Мамандыѓы – ќоѓамдыќ денсаулыќ саќтау

№1. Самай-астыңғы жақ буынында бірнеше қозғалыстар болады: жақты көтеру, түсіру, алға, артқа қозғалу, оң-солға қозғау. Кейде артық қозғалғанда осы шығып кету болады. Бұның болмауына қандай анатомиялық құрылым кедергі жасайды?

№2. Биіктіктен вертикальді құлаған адамда бел омыртқасында компрессиондық сынық болады. Омыртқа бағанасының бел бөлігіндегі лордоз үлкейеді. Бұл иілімнің үлкеюіне омыртқа бағанасының қай жалғамасының жарақаттануы әкеліп соқты.

№3.Шопар буынының сызығымен жарақатқа ұшыраған аяқты хирург алынуын жүргізу керек. Бұл белгіленген операцияны жүргізу үшін қай жалғаманы кесу керек?

№4.Спортшы ұзындыққа секіру кезінде жамбас сан буынында қатты ауырсыну байқалды биіктіктен жерге қонар сәтінде Травматологтың қарауында болғанда, науқас санның бүгу қиынға соқты. Дәрігер диагностикасында жамбас сан буынының шығуы байқалды. Бұл жарақатта жамбас сан буынында қандай жалғамалар зардап шекті.

№5. Кәріжлік білезік буынының рентген суреттемесінде медиальды бөлігінде «рентгендік саңылау» кеңейген. Бұл патолгияға жатады ма?

№6.Қолда ең көп кездесетін жарақат, иық буынының шығып кетуі.Қандай анатомиялық факторлар шығып кетуге себеп болатынын көрсет.

№7. Шешесі 7 жасар қызын хирургқа әкелді. Әкелген себебі: қызының білегі шынтақ буынынан 180⁰ –тан көпке жазылады. Бірақ хирург патология таппады, шешесін жұбатты.Неге хирург 180⁰ жазылатынын патология деп таппады?

№8. Мимикалық бұлшық еттердің ерекшеліктерін жасайтын: олардың фасциясының болмауы, сүйектен басталып, теріге байланатыны.

Қай бұлшық еттің фасциясы болсын, сүйектен басталып, сүйекке байланады.

Жауап: Бұл бұлшық ет-ұрт бұлшықеті.

№9. Басы жарақаттанған адамда астыңғы жағы алға қозғала алмай қалды. Бұл қай бұлшық еттің жарақатынан болады?

№10. Мойын аймағы жарақат алғанда қатты қан ақты, бұл ауалы эмболия асқынуымен аяқталды. Бұндай мойын аймағында жарақат болғанда не әсер етеді. Кеуде қуысындағы терең тыныстың болуы мойын ауа тамырлары

- мойын аймағында көп вена және артерия орналасқан.

- тыныс алуға көптеген бұлшықеттер қатысады.

- көп шандыр, тамырдың солуына жол бермейді.

- кеуде қуысының теріс тыныстың болуы, мойын тамырларының ауаны тартуға қажеттілік етеді.

№11 Емдеу денешынықтыру дәрігері іштің формасын қалыпты ұстау үшін іштің тік бұлшықетін нығайтуды ұсынады. Қандай жаттығу жасауға ұсынуға болады?

№12 науқас құрсақүсті аймағында ауырсынумен шағымданған. Бұл хирург айтуынша жыланкөз құрылымдарының дамуымен түсіндіреді. Бұл аймақта әлсіз жерлерді және құрсақішілік қысымының жоғары болуы және жыланкөздердің шығатын жерлерін ата.

№13. Гимнастың жаттығу кезінде жетекшісі одан жауырынды түсіретін бұлшық етінің осал екенін байқады. Жетекшінің айтуымен қай бұлшық етті шынықтыру керек.

№14 Жарақаттың нәтижесінде зардап шеккен адамда иықтың артқы тобындағы бұлшықеттердің қызметі зақымдалды. Шынтақ буынының қандай қызметі зақымдалды.

№15. Орманда құлаған бала өткір тасқа білегімен соққы алды. Хирург қарағанда төменгі төрттен бір бөлігі білектің жарақаты байқалды. Зақымданған адам қол ұшын ішке қарай бұра алмады. Қандай бұлшықет зақымдалған?

№16 Науқаста үлкен саусақтың панарициясымен кішкене саусақтың іріндік қабынуымен аяқталды. Неге асқыну байқалды және қасында жатқан саусақ қабынды.

№17 Емдеу денешынықтыру дәрігері іштің формасын қалыпты ұстау үшін іштің тік бұлшықетін нығайтуды ұсынады.Қандай жаттығу жасауға ұсынуға болады.

№18 Науқас құрсақүсті аймағында ауырсынумен шағымданған. Бұл хирург айтуынша жыланкөз құрылымдарының дамуымен түсіндіреді. Бұл аймақта әлсіз жерлерді және құрсақішілік қысымының жоғары болуы және жыланкөздердің шығатын жерлерін ата.

№19. Гимнастың жаттығу кезінде жетекшісі одан жауырынды түсіретін бұлшық етінің осал екенін байқады. Жетекшінің айтуымен қай бұлшық етті шынықтыру керек.

№20 Хирург кішігірім ота жасағанда сан тамырларындағы сан үшбұрышында кесінді жасау керек. Сан үшбұрышының шекара белгілерін ата?

№21 Науқаста шонданай нервісінің қабынуынан кейін санның артқы топ бұлшықетінің параличі асқыну берді. Берілген асқыну төменгі аяқ белдемесінде қандай қозғалыс бұзылғаны байқалған?

№22 Футбол ойыны кезінде доппен тепкен кезде сирақ буынын тез түрде аяқ ұшымен жазылады. Бұл аяқтың қозғалысын қандай бұлшықеттер жүзеге асырады?

1. 
   Асқорыту жүйесіне анықтама беру.
   
2. 
   Ауыз қуысы және оның қабырғалары.
   
3. 
   Тістің құрылысы.
   
4. 
   Таңдай және оның құрамдық бөліктері, бұлшықеттер.
   
5. 
   Тіл, тілдің бөліктері, құрылысы, бүртіктердің түрлері.
   
6. 
   Сілекей бездері, топографиясы, құрылысы, функционалдық маңызы.
   
7. 
   Жұтқыншақ және оның бөліктері, топографиясы, құрылысы, қызметі.
   
8. 
   Өңеш және оның бөліктері, топографиясы, құрылысы, қызметі.
   
9. 
   Асқазан және оның бөлімдері, топографиясы, құрылысы, қызметі.
   
10. 
    Жіңішке ішек, топографиясы, құрылысы, функционалдық маңызы.
    
11. 
    Тоқ ішек, топографиясы, құрылысы, функционалдық маңызы.
    

- анатомиялық препараттармен, муляждармен, кестелермен және планшеттермен жұмыс жасау

- ауызша сұрау

- тестілік тапсырмаларды шешу

- кіші топтарда жұмыс жасау
6. Әдебиет:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Сапин М.Р., Билич Г.Л. Анатомия человека: учебник в 3-х томах.- М.: 2008. – Т.1.-680 с.; Т.2.-496 с.; Т.3.-320с.

2. Билич Г.Л. Крыжановский В.А. Атлас анатомии человека: атлас в 3-х томах. – М: 2008. – Т. 1-800с.; Т. 2-800с.; Т.3-800с.

3. Рақышев А.Р. Адам анатомиясының атласы, І,ІІ том. Алматы: «Кітап», 2006.

4. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ,ІІІ,ІV том. Астана: «Фолиант», 2005.

Қосымша:

1.Әубәкіров Ә.Б. Жаналиева М.К. «Адам анатомиясы» атлас.- Астана: 2012

2.Нұрмұхамбетова Б.Н. Лимфа жүйесінің функционалдық анатомиясы. Оқу құралы. Алматы, 2007.

3. Тебенов М.Е. Адам анатомиясы (ас қорыту және тыныс алу жүйесі). Оқу құралы. Қарағанды, 1993.

4. Ситуационные задачи по физиологии с основами анатомии для самостоятельной работы студентов / Под ред. А.А. Утебергенова, Д.А. Адильбековой. – Шымкент: 2006.-66с.

5. Нұрмұхамбетова Б.Н. Лимфа жүйесінің функционалдық анатомиясы. Оқу құралы. – Алматы: 2007

1. D.Chaurasia’s Human Anatomy. Regional and Applied, Dissection аnd Clinical. Fourth Edition, 2004.

2. Frank H. Netter, M.D. Atlas of Human Anatomy Fourth Edition, 2004.

Қосымша:

1. Chummy S. Sinnatamby. Last’s Anatomy. Regional and Applied. Tenth Edition.

1. Ас қорыту жүйесінің іш қуыс ағзаларының қабырғасын түзетін қабықтардың толық құрамы …

1. 
   шырышты, шырышасты негізі, бұлшықетті және сірлі қабықтар+
   
2. 
   дәнекер тіндік қабық
   
3. 
   шырышасты негізі және сірлі қабық
   
4. 
   шырышасты негізі, бұлшықетті және сірлі қабықтар
   
5. 
   шырышты және сірлі қабықтар
   

1. 
   ауыз қуысының кіреберісіне+
   
2. 
   асқазан қуысына
   
3. 
   сыртқы ортаға
   
4. 
   өңеш қуысына
   
5. 
   жұтқыншақ қуысына
   

1. 
   мойындық, кеуделік және іштік+
   
2. 
   бұғаналық, кеуделік және іштік
   
3. 
   шүйделік, мойындық және кеуделік
   
4. 
   мойындық, кеуделік және көкеттік
   
5. 
   жұтқыншақтық, мойындық және кеуделік
   

1. 
   кіреберіс және меншікті ауыз қуысына+
   
2. 
   кіреберіс және үңгірге
   
3. 
   өзек және батыңқыға
   
4. 
   кіреберіс және саңылауға
   
5. 
   меншікті ауыз қуысы және қойнауға
   

1. 
   ауыздың дөңгелек+
   
2. 
   иек
   
3. 
   ұрт
   
4. 
   пирамидалық
   
5. 
   қанаттәрізді
   

1. 
   тамырлар мен нервтер бар тіс қуысы+
   
2. 
   тістің көрініп тұрған бөлігінің қабығы
   
3. 
   түбірді жауып тұрған заттек
   
4. 
   тіс мойнының айналасындағы дәнекер тін
   
5. 
   түбірдің мойынға өтетін жері
   

1. 
   шайнау төмпешіктері мен түбірлерінің санында+
   
2. 
   биіктігінде
   
3. 
   ұзындығында
   
4. 
   мойнының барлығында
   
5. 
   мойнының жоқтығында
   

1. 
   тілдің астында+
   
2. 
   тілдің артында
   
3. 
   тілдің жиектерінде
   
4. 
   тілдің түібірінде
   
5. 
   ауыздың кіреберісінде
   

1. 
   бүртіктер+
   
2. 
   шұңқыршалар
   
3. 
   альвеолалар
   
4. 
   Бүрлер
   
5. 
   ацинус
   

1. 
   шұңқырша+
   
2. 
   саңылау
   
3. 
   бадамша
   
4. 
   доғашы
   
5. 
   перде
   

1. 
   шырышасты+
   
2. 
   бұлшықетті
   
3. 
   сірлі
   
4. 
   адвентициалдық
   
5. 
   ақ қабықтық
   

1. 
   ішастармен +
   
2. 
   шандырмен
   
3. 
   капсуламен
   
4. 
   кутикуламен
   
5. 
   плеврамен
   

1. 
   бойлық, циркулярлық және қиғаш+
   
2. 
   циркулярлық және қиғаш
   
3. 
   циркулярлық және көлденең
   
4. 
   бойлық және көлденең
   
5. 
   бойлық, циркулярлық және тік
   

1. 
   соқыр+
   
2. 
   он екі елі
   
3. 
   аш
   
4. 
   мықын
   
5. 
   сигматәрізді
   

1. 
   еріндер+
   
2. 
   таңдай бадамшасы
   
3. 
   жұмсақ таңдай
   
4. 
   ауыз көкеті
   
5. 
   жақасты сілекей безі
   

1. 
   тістер+
   
2. 
   аңқа
   
3. 
   еріндер
   
4. 
   таңдай-тіл доғалары
   
5. 
   ұрттар
   

1. 
   жұмсақ таңдай+
   
2. 
   түтік буылтығы
   
3. 
   көмей қақпашығы
   
4. 
   тіласты қатпары
   
5. 
   ауыз көкеті
   

1. 
   тіс сауыты+
   
2. 
   нервтер
   
3. 
   қан тамырлар
   
4. 
   лимфа тамырлары
   
5. 
   қызылиек
   

1. 
   6-7 жаста+
   
2. 
   6-7 айда.
   
3. 
   2-3 жаста
   
4. 
   9-10 жаста
   
5. 
   7-8 жаста
   

1. 
   ауыз кіреберісіне+
   
2. 
   тіласты бүртігіне
   
3. 
   тіласты қатпарының шырышты қабығына
   
4. 
   жұмсақ таңдайға
   
5. 
   меншікті ауыз қуысына
   

1. 
   тіласты бүртігіне+
   
2. 
   төменгі ерін жүгеншігіне
   
3. 
   ауыз кіреберісіне
   
4. 
   бадамшаүсті шұңқырына
   
5. 
   меншікті ауыз қуысына
   

1. 
   аңқа+
   
2. 
   хоаналар
   
3. 
   евстахий түтігінің жұтқыншақтық тесігі
   
4. 
   көмей кіреберісі
   
5. 
   алмұрттәрізді тесік
   

1. 
   шекаралық жүлге мен соқыр тесіктің алдында+
   
2. 
   тілдің жиегінде
   
3. 
   тілдің ұшында
   
4. 
   тіл арқашығының бетінде
   
5. 
   тіл денесі мен түбірінің арасында
   

1. 
   тіл түбірінде+
   
2. 
   тіл жиегінде
   
3. 
   тілдің денесі
   
4. 
   тілдің төменгі бетінде
   
5. 
   тілдің ұшында
   

1. 
   кеуделік бөлік+
   
2. 
   бастық бөлік
   
3. 
   ауыздық бөлік
   
4. 
   ішастар артындағы бөлік
   
5. 
   айырықтық бөлік
   

1. 
   шықшыт безі+
   
2. 
   еріндік бездер
   
3. 
   жақасты безі
   
4. 
   тіласты безі
   
5. 
   таңдай бездері
   

1. 
   жұтқыншақтық+
   
2. 
   түтіктік
   
3. 
   таңдайлық
   
4. 
   тілдік
   
5. 
   жекеленген лимфа түйіншелері
   

1. 
   жоғарлаған жиекшек+
   
2. 
   сигматәрізді ішек
   
3. 
   көлденең жиек ішек
   
4. 
   құрттәрізді өсінді
   
5. 
   соқыр ішек
   

1. 
   интраперитонеалды+
   
2. 
   мезоперитонеалды
   
3. 
   экстраперитонеалды
   
4. 
   экстра-, мезо- және интраперитонеалды
   
5. 
   ретроперитонеалды
   

1. 
   лимфоидтық +
   
2. 
   майлы
   
3. 
   бұлшықетті
   
4. 
   эпителиалды
   
5. 
   дәнекерлі
   

1. 
   мықын ішек+
   
2. 
   асқазан
   
3. 
   12-елі ішек
   
4. 
   аш ішек
   
5. 
   соқыр ішек
   

1. 
   интраперитонеалды+
   
2. 
   экстраперитонеалды
   
3. 
   мезоперитонеалды
   
4. 
   ретроперитонеалды
   
5. 
   экстра-, мезо- және интраперитонеалды
   

1. 
   аш ішек+
   
2. 
   өңеш
   
3. 
   асқазан
   
4. 
   12-екі ішек
   
5. 
   сигматәрізді ішек
   

1. 
   соқыр ішек+
   
2. 
   көлденең жиек ішек
   
3. 
   жоғарылаған жиек ішек
   
4. 
   сигматәрізді ішек
   
5. 
   тік ішек
   

1. 
   интраперитонеалды +
   
2. 
   мезоперитонеалды
   
3. 
   ретроперитонеалды
   
4. 
   экстраперитонеалды
   
5. 
   интра-, мезо- және экстраперитонеалды
   

1. 
   он екі елі ішек+
   
2. 
   асқазан
   
3. 
   көкбауыр
   
4. 
   бауыр
   
5. 
   бүйрек
   

1. 
   асқазан +
   
2. 
   он екі елі ішек
   
3. 
   көкбауыр
   
4. 
   бауыр
   
5. 
   бүйрек
   

1. 
   таңдай-жұтқыншақ және таңдай-тіл доғаларының арасында+
   
2. 
   таңдай-жұтқыншақ доғасынан жоғарыда
   
3. 
   таңдай-жұтқыншақ доғасының артында
   
4. 
   жұмсақ таңдай тілшігінде
   
5. 
   тілшікке жақын
   

1. 
   ауызжұтқыншақта+
   
2. 
   мұрынжұтқыншақта
   
3. 
   жұтқыншақ күмбезінде
   
4. 
   жұмсақ таңдай негізінде
   
5. 
   таңдай пердесінде
   

1. 
   мықын ішек+
   
2. 
   өңеш
   
3. 
   асқазан
   
4. 
   соқыр ішек
   
5. 
   аш ішек
   

1. 
   2 таңдайлық, 2 түтіктік, 1 тілдік және 1 жұтқыншақтық+
   
2. 
   2 таңдайлық, 2 түтіктік, 1 тілдік және 2 жұтқыншақтық
   
3. 
   1 таңдайлық, 2 түтіктік, 1 тілдік және 2 жұтқыншақтық
   
4. 
   1 таңдайлық, 1 түтіктік, 2 тілдік және 2 жұтқыншақтық
   
5. 
   2 таңдайлық, 1 түтіктік, 1 тілдік және 2 жұтқыншақтық
   

1. 
   Мықын ішекте+
   
2. 
   Асқазанда
   
3. 
   Сигматәрізді ішекте
   
4. 
   Кеңірдекте
   
5. 
   Тік ішекте
   

№1.Стоматолог-дәрігер ауыз қуысын қарайды. Жұмысқа кіресер алдында тіл

астына тампон салады. Неге бұл манипуляцияны жасайды?

Жауап: Сілекейді азайту мақсатында.

№2. Дәрігер-стоматолог тіске пломб салады. Ауыз қуысында слекейдің

жиналуын азайту үшін шықшыт безінің өзегінің тесігін жабу үшін

тампонды қайда салуы керек?

Жауап: Дәрігер тампонды немесе дренаждық трубканы ауыз кіреберісіне салады.

№3. Балада үстіңгі және астыңғы күрек тістер түгелімен шықты. Баланың жасын анықта.

Жауап: 10-12 айлық бала

№4. Балада мұрынмен дем алу қиындады. Дәрігер қай бадамшаның үлкейгені туралы ойлау керек?

№5. Балада үстіңгі және астыңғы күрек тістер түгелімен шықты. Баланың жасын анықта.

№6. Балада мұрынмен дем алу қиындады. Дәрігер қай бадамшаның үлкейгені туралы ойлау керек?

1. 
   Бауыр, құрылысы, топографиясы, қызметі.
   
2. 
   Өтқуық, құрылысы, топографиясы, қызметі.
   
3. 
   Ұйқыбез құрылысы, топографиясы, қызметі.
   
4. 
   Ішастар және оның туындылары.
   
5. 
   Іш қуысына түсінік беру.
   
6. 
   Іш қуысының қабырғаларының құрылысы.
   

- анатомиялық препараттармен, муляждармен, кестелермен және планшеттермен жұмыс жасау

- ауызша сұрау

- тестілік тапсырмаларды шешу

- кіші топтарда жұмыс жасау
6. Әдебиет:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Сапин М.Р., Билич Г.Л. Анатомия человека: учебник в 3-х томах.- М.: 2008. – Т.1.-680 с.; Т.2.-496 с.; Т.3.-320с.

2. Билич Г.Л. Крыжановский В.А. Атлас анатомии человека: атлас в 3-х томах. – М: 2008. – Т. 1-800с.; Т. 2-800с.; Т.3-800с.

3. Рақышев А.Р. Адам анатомиясының атласы, І,ІІ том. Алматы: «Кітап», 2006.

4. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ,ІІІ,ІV том. Астана: «Фолиант», 2005.

Қосымша:

1.Әубәкіров Ә.Б. Жаналиева М.К. «Адам анатомиясы» атлас.- Астана: 2012

2.Нұрмұхамбетова Б.Н. Лимфа жүйесінің функционалдық анатомиясы. Оқу құралы. Алматы, 2007.

3. Тебенов М.Е. Адам анатомиясы (ас қорыту және тыныс алу жүйесі). Оқу құралы. Қарағанды, 1993.

4. Ситуационные задачи по физиологии с основами анатомии для самостоятельной работы студентов / Под ред. А.А. Утебергенова, Д.А. Адильбековой. – Шымкент: 2006.-66с.

5. Нұрмұхамбетова Б.Н. Лимфа жүйесінің функционалдық анатомиясы. Оқу құралы. – Алматы: 2007