М. С. Кульгильдинов К. Ә. Жүсіпов Р. Ә. Қозбағаров Көлік техникасын өНдіру және жөНдеу техНоЛоГИясы негіздері оқулық

162
Әртүрлі детальдар үшін тозудың сандық сипаттамалары бірдей емес. 
Шектік тозуды анықтау – бұл күрделі техника-экономикалық мәселе, 
бұл мәселені шешудің нәтижесі детальдарды уақтылы ауыстыру және 
жөндеу, оларды қайта қалпына келтіру тәсілдерін таңдау болып табы-
лады.
Шектік тозуды анықтау үшін негізгі 3 критерийді ұстанымға алу ке-
рек: техникалық, технологиялық (машинаның орындаған жұмысының 
сапасы) және экономикалық.
Машинаның беріліс детальдары және жұмыс органының детальда-
ры айналу моменті мен күштерді беруі тиіс. Олай болса, жұмыс істеу 
қабілеттілігінің негізгі шарты ретінде олардың техникалық жағдайын 
алу керек. Бұл детальдардың шектік тозуларын бекіту, яғни техникалық 
критерий болып саналады. Ал технологиялық критерий өңделетін бет 
сапасымен тығыз байланысты детальдарда қолданылатын болса, эко-
номикалық критерий кезінде мына көрсеткіштерге көңіл бөлінуі тиіс: 
машинаның нақты өнімділігі, жөндеу жұмыстары мен пайдаланудағы 
материалдар құнының өнім бірлігіне қатынасы.
Сонымен бірге детальдарды пайдалану кезіндегі тозулар пайда болу 
себептеріне, олардың өсу сипатына және біліну нәтижелеріне байланыс-
ты бөлінеді:
– жайлап өсетін (табиғи) тозу;
– жылдам дамитын (апаттық) тозу.
Жайлап өсетін тозулар үйкеліс күштерінің ұзақ уақыт жұмыс 
істеуінің, жоғары температуралардың әсерінің және т.б. факторлардың 
нәтижесі болып табылады. Жылдам дамитын тозулар кей жағдайда 
машина әлі көп жұмыс істемесе де пайда болады. Бұл оны жасау 
кезінде ақаудың болғандығын, техникалық қызмет көрсетудің сапасыз 
өткізілгендігін дәлелдейді.

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: