байланысты шұжық өнімдерін өндіруінің қысқартылу беталысын ескеру қажет.
Жоғарыдағы нәтижелерге байланысты бағалаушы әр түрлі амалдармен анықталған құндардың шамасына келесідей салмақ береді: шығын амалына – 60 %, салыстырмалы амалға – 30 %, табыс амалына – 10 %. Нәтижелердің үйлесімділігі 4.21 - кестеде көрсетілген.
Кесте 4.21
Нәтижелерді үйлестіру
|
Жабдықтың аталуы және маркасы
|
Шығын амалының салмағы
|
Нарықтық амалдың салмағы
|
Табыс амалының салмағы
|
Жабдықтың құны
|
%
|
Құны.тг.
|
%
|
Құны.тг.
|
%
|
Құны.тг.
|
1
|
Үш камералы тоңазытқыш
|
60
|
281 932
|
30
|
140 700
|
10
|
94 003
|
516 635
|
2
|
Тоңазытқышты камера,5 т.
|
60
|
726 758
|
30
|
326 700
|
10
|
231 654
|
1 285 112
|
3
|
Тоңазытқышты шкаф
|
60
|
45 109
|
30
|
13 350
|
10
|
12 326
|
70 785
|
4
|
Калориметр
|
60
|
31 269
|
30
|
15 600
|
10
|
10 424
|
57 294
|
5
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
60
|
293 227
|
30
|
146 610
|
10
|
97 850
|
537 687
|
6
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
60
|
293 227
|
30
|
146 610
|
10
|
97 850
|
537 687
|
7
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
60
|
293 227
|
30
|
146 610
|
10
|
97 850
|
537 687
|
8
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
60
|
35 441
|
30
|
17 700
|
10
|
11 821
|
64 961
|
9
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
60
|
35 441
|
30
|
17 700
|
10
|
11 821
|
64 961
|
10
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
60
|
35 441
|
30
|
17 700
|
10
|
11 821
|
64 961
|
11
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
60
|
128 299
|
30
|
64 140
|
10
|
42 811
|
235 250
|
12
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
60
|
128 299
|
30
|
64 140
|
10
|
42 811
|
235 250
|
13
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
60
|
25 660
|
30
|
12 840
|
10
|
8 566
|
47 066
|
14
|
100 литрлік шприц
|
60
|
120 787
|
30
|
165 690
|
10
|
71 505
|
357 982
|
15
|
Етті турау құралы
|
60
|
63 951
|
30
|
55 500
|
10
|
28 311
|
147 762
|
16
|
"Волчок" ет тартқышы
|
60
|
12 830
|
30
|
13 380
|
10
|
6 345
|
32 555
|
17
|
Тураманы араластырушы құрал
|
60
|
93 265
|
30
|
31 770
|
10
|
26 719
|
151 754
|
Кесте 4.21 жалғасы
|
18
|
Электрлі таба
|
60
|
63 468
|
30
|
31 740
|
10
|
21 181
|
116 390
|
19
|
Жинақтаушы үстел
|
60
|
13 037
|
30
|
7 800
|
10
|
4 730
|
25 567
|
20
|
Өндіруші үстел
|
60
|
17 048
|
30
|
5 970
|
10
|
4 932
|
27 950
|
21
|
Шикізатты көтеруге арналған жабдық
|
60
|
78 847
|
30
|
45 150
|
10
|
28 008
|
152 005
|
22
|
Қуыру ыдысы
|
60
|
52 511
|
30
|
29 700
|
10
|
18 544
|
100 754
|
23
|
Пісіру қазаны
|
60
|
45 053
|
30
|
101 310
|
10
|
38 377
|
184 740
|
24
|
Пісіру қазаны
|
60
|
18 875
|
30
|
41 700
|
10
|
15 858
|
76 432
|
25
|
Шикізатты ерітуге арналған сөре
|
60
|
46 378
|
30
|
23 190
|
10
|
15 477
|
85 045
|
26
|
Шикізатты ерітуге арналған сөре
|
60
|
46 378
|
30
|
23 190
|
10
|
15 477
|
85 045
|
27
|
Етті турағыш және араластырғыш
|
60
|
172 535
|
30
|
322 800
|
10
|
127 657
|
622 993
|
28
|
Монорельсті таразы
|
60
|
59 794
|
30
|
29 880
|
10
|
19 948
|
109 622
|
29
|
Еденді таразы
|
60
|
5 140
|
30
|
2 550
|
10
|
1 709
|
9 400
|
30
|
Еденді таразы
|
60
|
5 140
|
30
|
2 550
|
10
|
1 709
|
9 400
|
31
|
Еденді таразы
|
60
|
5 140
|
30
|
2 550
|
10
|
1 709
|
9 400
|
32
|
Аспалы жолдар
|
60
|
87 485
|
30
|
43 740
|
10
|
29 193
|
160 419
|
33
|
100 литрлі ыдыс
|
60
|
17 606
|
30
|
9 900
|
10
|
6 200
|
33 706
|
34
|
100 литрлі ыдыс
|
60
|
17 606
|
30
|
9 900
|
10
|
6 200
|
33 706
|
35
|
100 литрлі ыдыс
|
60
|
17 606
|
30
|
9 900
|
10
|
6 200
|
33 706
|
36
|
100 литрлі ыдыс
|
60
|
17 606
|
30
|
9 900
|
10
|
6 200
|
33 706
|
37
|
100 литрлі ыдыс
|
60
|
17 606
|
30
|
9 900
|
10
|
6 200
|
33 706
|
|
Барлығы
|
6 889 079
|
МҮЛІКТІҢ НАРЫҚТЫҚ ҚҰНЫ ТУРАЛЫ ҚОРЫТЫНДЫ Жабдықтың есептелген құнының нәтижесі 4.22 – кестеде көрсетілген.
Кесте 4.22
Жабдықтың есептелген құнының нәтижесі
|
Жабдықтың аталуы
|
Құны,тенге
|
1
|
Үш камералы тоңазытқыш
|
517 000
|
2
|
Тоңазытқышты камера,5 т.
|
1 285 000
|
3
|
Тоңазытқышты шкаф
|
71 000
|
4
|
Калориметр
|
57 000
|
5
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
538 000
|
6
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
538 000
|
7
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
538 000
|
8
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
65 000
|
9
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
65 000
|
10
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
65 000
|
11
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
235 000
|
12
|
Жылуды өндейтін жабдық
|
235 000
|
13
|
Түтінді реттейтін жабдық
|
47 000
|
14
|
100 литрлік шприц
|
358 000
|
15
|
Етті турау құралы
|
148 000
|
16
|
"Волчок" ет тартқышы
|
32 500
|
17
|
Тураманы араластырушы құрал
|
152 000
|
18
|
Электрлі таба
|
116 000
|
19
|
Жинақтаушы үстел
|
26 000
|
20
|
Өндіруші үстел
|
28 000
|
21
|
Шикізатты көтеруге арналған жабдық
|
152 000
|
22
|
Қуыру ыдысы
|
101 000
|
23
|
Пісіру қазаны
|
185 000
|
24
|
Пісіру қазаны
|
76 000
|
25
|
Шикізатты ерітуге арналған сөре
|
85 000
|
26
|
Шикізатты ерітуге арналған сөре
|
85 000
|
27
|
Етті турағыш және араластырғыш
|
623 000
|
28
|
Монорельсті таразы
|
110 000
|
29
|
Еденді таразы
|
9 500
|
30
|
Еденді таразы
|
9 500
|
31
|
Еденді таразы
|
9 500
|
32
|
Аспалы жолдар
|
160 000
|
33
|
100 литрлі ыдыс
|
34 000
|
34
|
100 литрлі ыдыс
|
34 000
|
35
|
100 литрлі ыдыс
|
34 000
|
36
|
100 литрлі ыдыс
|
34 000
|
37
|
100 литрлі ыдыс
|
34 000
|
Барлығы
|
6 892 000
|
Амалдар мен тәсілдердің қолдануы нәтижесінде келесідей қорытынды жасауға болады:
Бағаланып жатқан 37 (отыз жеті) дана жабдықтың бағалау күніндегі нарықтық құны - 6 892 000 теңге құрайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Берілген жұмыста мысал ретінде шұжықты дайындап шығару цехінің жабдықтары бағаланды. Жабдықтарды бағалау шығын, нарықтық және табыс амалдары бойынша жүргізілді.
Шығын амалы бойынша жабдықты бағалау машина құрылымын жекелей есептеу әдісімен жүргізілді. Жабдықтың шығын амалы бойынша анықталған құны - 5 748 364 теңге құрайды.
Нарықтық амал бойынша жабдықты бағалау сатылымдарды салыстыру әдісімен жүргізілді. Жабдықтың нарықтық амал бойынша анықталған құны – 7 200 200 теңге құрайды.
Табыс амалы бойынша жабдықты бағалау табысты капитализациялау әдісімен жүргізілді. Табыс амалы бойынша анықталған құны - 12 800 000 теңге құрайды.
Берілген жабдықтың нақты қорытынды құнын анықтау үшін нәтижелерді үйлестіру жүргізілді. Нәтижелерді үйлестіру арқылы жабдықтың
нарықтық құны - 6 892 000 теңге құрайды.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ
1.
|
Адрианов Ю.В. Оценка автотранспортных средств. М: Дело 2002.- 486 с.
|
2.
|
Быкова В., Ковалев АЛ. Как оценить износ оборудования // Оборудование: рынок, предложение, цены. - 2000. - №3.
|
3
|
В.П. Антонов, С.Д. Волошук, и др. Оценка машин, оборудования и транспортных средств. Под общ. ред. В.П. Антонова. -М.: Институт оценки природных ресурсов, 2001.
|
4.
|
Иванов AM., Маркин И.В., Перевозчиков А.Г. О согласовании физического, функционального и внешнего износа, выраженного в долях или процентах. Вопросы оценки. - 1997. -№3.
|
5.
|
Ковалев А.П. Оценка стоимости машин, оборудования и транспортных средств. М: Интерреклама 2003.- 488 с.
|
6.
|
Ковалев А.П., Еленева Ю.Я., Корниенко А.А. Оценка рыночной стоимости машин и оборудования: Учебно - практическое пособие / Под общ. ред. В.М. Рутгайзера. - М.: Дело, 1998. – 480 с.
|
7.
|
Когаев В.П., Дроздов Ю.Н. Прочность и износостойкость деталей машин: Учеб. пособие. - М.: Высш. шк., 1991.
|
8.
|
Козлов В.В. Техника оценки машин и оборудования. Вопросы оценки. – 2002. - № 2.
|
9.
|
Корниенко А. А., Хомяков В. С. Автоматизированная система оценки стоимости технологического оборудования. Вестник машиностроения. 1996. № 11. С. 51-54.
|
10.
|
М.Р.Насырова и др. Современный экономический русско-казахский толковый словарь-справочник. – Алматы: 2003. – 880 с.
|
11.
|
Попеско А.И. Износ технологических машин и оборудования при оценке их рыночной стоимости. М: «Российское общество оценщиков» 2002
|
12.
|
Саприцкий Э.Б. Методология оценки стоимости промышленного оборудования. - М.: Институт промышленного развития (Иформэлектро), 1996. – 64 с.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
