1.5-кесте. Конус тәрізді тісті дөңгелектердің тістерін кесудің
технологиялық нұсқалары
т
= 3 мм
модульді тісті
дөңгелектер
Нақтылық
деңгейі
т =
4...10 мм
модульді тісті
дөңгелектер
Нақтылық
деңгейі
Түзу тістілер
Түзу сызықты арнайы
кескіштермен тіс жону
7, 8
Алғашқы жону
Мүлдем жону
Тіс бейінін тегістеу
7, 8
Екі дискілі жүргізгіш
фрезалармен тіс
фрезерлеу
m
= 1,5 мм
7, 8
Күрделі бейінді
фрезамен бір жұмыс
жүрісінде жону
(
т =
8 мм дейін)
6, 7
Екі жүргізгіш дискілі
жонғыштармен жону
(10 мм модульге дейін)
8
Қисық сызықтар
Шеткі дөңгелек
бастиектермен фрезерлеу
7, 8
Шеткі бастиектермен
алғашқы өңдеу
7, 8
Шеткі бастиектермен
алғашқы және тазалап
өңдеу. Тісқыру немесе
тегістеу
6, 7
Конус тәрізді бұрамдық
фрезарлармен
т
= 2,5 мм
дейін жону
7, 8
Конус тәрізді бұрамдық
жонғыштармен алғашқы
және тазалап
т
= 7 мм
дейін жону
7, 8
Соңғы бейінді
фрезалармен жону
(жүргізу әдісімен)
7, 8
Соңғы бейінді
фрезалармен жүргізу
әдісімен алғашқы және
тазалап жону
7, 8
Цилиндрлі бұрамдар
арасында жауапты емес беріліс үшін ең
көп тарағаны
бұрандалы
бұрам (
архимед
бұрамы). Осы бұрамның
бұрандалы беті бұрам осі арқылы өтетін жазықтықты қиып өту
барысында біраз бұрыштап оське қарай еңкейген және бұрам осі
арқылы өтетін түзу осі (әр айналымда) бойымен бір уақытта ауысу
және осьті айналу арқылы пайда болады.
Орамдар бейіні трапеция тәрізді болады. (1.75,
а
сур.). Осындай
бұрамы бар бұрамдық жұптың ПӘК төмен болады және тез тозады,
сондықтан оны жауапты емес, баяу жүретін және әлсіз жүктелген
берілістерде қолданады.
110
1.6-
кесте.
Түзу және қисық тісті цилиндрлі дөңгелектердің тістерін кесудің технологиялық нұсқалары
т=
1 ...2 мм
модульді тісті
дөңгелектер
Нақтылық
деңгей
т =
2,5...10 мм
модульді тісті дөңгелектер
Нақтылық
деңгей
т =
11... 20 мм
модульді тісті дөңгелектер
Нақтылық
деңгей
Бір тәжді тісті дөңгелектер
Тістерді бүрлемдеу
7 - 9
Дискілі жонғышпен
алғашқы жону
т =
=
7 мм дейін бір жұмыс
жүрісінде және
т =
8 мм
екі
жұмыс жүрісінде
Дискілі жонғышпен
тазалап жону
9 - 11
Дискілі жонғышпен
алғашқы жону
т=
1 5
мм
дейін екі жұмыс
жүрісінде және
т=
16 мм
т =
20 мм
дейін үш жұмыс жүрісінде
Дискілі жонғышпен
тазалап жону. Бұрамдық
жонғышпен тазалап жону
9 - 11
7, 8
Модульдік дискілі
Жонғышпен жону
9 - 11
Бұрамдық жонғышпен
т = 4
мм дейін бір жұмыс
жүрісінде алғашқы жону.
Алғашқы тіс қашау
6, 7
7 - 9
Бұрамдық жонғышпен
жону
т = 15...20
мм
дейін
бір-екі жұмыс жүрісінде
және
Бұрамдық жонғышпен
т =
20 мм екі-үш жұмыс
жүрісінде. Прециозды
бұрамдық жонғышпен
тазалап жону
6, 7
Төрткілдешлы қашауышпен
тіс
қашау
6 - 9
Бұрамдық жонғышпен бір
жұмыс жүрісінде алғашқы
жону
6 – 8
-
-
11
1
11
3
Блокты тісті дөңгелектер
Бір жұмыс жүрісі барысында
тіс қашау:
төрткілдешті қашауышпен
дискілі қашауышпен
7, 8
Бір-екі жұмыс жүрісінде
тісті алғашқы қашау
7, 8
-
-
7 - 9
Тіс қашау
7 – 9
-
-
-
-
Тіс қыру
6, 7
-
-
Е с к е р т п е л е р : 1. Өңдеуден кейінгі тіс қыру нақтылықты бір-екі деңгейге көтереді.
2.
Термиялық өңдеуден кейін тістерді тегістеу с ш > 1 мм таңдап алған әдіске байланысты нақтылық деңгейі 4-5
тістер алуға мүмкіндік береді.
3.
Термиялық өңдеуден кейін тістер бейінін шойын (шаржыланған) немесе қажақты дөңгелектермен үйкелісі
термиялық өңдеуге дейін алынған нақтылық деңгейін қалпына келтіреді, бірақ оны көтермейді.
4.
Модулі 12 мм дейінгі тісті дөңгелектерді жонудан кейін қыру нақтылық деңгейін бір-екі деңгейге көтереді.
5.
Егер тісті жону барысында технологиялық жүйе айтарлықтай қатты болса, модулі 24 мм дейінгі тісті
дөңгелектердің бір жұмыс жүрісінде тісті қыру үшін үшкір қайралған бұрамдық жонғыштармен жонуға болады.
1.74 сурет. Бұрамдық берілістің цилиндрлі (а) және глобоидті (б)
бұрамдар
_________________________________________________________
_
Цилиндрлі бұрамның басқа түрі
эвольвентті бұрам
(1.75,
б
сур.) болып табылады, ол беті эвольвентті бұрандалы болып келетін
цилиндрлі тісті дөңгелек болып табылады. Бұрам жазықтықтармен,
перпендикулярлармен қиылысқан кезде, негізгі цилиндр осінде
эвольвенттер пайда болады, осы бұрам осыдан осындай атқа ие
болған.
1.75-сурет. Бұрандалы (а), эвольвентті (б) және конволютті (в)
бұрамдарды кесу тәсілдері
114
Эвольвентті бұрамдары бар бұрамдық жұптарын үлкен
жүктемелер мен жылдамдықта, жауапты берілістерде жиі
пайдаланады, бірақ осындай берілістерді жасау арнайы жабдық пен
күрделі өңдеу әдістерін талап етеді.
Цилиндрлі
бұрамның
келесі
түрі
орамның
қалыпты
қиылысындағы
түзу сызықты бейіні
бар және оське көлденең
қиылыста орамның бүйір жағы эвольвентті ұзартылған бұрам
болып табылады (1.75,
в сур.).
Осындай бұрамды
конволютті
бұрам деп атайды, ол эвольвентті бұрамның бір түрі болып
табылады. Осы бұрамдарды өңдеу біршама қарапайым және
бұрамдық беріліс ілінісінің жеткілікті нақтылығын қамтамасыз
етеді, ПӘК жоғары және тез тозбайды.
Глобоидті бұрамдардың
бұрам орамының тісті бұрамдық
дөңгелекпен түйісу беті үлкен, ал ол қысымды төмендетуге негіз
болады, демек, бұрамдық жұп тістерінің беті тозады. Осы бұрамның
орам жібі бейіннің цилиндр бетімен емес, глобоид бетімен
бұрандалы қозғалыс барысында пайда болады.
Өндіру қиындығына қарамастан, оларды үлкен қуаттар үшін
берілістерді кеңінен қолданады.
Бұрамдарды кесуді
қарастырып көрейік. Бұрамдарды өңдеудің
ең қарапайым түрі оларды түзу сызықты бейінмен қырнаушы
білдегінде кесу болып табылады. Орамның дұрыс бейінін алу үшін,
кескіш бейінінде бұрам тістері арасында ойық контуры болу керек
және ол белгілі бір қиылыста кесу барысында осы қиылыс
жазығымен қиылысу керек.
Архимед бұрамын алу үшін, жиегі түзу сызықты кескіш бейіні
бұрам осі арққылы өтетін жақызтықпен қиылысу керек (1.75,
а
сур.
қараңыз). Алайда орамды көтеру бұрышы ұлғайған сайын, бұрамды
бір кескішпен кесу бұрыштың ұлғаюына байланысты қиындайды,
ал ол кесетін жиектің үгілуі салдарынан кескіш аспапты істен
шығарады. Сондықтан архимед бұрамдарын орамдарды көтерудің
бұрышы үлкен болған кезде, эвольвентті немесе конволютті
бұрамдармен ауыстырады.
Эвольвентті бұрамды екі
1
және 2 кескіштермен кеседі, олардың
кескіш жиектерінің бейіндері екі жағынан негізгі цилиндр бетіне
қатысты орналасқан екі жазықтықпен қиылысады (1.75,
б
сур.
қараңыз
).
Негізгі цилиндрдің диаметрі үлкейген сайын, кескіштерді
ортадан жоғары және төмен орнату кесу бұрыштарының өзгеруі
салдарынан белгілі бір қиындықтар туғызады, сондықтан
эвольвентті бұрамдарды кесу барысында, бейін жазықтығын оның
осіне перпендикуляр орната отырып, бұрам орамының қалыпты
қиылысының контурын сәйкес бейінді қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: 
